بیماری تکرر ادرار چیست و راه های پیشگیری و درمان آن کدامند؟

نشان تجارت - هدی کاشانیان: «تکرر ادرار» یعنی شما بیش از حالت عادی نیاز به ادرار کردن پیدا کنید. این تعداد دفعات زیاد ممکن است با حجم زیاد ادرار و یا با مقدار کم همراه باشد. تکرر ادرار ممکن است هم در روز و هم در شب رخ دهد و یا ممکن است در یک فرد فقط در شب رخ دهد (شب ادراری). تکرر ادرار ممکن است خواب، کار و سلامت عمومی بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد. عواملی مانند دیابت، بارداری، بزرگ‌شدن پروستات، سکته مغزی، سرطان مثانه، التهاب واژن و مصرف بیش از حد الکل و کافئین باعث تکرر ادرار می‌شوند. اما در بیشتر مواقع این عارضه نشانه بیماری نیست و خود، بیماری محسوب می‌شود. سندروم مثانه بیش‌فعال در نتیجه انقباضات غیرارادی مثانه ایجاد می‌شود.

عوامل ایجاد تکرر ادرار چیست؟

ادرار فرایندی پیچیده است که اندام‌های مختلف بدن در آن درگیر هستند. حال ایجاد تغییرات در روند برخی از آن‌ها می‌تواند مجاری ادرار را فعال‌تر کند. البته سبک زندگی در به وجود آمدن تکرر ادرار نیز نقش بسیار زیادی دارد. مثلاً نوشیدن مایعات زیاد و به خصوص کافئین یا الکل باعث تکرر ادرار می‌شود.

همچنین نوشیدن مایعات زیاد در شب، می‌تواند چرخه خواب را به هم بریزد. نکته مهمی درباره تکرر ادرار وجود دارد که باید به آن توجه کنید. اگر به تکرر ادرار توجه نکنید، می‌تواند تبدیل به یک عادت شود و این مضر است، زیرا تکرر می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات کلیوی یا مجاری ادرار، مشکلات مثانه یا سایر بیماری‌ها و مشکلاتی مانند دیابت شیرین، دیابت بی‌مزه، بارداری یا مشکلات غده پروستات باشد. سایر علل تکرر ادرار یا عوامل مرتبط به آن عبارتند از:

۱. اضطراب

۲. دارو‌های ادرارآور مانند کلروتیازید که موجب افزایش حجم ادرار می‌شوند.

۳. مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که خاصیتی ادرارآور دارند.

۴. سکته مغزی و سایر بیماری‌های مرتبط به مغز یا دستگاه عصبی

۵. عفونت مجاری ادرار

۶. تومور یا توده در ناحیه لگن

۷. سیستیت بینابینی که نوعی التهاب دیواره مثانه است.

۸. سندرم مثانه بیش‌فعال که باعث انقباض غیرارادی مثانه می‌شود.

۹. سرطان مثانه

۱۰. سنگ مثانه یا کلیه

۱۱. بی‌اختیاری ادرار

۱۲. تنگی مجرای ادرار

۱۳. تابش پرتو به لگن، همچون در طول درمان سرطان یا موارد دیگر

۱۴. دیورتیکولیت روده بزرگ که در آن، کیسه‌های کوچک و تحت فشاری در دیواره‌ی روده بزرگ به وجود می‌آید.

۱۵. بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا

تکرر ادرار عصبی چیست؟

بیماری مثانه تحریک‌پذیر و یا تکرر ادرار عصبی است. این عارضه که به خاطر آسیب به نخاع، بیماری ام اس و مشکلات مادرزادی نخاع و یا پارکینسون ایجاد می‌شود به این صورت است که به علت ضعیف شدن ماهیچه‌های مجاری ادراری، ادرار پیش از پر شدن کامل مثانه و احساس دفع خود به خود خارج می‌شود. برای درمان تکرر ادرار عصبی پزشکان قرص‌های ضدتکرر ادرار تجویز می‌کنند و یا ممکن است در مواقعی بیمار تحت جراحی قرار گیرد.

تکرر ادرار عارضه‌ای است که به دلایل مختلف اتفاق می‌افتد. برای درمان باید ابتدا علت را بشناسیم. گاهی این اتفاق بدون سوزش است که نشان‌دهنده افزایش حجم ادرار به خاطر مصرف زیاد مایعات و یا دارو‌های ادرارآور است و می‌توان با روش‌های خانگی و سنتی آن را کنترل کرد، اما گاهی علائمی را با خود دارد مانند سوزش، تب، کمردرد، تعریق، ضعف و… در این حالت حتماً باید به دکتر متخصص کلیه و مجاری ادرار و عمومی مراجعه کرد تا بنا بر تشخیص، دارو موثر تجویز شود.

تکرر ادرار در زنان چگونه است؟

عفونت ادراری در زنان بیشتر از مردان شایع است؛ از این‌رو، زنان بیشتر در معرض خطر هستند، زیرا مجرای ادرار زنانه کوتاه‌تر است. باکتری‌ها قبل از اینکه بتوانند مجاری ادراری را آلوده کرده و علائم ایجاد کنند، فاصله کمتری برای سفر دارند.

