فیبروم رحم چیست و برای پیشگیری و درمان آن چه باید کرد؟

نشان تجارت - الهام عندلیب‌مقدم: «فیبروم رحم» نوعی رشد غیرسرطانی در سلول‌های عضلانی رحم است که با نام‌های «میوما» و «لیومیوما» نیز شناخته می‌شود. این تومور‌های خو‌ش‌خیم غیرسرطانی که اغلب در سنین باروری در رحم ایجاد می‌شوند، ممکن است در دیواره‌های داخلی رحم و یا گاهی دیواره‌های خارجی آن رشد کنند. میوما می‌تواند تکی یا چندتایی باشد و ممکن است آنقدر کوچک باشد که با چشم دیده نشود، ممکن است در برخی موارد نیز به قدری رشد کند که با ایجاد توده‌هایی باعث بزرگ شدن رحم شود.

انواع فیبروم

فیبروم‌ها بر اساس محل رشد به چند دسته تقسیم می‌شوند:

فیبروم اینترامورال: این نوع فیبروم در دیواره عضلانی رحم بوجود می‌آید و رشد آن، باعث کشیده شدن و بزرگ‌تر شدن رحم می‌شود.

فیبروم ساب‌سروزال: این نوع فیبروم در قسمت خارجی رحم ظاهر می‌شود. رشد بیشتر این توده باعث می‌شود یک طرف رحم بزرگ‌تر از سمت دیگر به‌نظر آید.

فیبروم پدانکوله: این نوع فیبروم زمانی است که تومور ریشه باریکی را برای پشتیبانی از خود ایجاد می‌کند.

فیبروم ساب موکوزا: این نوع فیبروم در لایه عضله میانی رحم تشکیل شده و کمیاب‌ترین نوع میوما است.

فیبروم داخل حفره‌ای: این نوع فیبروم در داخل حفره رحم رشد می‌کند.

دلایل ایجاد فیبروم رحم

طبق تحقیقات صورت گرفته، حدود ۸۰ درصد از زنان تا سن ۵۰ سالگی دچار این بیماری می‌شوند. دلیل مشخصی برای ایجاد فیبروم رحم وجود ندارد، اما عوامل مختلفی هستند که ممکن است در تشکیل آن تاثیرگذار باشند که عبارتند از:

*برهم خوردن تعادل هورمون‌های استروژن و پروژسترون: این هورمون‌ها باعث احیا و بازسازی پوشش رحم در هر چرخه قاعدگی می‌شوند و ممکن است رشد فیبروم را نیز تحریک کنند.

*ژنتیک فرد: به عنوان مثال افرادی که به صورت خانوادگی سابقه فیبروئید دارند. یا مثلا بر طبق نظر محققان برخی نژادها، به ویژه زنان آمریکایی-آفریقایی بیش از سایر زنان دچار فیبروم می‌شوند.

*زنان باردار یا زنانی که در طول زندگی بارداری را تجربه کرده‌اند: به این صورت که بارداری باعث افزایش تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌شود، در نتیجه ممکن است فیبروم در طول بارداری ایجاد شده و رشد کند. در سه‌ماهه اول بارداری حدود یک‌سوم فیبروم‌ها بزرگ‌تر می‌شوند که اغلب پس از تولد کوچک خواهند شد.

*زنانی که بیش از ۳۰ سال سن دارند: همچنین رشد فیبروم در زنان زیر ۳۵ سال بیشتر از زنان بالای ۴۵ سال است.

*چاقی و فشار خون بالا

*قاعدگی زودرس

*مصرف الکل و کافئین

*رژیم غذایی نامناسب

علائم فیبروم رحم

علائم فیبروم رحم به تعداد تومورها، محل ایجاد و اندازه آن‌ها بستگی دارد. مثلاً فیبروم زیر مخاط ممکن است منجر به خونریزی شدید قاعدگی و مشکلات در بارداری شود. زنانی که تومور‌های کوچکتری دارند یا آن‌هایی که دچار یائسگی شده‌اند ممکن است با هیچ علامتی روبرو نشوند، زیرا در یائسگی میزان استروژن و پروژسترون کاهش پیدا می‌کند که این رشد فیبروم‌ها را تحت تاثیر قرار داده و کوچکتر می‌شوند.

