مهم‌ترین چالشهای سرمایه‌گذاری در ایران چیست؟
نشان تجارت - غلامحسین اقمشه‌ئی: سرمایه‌گذاری در ایران به عنوان یکی از مقولات حیاتی توسعه اقتصادی کشور، با چالشهای متعددی در هر دو بخش داخلی و خارجی مواجه است. دو مسأله اصلی که در این زمینه باید مورد توجه قرار بگیرد، امنیت سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران خارجی و جذابیت و انگیزه برای سرمایه‌گذاران داخلی است.
امنیت سرمایه‌گذاری برای خارجی‌ها
یکی از مهم‌ترین موانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، مساله امنیت سرمایه‌گذاری است. این موضوع شامل جنبه‌های مختلفی از جمله ثبات قوانین و مقررات، حفاظت حقوقی از سرمایه‌گذاران و ریسک‌های سیاسی و اقتصادی است. سرمایه‌گذاران خارجی معمولاً به دنبال محیط‌هایی هستند که در آن سرمایه‌هایشان به خوبی محافظت شود و از تغییرات ناگهانی سیاست‌های اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی نگران نباشند.
۱. تحریم‌ها و ریسک‌های بین‌المللی: تحریم‌های اقتصادی و مالی علیه ایران باعث شده تا بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی از ورود به بازار ایران خودداری کنند. عدم‌دسترسی به نظام بانکی جهانی، مشکلات انتقال پول و ریسک‌های ناشی از روابط خارجی ناپایدار، موانعی جدی برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کنند.
۲. ثبات قانونی و حقوقی: یکی دیگر از عوامل مؤثر بر امنیت سرمایه‌گذاری خارجی، ثبات و شفافیت در قوانین و مقررات است. در ایران، تغییرات مکرر در قوانین تجاری، مالیاتی و اقتصادی باعث نگرانی سرمایه‌گذاران می‌شود. آن‌ها نگرانند که قوانین و مقررات یک‌شبه تغییر کنند و در نتیجه، پروژه‌هایشان دچار مشکل شوند.
۳. قوانین مالکیت و حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران: نبود تضمین‌های قوی در حوزه مالکیت سرمایه‌گذاران خارجی نیز یکی از دلایل اصلی کاهش سرمایه‌گذاری‌ها است. سرمایه‌گذاران انتظار دارند که در صورت بروز اختلافات، سیستم حقوقی کشور بتواند از حقوق‌شان محافظت کند.
جذابیت و انگیزه برای سرمایه‌گذاران داخلی
در کنار مشکلات سرمایه‌گذاری خارجی، سرمایه‌گذاران داخلی نیز با چالشهای خاص خود رو‌به‌رو هستند که باعث می‌شود بسیاری از آن‌ها، انگیزه کافی برای سرمایه‌گذاری نداشته باشند. این عوامل عمدتاً به دلیل شرایط اقتصادی داخلی، عدم‌حمایت مناسب دولت و بروکراسی پیچیده است.
۱. تورم و عدم‌ثبات اقتصادی: یکی از مهم‌ترین مشکلات سرمایه‌گذاران داخلی، تورم و ناپایداری اقتصادی است. نوسانات شدید قیمت‌ها، کاهش ارزش پول ملی و عدم‌پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران داخلی ریسک بالایی را تحمل کنند. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند که به جای سرمایه‌گذاری بلندمدت، به سراغ فعالیت‌های سوداگرانه و کوتاه‌مدت بروند.
۲. بروکراسی و پیچیدگی‌های اداری: سرمایه‌گذاری در ایران با مشکلات زیادی از جمله بروکراسی پیچیده و طولانی‌مدت همراه است. روند‌های اداری طولانی، مشکلات در اخذ مجوزها و عدم‌شفافیت در فرآیند‌های دولتی باعث کاهش انگیزه برای سرمایه‌گذاران داخلی می‌شود.
۳. عدم‌حمایت مالی و اعتباری: در ایران، سیستم‌های مالی و بانکی اغلب تسهیلات کافی و مناسب برای سرمایه‌گذاران داخلی فراهم نمی‌کنند. نرخ‌های بهره بالا و محدودیت‌های دسترسی به منابع مالی باعث شده تا بسیاری از کارآفرینان نتوانند طرح‌های خود را اجرا کنند.
راه‌حل‌ها و پیشنهادات
۱. تقویت ثبات اقتصادی و کاهش تورم: سیاست‌گذاری‌هایی که به کاهش تورم و ایجاد ثبات اقتصادی منجر می‌شوند، می‌توانند جذابیت سرمایه‌گذاری داخلی را افزایش دهند. کاهش ریسک اقتصادی، افزایش پیش‌بینی‌پذیری و تثبیت ارزش پول ملی از جمله اقدامات اساسی در این زمینه است.
۲. اصلاح نظام حقوقی و حمایت از سرمایه‌گذاران خارجی: برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، دولت باید به بهبود قوانین مرتبط با حمایت از سرمایه‌گذاران بپردازد. این شامل تضمین مالکیت، کاهش ریسک‌های حقوقی و تسهیل در روند‌های اداری و حقوقی است.
۳. بهبود شفافیت و کاهش بروکراسی: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌تواند انگیزه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را افزایش دهد، کاهش بروکراسی و تسهیل فرآیند‌های اداری است. ایجاد سیستم‌های دیجیتالی برای پیگیری مجوزها و بهبود شفافیت اداری از جمله این اقدامات است.
مع‌الوصف، به نظر می‌رسد برای تقویت سرمایه‌گذاری در ایران، باید دو چالش اصلی، یعنی امنیت سرمایه‌گذاری برای خارجی‌ها و ایجاد جذابیت برای سرمایه‌گذاران داخلی به طور جدی مورد توجه قرار بگیرد. این امر مستلزم اجرای اصلاحات ساختاری در حوزه اقتصادی، حقوقی و اداری است تا کشور بتواند به مقصدی جذاب و امن برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود.