عوامل خطر عفونت مجاری ادراری برای زنان عبارتند از:

۱. تحریک و التهاب واژن

۲. پاک‌کردن نامناسب (از پشت به جلو) پس از استفاده از دستشویی، که مجرای ادرار را در معرض اشریشیا کلی قرار می‌دهد.

۳. رابطه جنسی، که می‌تواند باکتری را وارد دستگاه ادراری کند (ممکن است در افرادی که آلت تناسلی دارند نیز رخ دهد، اما نادر است)

سایر شرایطی که می‌تواند منجر به تکرر ادرار شود عبارتند از:

۱. بارداری

۲. فیبروم‌ها

۳. سطوح پایین استروژن در نتیجه یائسگی

۴. سرطان تخمدان

علائم تکرر ادرار چیست؟

یکی از علائم اصلی تکرر، دفع ادرار بسیار زیاد است. اگر فرد علائم دیگری هم دارد، ممکن است نشانه‌ای از بیماری جدی‌تری باشد. شب‌خیزی که همان نیاز به ادرار در طول شب است و موجب برهم خوردن چرخه خواب می‌شود، ممکن است نشانه دیابت شیرین یا بی‌مزه باشد. سایر علائمی که ممکن است نیاز به توجه بیشتر داشته باشند، عبارتند از:

۱. احساس درد، ناراحتی و سوزش هنگام ادرار

۲. ادرار خونی، کدر یا سایر رنگ‌های غیرمعمول ادرار

۳. از دست دادن تدریجی کنترل مثانه یا بی‌اختیاری ادرار

۴. مشکل در ادرار با وجود احساس شدید به دفع

۵. وجود ترشحاتی از آلت تناسلی (هر دوی مردان و زنان)

۶. افزایش اشتها یا تشنگی

۷. تب یا لرز

۸. استفراغ یا حالت تهوع

۹. کمردرد یا درد پهلو

تشخیص و آزمایشات تکرر ادرار چگونه است؟

پزشک آزمایشاتی را برای تعیین علت تکرر ادرار شما انجام می‌دهد. آن‌ها از شما سوالاتی می‌پرسند، مانند:

۱. علائم شما از چه زمانی شروع شد؟

۲. چند بار ادرار می‌کنید؟

۳. چه علائم دیگری را تجربه می‌کنید؟

۴. آیا نشت غیرمنتظره ادرار دارید؟ اگر چنین است، در چه شرایطی؟

آن‌ها به احتمال زیاد از شما نمونه ادرار می‌خواهند تا موارد زیر را بررسی کنند:

• عفونت

• خون

• سایر یافته‌های غیرطبیعی مانند پروتئین یا قند

پزشک شما همچنین شکم شما را معاینه خواهد کرد. آن‌ها احتمالاً سایر معاینات فیزیکی را انجام خواهند داد، مانند:

۱- یک معاینه لگنی

۲- ارزیابی مجرای ادرار و واژن

۳- یک معاینه پروستات

تست‌های دیگری که می‌توانند مفید باشند عبارتند از:

• اسکن مثانه: این یک سونوگرافی است که پس از ادرار کردن روی مثانه انجام می‌شود تا میزان ادرار باقی مانده را ببینید.

• سیستوسکوپی: با استفاده از یک ابزار روشن، پزشک می‌تواند داخل مثانه را دقیق‌تر نگاه کند و در صورت لزوم، نمونه‌هایی از بافت بگیرد.

• آزمایش ادرار اضافی: این شامل آزمایش‌های مختلفی است که بررسی می‌کنند سیستم ادراری شما چقدر خوب کار می‌کند. به عنوان مثال می‌توان به تست یورودینامیک و یوروفلومتری اشاره کرد.

علت تکرر ادرار سفید رنگ چیست؟

برخی از دلایل مرتبط با تکرر ادرار می‌تواند باعث سفید رنگ شدن ادرار شود که این موارد عبارتند از:

۱- سرطان مثانه

۲- سیستیت (التهاب مثانه یا عفونت)

۳- نارسایی کلیه

۴- سنگ کلیه

۵- نفریت یا گلومرولونفریت (انواع التهاب کلیه)

۶- پره اکلامپسی (وضعیت جدی بارداری که با ورم، فشار خون بالا و پروتئین در ادرار مشخص می‌شود)

۷- بارداری

۸- پروستاتیت (التهاب یا عفونت غده پروستات)

۹- بیماری‌های مقاربتی، مانند سوزاک و تریکومونیاز

۱۰- ولوواژینیت یا عفونت فرج واژن

۱۱- عفونت‌های دستگاه ادراری، مانند عفونت مثانه و عفونت کلیه (پیلونفریت)

درمان تکرر ادرار چیست؟

درمان تکرر ادرار به علت آن بستگی دارد. پزشک شما ابتدا هر بیماری اصلی که باعث ادرار مکرر است را درمان می‌کند. اگر عفونت دلیل تکرر ادرار باشد، پزشک برای از بین بردن عفونت آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. یا اگر قند خون دلیل اصلی باشد، پزشک سعی می‌کند با تجویز دارو و دادن رژیم غذایی قند شما را پایین بیاورد.