به طور کلی فیبروئید‌های رحمی به‌ندرت علائمی از خود نشان می‌دهند. بسیاری از خانم‌ها، تا مدت‌های طولانی ممکن است حتی از وجود آن خبر نداشته باشند. طبق تحقیقات حدود ۵ تا ۱۰ درصد زنان مبتلا به فیبروم، علائم آن را مشاهده می‌کنند. در صورت رشد فیبروم‌ها، علائم مختلفی ممکن است بروز کند که عبارتند از:

*خونریزی طولانی مدت، شدید یا غیرعادی قاعدگی و گا‌ها همراه با دفع لخته‌های خون که اغلب منجر به کم خونی و احساس خستگی و ضعف می‌شود.

*احساس درد در هنگام رابطه جنسی

*درد شدید در ناحیه لگن، همچنین درد در پشت و پا‌ها در موارد بسیار نادر

*فشار در مثانه و مشکلات ادرار از قبیل عفونت ادراری، تکرر ادرار و در صورت عود کردن میوما، مسدود شدن مجاری ادرار

*یبوست در اثر فشار در روده

*تورم غیر طبیعی شکم همراه با احساس فشار در پایین شکم

*ابتلا به ناباروری

*مشکلات مختلف در زمان بارداری

روش تشخیص فیبروم رحم

در صورت مشاهده علائم فیبروم رحم، باید به پزشک مراجعه کرد؛ پزشک می‌تواند به روش‌های زیر فیبروم را تشخیص دهد.

*معاینه و بررسی وضعیت، اندازه و شکل رحم از طریق معاینه لگن.

*سونوگرافی معمولی یا در صورت لزوم سونوگرافی ترانس‌واژینال که به تشخیص نوع فیبروم نیز کمک می‌کند.

*تصویربرداری عمیق از طریق ام‌آر‌آی لگن.

آیا فیبروم‌های رحمی خطرناک هستند؟

در مورد خطرات فیبروم‌ها باید گفت که به طور کلی ماهیت فیبروم خطرناک نیست؛ یعنی فیبروم‌ها به‌ندرت دچار وضعیت بدخیم می‌شوند، با افزایش خطر سرطان رحم همراه نبوده و تقریبا هرگز به سرطان تبدیل نمی‌شوند.

از آنجا که اکثر زنان مبتلا به فیبروم هیچگونه علامتی ندارند، وضعیت بیماری به مرور جدی‌تر می‌شود. گاهی فیبروم رحم می‌تواند منجر به عدم قاعدگی شود که این موضوع بر آرامش روانی زنان موثر است.

رشد فیبروم در خارج از دیواره رحم، تاثیراتی بر اعضای این نواحی هم‌چون معده، روده و مثانه می‌گذارد. این شرایط همراه با درد شدید در ناحیه شکم بوده و معمولاً خون‌ریزی بیشتری در پریود‌ها مشاهده می‌شود.

پیشگیری از ایجاد فیبروم

بدیهی ا‌ست که برخی از عوامل ایجاد فیبروم قابل کنترل و برخی دیگر از کنترل خارج هستند؛ بنابراین مواردی هستند که به پیشگیری از این بیماری کمک می‌کنند مانند:

*رژیم غذایی مناسب شامل افزایش مصرف سبزیجات، میوه‌جات، حبوبات، لبنیات، چای سبز و ماهی و کاهش مصرف غذا‌های قندی و کربوهیدرات‌ها و گوشت‌های قرمز

*ایجاد تعادل در هورمون استروژن با کاهش وزن و دوری از مواد شیمایی مختل‌کننده هورمون

*کاهش مصرف الکل

*کاهش فشار خون

*مصرفی کافی ویتامین D

درمان فیبروم رحم

بسته به علایم خفیف و یا حاد بودن فیبروم، راه‌های درمانی مختلفی وجود دارد:

*دارو‌های ضدالتهابی و کنترل خونریزی قاعدگی مانند قرص‌های ضدبارداری که فیبروم را کوچک یا از بین نمی‌برد.

*دارو‌های تنظیم کننده سطح هورمو‌ن‌های جنسی (استروژن و پروژسترون) که با کاهش این هورمون‌ها، فیبروم‌ها کوچک می‌شوند.

*عمل جراحی برای توده‌های بزرگ فیبروم شامل:

• جراحی لاپاراسکوپی که با کمک چند برش کوچک انجام می‌گیرد که طی آن از طریق دوربین و ابزار‌های جراحی فیبروم‌ها برداشته می‌شوند، اما احتمال رشد فیبروم بعد از جراحی همچنان وجود دارد.

• جراحی میوکتومی که بخشی از شکم بیمار را باز کرده و فیبروم‌ها را خارج می‌کنند. در این روش، امکان بارداری بعد از جراحی وجود دارد.

• جراحی هیسترکتومی که در صورت درمان نشدن فیبروم با روش‌های بالا، رحم به طور کامل برداشته می‌شود.