کدام محصولات ایرانی در افغانستان بازار دارند؟
نشان تجارت - هدی کاشانیان: ایران یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری افغانستان به شمار می‌رود و صادرات گسترده‌ای به این کشور دارد. بسیاری از محصولات ایرانی در بازار افغانستان جایگاه تثبیت‌شده و پرتقاضا دارند. با وجود چالش‌های جدی اقتصادی ناشی از جنگ‌های داخلی و مشکلات ساختاری در افغانستان، این کشور همچنان جایگاه مهمی در میان مقاصد صادراتی ایران دارد.
کارشناسان معتقدند با بهبود شرایط اقتصادی و تثبیت نسبی اوضاع، افغانستان می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به یکی از کلیدی‌ترین بازار‌های واردات کالا‌های ایرانی تبدیل شود. به گفته مسئولان وزارت صمت، ایران در تلاش است با تسهیل فرآیند صادرات، توسعه زیرساخت‌های مرزی و افزایش تعاملات اقتصادی دوجانبه، سهم خود از بازار افغانستان را در سال‌های آینده افزایش دهد.
صادرات کالا به افغانستان
در حالی که نام افغانستان در ذهن بسیاری از مردم جهان با تصاویری از طالبان گره خورده است، کمتر کسی این کشور را به عنوان بازاری بالقوه برای تجارت و صادرات در نظر می‌گیرد. با این حال، برخلاف این تصور عمومی، افغانستان در سال‌های اخیر یکی از مقاصد مهم صادرات کالا‌های ایرانی بوده و همچنان ظرفیت‌های چشمگیری برای گسترش روابط تجاری دارد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند بسیاری از فعالان بخش خصوصی و تجار، به دلیل برداشت‌های امنیتی و سیاسی از شرایط داخلی افغانستان، فرصت‌های اقتصادی این کشور را نادیده می‌گیرند. این در حالی است که هم‌اکنون حجم قابل توجهی از کالا‌های ایرانی از جمله مواد غذایی، مصالح ساختمانی و محصولات مصرفی به افغانستان صادر می‌شود.
با وجود چالش‌های سیاسی و امنیتی، نزدیکی جغرافیایی، اشتراکات فرهنگی و نیاز بالای بازار مصرف افغانستان به کالا‌های باکیفیت و قیمت مناسب، زمینه مساعدی برای توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور فراهم کرده است. به نظر می‌رسد بازنگری در نگرش به بازار افغانستان می‌تواند راه را برای حضور گسترده‌تر ایران در این کشور هموار کند.
شرایط و مراحل صادرات به افغانستان
اگر قصد دارید به روش قانونی صادرات به کشور افغانستان داشته باشید و از تجارت خود به سودآوری برسید، لازم است پیش از انجام هرگونه اقدامی اطلاعات کاملی درباره مراحل صادرات به این کشور به دست آورید.
دقت داشته باشید که صادرات کالا حتی اگر به کشور‌های همسایه نظیر افغانستان نیز باشد امری تخصصی و پیچیده است و نمی‌توانید نگاهی ساده‌انگارانه به آن داشته باشید. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره مراحل صادرات به دست آورید حتماً باید با صفر تا صد این مراحل آشنا شوید.
در ادامه مراحل صادرات کالا به این کشور را به طور خلاصه بیان می‌کنیم:
• تعیین استراتژی صادرات
در این مرحله باید به بررسی و کارشناسی بازار ایران و افغانستان بپردازید و وضعیت تقاضا در بازار این کشور را بررسی کنید. انتخاب بهترین محصول برای صادرات به افغانستان، انتخاب تأمین‌کننده جهت خرید کالا، بررسی قوانین و مقررات در کشور افغانستان از موضوعات مهمی است که در این مرحله باید انجام دهید.
• بازاریابی صادراتی
در دومین گام باید برای فروش محصولات، مشتریان صادراتی را شناسایی کنید. برای شناسایی مشتریان صادراتی در کشور افغانستان روش‌های گوناگونی وجود دارد که در ادامه مطلب به این روش‌ها اشاره خواهیم کرد.
• دریافت کارت بازرگانی
دقت داشته باشید انجام فعالیت‌های تجاری بدون ارائه کارت بازرگانی امکان‌پذیر نیست، بنابراین یکی از دیگر مراحل مهم برای صادرات کالا به این کشور دریافت کارت بازرگانی است.
