فرآیند خرید و ادغام شرکتها چگونه است؟
نشان تجارت - غلامحسین اقمشه‌ئی: فرآیند خرید و ادغام شرکتها (Mergers and Acquisitions - M&A) در دنیا یک فرآیند پیچیده است که شامل چندین مرحله مهم می‌شود. این مراحل باید با دقت انجام شوند تا یک ادغام یا خرید، موفقیت‌آمیز باشد. در ادامه، مراحل اصلی این فرآیند توضیح داده شده‌اند:
۱. تعیین استراتژی و هدف
قبل از شروع فرآیند M&A، شرکت باید اهداف خود را مشخص کند. این اهداف ممکن است شامل افزایش سهم بازار، ورود به بازار‌های جدید، دسترسی به فناوری‌ها یا محصولات نوآورانه، کاهش رقابت، یا بهبود کارایی عملیاتی باشند. استراتژی کلی باید با برنامه‌های بلندمدت شرکت همخوانی داشته باشد.
۲. شناسایی و ارزیابی اهداف
شرکتها به دنبال شرکت‌های مناسب برای خرید یا ادغام می‌گردند که با اهداف استراتژیک آن‌ها مطابقت داشته باشند. این مرحله شامل تحقیق در مورد شرکت‌های هدف، ارزیابی بازار و بررسی توانایی‌های مالی و عملیاتی آن‌ها است. ارزیابی شامل مطالعه وضعیت مالی، سهم بازار، فناوری‌ها و فرهنگ سازمانی شرکت‌های هدف است.
۳. مذاکرات اولیه و توافق
پس از شناسایی شرکت هدف، مذاکرات اولیه بین دو شرکت آغاز می‌شود. در این مرحله، اصول کلی معامله (مانند قیمت پیشنهادی و شرایط اولیه) بررسی و توافقات اولیه انجام می‌شود. معمولاً در این مرحله یک نیت‌نامه یا تمایل‌نامه (Letter of Intent - LOI) بین دو طرف امضا می‌شود که جزئیات اصلی معامله را مشخص می‌کند.
۴. ارزیابی دقیق (Due Diligence)
در این مرحله، شرکت خریدار به طور جامع و دقیق شرکت هدف را مورد بررسی قرار می‌دهد. این بررسی شامل موارد مالی، قانونی، عملیات، منابع انسانی و فناوری شرکت هدف می‌شود. هدف این است که شرکت خریدار از صحت اطلاعات ارائه‌شده اطمینان حاصل کند و هرگونه ریسک احتمالی را شناسایی کند.
۵. توافق نهایی و تنظیم قرارداد
پس از تکمیل فرآیند ارزیابی دقیق و رفع هرگونه نگرانی‌ها، مذاکرات نهایی برای تعیین شرایط دقیق معامله انجام می‌شود. این مرحله شامل تنظیم قرارداد نهایی است که شرایط مالی، حقوق و تعهدات هر دو طرف را مشخص می‌کند. معمولاً این قرارداد به تایید هیئت‌مدیره هر دو شرکت نیاز دارد.
۶. اعلام رسمی و تعامل با ذی‌نفعان
پس از توافق نهایی، معامله به طور رسمی اعلام می‌شود. در این مرحله، ذی‌نفعان کلیدی مانند سهامداران، مشتریان، کارمندان و مقامات نظارتی از جزئیات معامله مطلع می‌شوند. هدف این است که همه ذی‌نفعان از تغییرات آینده و تاثیرات آن آگاه شوند و مسائل احتمالی رفع شود.
۷. مجوز‌ها و تاییدات قانونی
برخی از معاملات ادغام و خرید نیاز به تایید مقامات نظارتی یا آنتی‌تراست (ضدانحصار) دارند. این مقامات ممکن است معامله را بررسی کنند تا مطمئن شوند که ادغام یا خرید موجب کاهش رقابت در بازار نخواهد شد. اگر نیاز به مجوز‌های اضافی باشد، این مرحله ممکن است طولانی شود.
۸. ادغام و اجرای پس از معامله
پس از نهایی شدن معامله و کسب تاییدات قانونی، فرآیند ادغام یا خرید به طور رسمی شروع می‌شود. این شامل تلفیق ساختار‌های عملیاتی، مدیریت منابع انسانی، تطبیق سیستم‌های فناوری اطلاعات و هماهنگی استراتژی‌ها است. ادغام فرهنگ‌های سازمانی نیز یک چالش مهم در این مرحله است و موفقیت این فرآیند به مدیریت این تغییرات بستگی دارد.
۹. پیگیری و ارزیابی نتایج
پس از اجرای ادغام یا خرید، شرکت خریدار باید عملکرد ترکیبی را ارزیابی کرده و اطمینان حاصل کند که اهداف تعیین‌شده محقق شده‌اند. این شامل بررسی بهره‌وری، افزایش سهم بازار، کاهش هزینه‌ها و سایر مزایای مورد انتظار است.
انواع معاملات M&A
ادغام (Merger): دو شرکت با یکدیگر ادغام می‌شوند و یک نهاد جدید تشکیل می‌دهند.
خرید (Acquisition): یک شرکت به طور کامل یا جزئی شرکت دیگری را خریداری می‌کند.
خرید معکوس (Reverse Takeover): شرکتی کوچک‌تر شرکتی بزرگ‌تر را خریداری می‌کند و مالکیت آن را به دست می‌گیرد.
خرید دارایی (Asset Purchase): به جای خرید سهام، دارایی‌های مشخصی از یک شرکت خریداری می‌شود.
چالش‌ها و ملاحظات
تطبیق فرهنگی: تفاوت‌های فرهنگی می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین موانع موفقیت ادغام باشد.
یکپارچه‌سازی فناوری و عملیات: تلفیق سیستم‌ها و فرآیند‌ها نیاز به مدیریت دقیق دارد.
ارزیابی دقیق: عدم‌انجام ارزیابی کافی ممکن است به مشکلات جدی مالی و قانونی منجر شود. این فرآیند نیازمند دقت و استراتژی قوی است تا بتوان از مزایای ادغام و خرید بهره‌برداری کرد.