دارو‌هایی که اسپاسم‌های عضلانی مثانه را کنترل می‌کنند می‌توانند به کاهش بی‌اختیاری ادرار یا از دست دادن کنترل مثانه نیز کمک کنند. در قسمت زیر مواردی را ذکر کردیم که به درمان دستشویی رفتن زیاد کمک می‌کند:

۱- کنترل مثانه: در این روش باید فواصل استفاده از دستشویی رفتن را در طی حدود ۱۲ هفته افزایش دهید. این به مثانه شما کمک می‌کند تا ادرار را بیشتر نگه دارید و دفعات کمتری ادرار کنید.

۲- اصلاح رژیم غذایی: شما باید از هر غذایی که به نظر می‌رسد مثانه شما را تحریک می‌کند یا به عنوان ادرار‌آور عمل می‌کند، خودداری کنید. این خوراکی‌ها شامل کافئین، الکل، نوشیدنی‌های گازدار، محصولات پایه گوجه فرنگی، شکلات، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و غذا‌های پرادویه می‌باشد. همچنین خوردن غذا‌های پرفیبر بسیار مهم است، زیرا یبوست ممکن است علائم تکرر ادرار را بدتر کند.

۳- تمرینات کگل: این تمرینات به تقویت عضلات اطراف مثانه و مجرای ادرار کمک می‌کند تا کنترل مثانه را بهبود بخشد و فوریت و تکرر ادرار را کاهش دهد. ورزش عضلات لگن به مدت پنج دقیقه و سه بار در روز می‌تواند در کنترل دستشویی رفتن زیاد کمک کند.

طب سوزنی در درمان تکرر ادرار

طب سوزنی نوعی درمان باستانی چینی است که قرن‌ها برای درمان بیماری استفاده می‌شود. معمولاً برای درمان بیماری‌های ادراری مانند مثانه بیش‌فعال و بی‌اختیاری استفاده می‌شود. در حال حاضر، هیچ داده ثابتی وجود ندارد که نشان دهد طب سوزنی یک گزینه درمانی قابل اعتماد برای شرایط ادراری است.

بررسی در سال ۲۰۱۳ از طیف گسترده‌ای از مطالعات در مورد طب سوزنی و بی‌اختیاری در نشان دادن اثربخشی آن شکست خورد. یک بررسی در سال ۲۰۱۸ همچنین به این نتیجه رسید که شواهد کافی برای بیان قطعی اینکه طب سوزنی به مثانه بیش فعال کمک می‌کند، وجود ندارد.

درمان تکرر ادرار با طب سنتی

پزشکان طب سنتی برای درمان تکرر ادرار با طب سنتی، بیشتر توصیه به مصرف دارو‌های با طبع گرم می‌کنند؛ بنابراین می‌توانید از گیاهانی مانند زنجبیل به همراه عسل، جوش شیرین و دارچین و یا کنجد استفاده کنید. همچنین پزشکان طب سنتی معتقدند رب انار و شکر زرد از مواد موثر برای کاهش این عارضه هستند.

درمان خانگی تکرر ادرار

در روش درمان خانگی تکرر ادرار توصیه می‌شود کمتر از مرکبات و مواد غذایی ادرارآور استفاده شود. همچنین برای بهبود، ورزش‌های خاص کنترل ادرار انجام دهید و ماهیچه‌های مثانه و مجاری ادراری را تقویت کنید. از جمله ورزش‌هایی که بیشتر به خانم‌ها توصیه می‌شود، ورزش کگل است. در روش کگل سعی کنید عضلات مثانه را جوری منقبض کنید که از دفع ادرار جلوگیری شود. این ورزش را باید در سه ست بیست تایی در روز انجام دهید تا موثر واقع شود. آقایان هم می‌توانند با انقباض ماهیچه‌های مجاری ادراری و دفعی و همچنین ادرار منقطع، این ورزش را انجام دهند.

پیشگیری از تکرر ادرار چگونه است؟

اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش احتمال تکرر ادرار انجام دهید از جمله: رژیم غذایی که با نزدیک شدن به شب، می‌توانید از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های خاصی که احتمال ادرار شبانه را افزایش می‌دهند، اجتناب کنید. مثال‌ها عبارتند از:

• الکل

• آب مرکبات

• قهوه

• چای

• گوجه فرنگی و محصولات مبتنی بر گوجه فرنگی

• شیرین‌کننده‌های مصنوعی

یبوست همچنین می‌تواند با فشار بر مثانه به تکرر ادرار کمک کند، بنابراین ممکن است بخواهید برای حفظ منظم فیبر مصرفی خود را افزایش دهید.