• ارائه پیش‌فاکتور
در این مرحله باید پیش‌فاکتور را تهیه و به مشتری خارجی خود ارسال کنید.
• عقد قرارداد با تجار افغانی
پس از ارسال پیش‌فاکتور پیش از ارسال بار باید میان خود و خریدار کالا قرارداد منعقد کنید و تمامی شرایط در رابطه با نحوه ارسال بار و سایر موارد را ذکر کنید.
• بسته‌بندی
حالا نوبت آن است که کالا را بسته‌بندی و جهت ارسال به افغانستان آماده کنید.
• ارزش‌گذاری کالا
در این مرحله باید ارزش گمرکی کالای صادراتی را تعیین کنید. توجه داشته باشید که بر اساس تفاهم‌نامه همکاری بین گمرک و سازمان توسعه تجارت ایران، تعیین ارزش گمرکی کالای صادراتی از وظایف گمرک است.
• دریافت مجوز
صادرات برخی از کالا‌ها نیاز به دریافت مجوز از سازمان‌های مربوطه است. در این مرحله باید بررسی کنید که برای صادرات کالا به چه مجوز‌هایی نیاز دارید و نسبت به دریافت آن‌ها اقدام کنید.
• اظهار کالا به گمرک
پس از دریافت مجوز لازم است با همراه داشتن مدارک و مجوز‌ها جهت اظهار کالا به گمرک مراجعه کنید.
• عقد قرارداد با شرکت حمل و نقل
در آخرین مرحله، نوبت آن است که با توجه به شرایط خود از میان دو روش حمل دریایی و هوایی یکی را انتخاب کنید و مراحل حمل و نقل بین‌المللی را به یک شرکت معتبر بسپارید.
پرطرفدارترین کالا‌های صادراتی ایران به افغانستان
امروزه تجار بسیار زیادی علاقه‌مند به صادرات به افغانستان هستند که دلیل آن هم مزایای بسیار زیاد این امر است. در ادامه قصد داریم مهم‌ترین کالا‌های صادراتی به این کشور را بررسی کنیم:
۱. صادرات پارچه
با وجود شرایط اقتصادی و سیاسی خاص افغانستان، این کشور همچنان یکی از مقاصد مهم صادراتی ایران در حوزه منسوجات و به‌ویژه پارچه محسوب می‌شود. به دلیل اشتراکات فرهنگی، نیاز بازار افغانستان به پوشاک و صنایع نساجی ارزان قیمت و همچنین نزدیکی جغرافیایی دو کشور، صادرات پارچه از ایران به افغانستان از رونق نسبی برخوردار است. ایران می‌تواند با توسعه بسته‌بندی، برندینگ و بهبود کیفیت، سهم بیشتری از بازار پارچه افغانستان را در اختیار بگیرد.
در مجموع، افغانستان یک بازار در حال رشد برای پارچه ایرانی به‌شمار می‌رود و با بهبود زیرساخت‌های حمل و نقل و حمایت‌های تجاری، می‌توان ظرفیت صادرات این کالا را افزایش داد.
۲. صادرات فرش دستباف
فرش دستباف ایرانی، به‌عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین کالا‌های فرهنگی و هنری ایران، در بازار افغانستان نیز جایگاه خاصی دارد. با وجود مشکلات اقتصادی و سیاسی افغانستان، صادرات فرش ایرانی به این کشور همچنان ادامه دارد و به‌ویژه در شهر‌های فرهنگی و سنتی افغانستان، مشتریان وفادار خود را حفظ کرده است. اگرچه افغانستان بازار بزرگی برای صادرات انبوه فرش نیست، اما به‌دلیل پیشینه فرهنگی و وفاداری به کالای ایرانی، همچنان یکی از مقاصد مهم صادرات فرش دستباف ایران محسوب می‌شود، به‌ویژه در حوزه تجارت خرد، صادرات غیررسمی و فروش هنری.
۳. صادرات چرم
اگرچه افغانستان درگیر چالش‌های امنیتی و اقتصادی است، اما همچنان یکی از بازار‌های سنتی و هدف ایران در صادرات محصولات چرمی به شمار می‌رود. چرم ایرانی به دلیل کیفیت بالا و قیمت رقابتی در میان تولیدکنندگان پوشاک، کیف، کفش و صنایع دستی افغانستان جایگاه قابل توجهی دارد.
۴. صادرات زعفران
صادرات زعفران ایران به افغانستان از جهات مختلف، وضعیتی ویژه و متفاوت دارد. افغانستان یکی از کشور‌های هم‌مرز با ایران و واردکنندگان سنتی زعفران ایرانی محسوب می‌شود. این کشور، به‌ویژه در مناطق شمالی و غربی خود، دارای مصرف بالای زعفران در آشپزی سنتی، دارو‌های گیاهی و مصارف مذهبی است. زعفران ایرانی به دلیل کیفیت بالا، رنگ و طعم خاص، در بازار افغانستان مورد استقبال قرار دارد.
در سال‌های اخیر، افغانستان خود نیز به تولید زعفران روی آورده و در استان‌هایی مانند هرات، بادغیس و فاریاب، کشت زعفران رونق یافته است. این مسئله موجب شده رقابت بین زعفران داخلی افغانستان و زعفران وارداتی از ایران شدت بگیرد، اما با وجود این، به دلیل برند قوی زعفران ایرانی و کیفیت بالاتر، همچنان تقاضا برای آن وجود دارد.
۵. صادرات پسته
پسته به‌عنوان یکی از کالا‌های استراتژیک در سبد صادرات غیرنفتی ایران، نقش تعیین‌کننده‌ای در تجارت بین‌المللی کشور ایفا می‌کند. ایران با برخورداری از اقلیم مناسب در مناطق کویری نظیر کرمان، خراسان، سمنان و فارس، به‌ویژه استان کرمان، در جایگاه یکی از بزرگ‌ترین و باکیفیت‌ترین تولیدکنندگان پسته در جهان قرار دارد. انواع پسته صادراتی ایران از جمله کله‌قوچی، فندقی، احمد آقایی، اکبری و بادامی در بازار‌های جهانی شناخته شده‌اند. این طلای سبز خواهان بسیاری در بازار‌های افغانستان هم دارد. علاوه بر پسته خام، مغز پسته نیز در سال‌های اخیر به‌عنوان یک محصول فرآوری‌شده، سهم قابل توجهی از صادرات را به خود اختصاص داده است.
۶. صادرات خاویار
خاویار ایرانی، به‌عنوان یکی از لوکس‌ترین و گران‌قیمت‌ترین محصولات غذایی جهان، در سال‌های اخیر جایگاه خود را در بازار‌های منطقه‌ای از جمله افغانستان نیز پیدا کرده است. با وجود اینکه افغانستان یکی از کشور‌های درگیر بحران‌های اقتصادی و زیرساختی بوده، اما در بازار مصرف اقشار مرفه، نخبگان اقتصادی و محافل دیپلماتیک، تقاضای محدودی برای محصولات لوکس از جمله خاویار وجود دارد.
اگرچه افغانستان بازار اصلی و پرتقاضایی برای خاویار نیست، اما در بازار‌های خاص و لوکس این کشور، فرصت صادرات هدفمند و محدود برای تولیدکنندگان ایرانی وجود دارد. سرمایه‌گذاری بر روی بسته‌بندی حرفه‌ای، بازاریابی هوشمند و همکاری با تجار افغان می‌تواند به افزایش سهم ایران در این بخش کمک کند.
گمرک‌های ایران برای صادرات به افغانستان
آخرین آمار‌های گمرک نشان می‌دهد که بیشترین صادرات کالا به افغانستان از گمرک‌های مشهد، اراک، بازارچه میلک، منطقه ویژه کاوه، میلک، منطقه ویژه اقتصادی پارس، بازارچه ماهیرود، غرب تهران، اصفهان، یزد و دیگر گمرکات کشور بوده است.
سخن پایانی
افغانستان، می‌تواند یکی از راه‌های تنفس ایران در امر اقتصاد و به خصوص صادرات کالا باشد. تجار ایرانی باید در تلاش باشند که اقتصاد و صادرات ایران را در رابطه با افغانستان رونق دهند، زیرا یک بازار بسیار خوب و سودمند است و تا موقعی که اقتصاد افغانستان شکل نگرفته است، ایران می‌تواند کمک بسیار زیادی به مردم افغانستان در زمینه صادرات کالا و خدمات ارائه دهد، زیرا این کشور از هر لحاظ به ایران نزدیک بوده و اشتراکات زیادی با یکدیگر دارند.
