شهید مطهری؛ زندگی یک روشنفکر دینی در دل روز‌های انقلاب ۵۷

نشان تجارت - مرتضی مطهری در ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ در شهر فریمان از توابع مشهد در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. او یکی از مهم‌ترین چهره‌های اندیشه‌ورز و دینی در ایران معاصر به‌شمار می‌آید. به عنوان فیلسوف، نویسنده، مدرس و نظریه‌پرداز دینی، مطهری نقش مهمی در تبیین و نشر اندیشه‌های اسلامی و فلسفی در ایران ایفا کرد.

بسیاری از آثار او به مسائل بنیادین فلسفی و دینی پرداخته‌اند و هنوز در محافلفکری و دینی مورد توجه قرار دارند.

آغاز زندگی و تحصیلات

مرتضی مطهری تحصیلات ابتدایی خود را در فریمان گذراند و سپس برای ادامه تحصیل به تهران رفت. علاقه او به علوم دینی باعث شد که وارد حوزه علمیه قم شود، جایی که در آنجا علاوه بر علوم دینی، به مطالعه فلسفه اسلامی و غربی پرداخت. در این دوران، مطهری با بزرگان اندیشه همچون علامه طباطبایی و امام خمینی آشنا شد و در ادامه این آشنایی‌ها به یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فکری ایران تبدیل شد.

آثار علمی و فلسفی مرتضی مطهری

مطهری در طول زندگی خود آثار گوناگونی در زمینه‌های دینی، فلسفی و اجتماعی تألیف کرد. یکی از ویژگی‌های بارز آثار او، تبیین فلسفه اسلامی به زبان ساده و قابل فهم برای عموم مردم بود. اوتوانست مفاهیم پیچیده فلسفی را با نگاهی کاربردی به جامعه مسلمان ایران ارائه دهد.

از جمله آثار مهم او می‌توان به کتاب‌هایی، چون «آشنایی با قرآن»، «تعالیم اسلامی»، «فلسفه تاریخ»، «عدل الهی»، «مسئله‏ حجاب» و «انسان و سرنوشت» اشاره کرد. این کتاب‌ها همچنان در محافل علمی و دینی تدریس می‌شوند.

زندگی خانوادگی مرتضی مطهری

مرتضی مطهری در سال ۱۳۳۱ با عالیه روحانی، دختر یکی ازروحانیون مشهد ازدواج کرد. حاصل این پیوند چهار دختر و سه پسر است. علی مطهری و محمد مطهری از جمله فرزندان او هستند. علاوه بر این، داماد‌های او شامل عباس‌هادی‌زاده، مهندس نساجی، احمد یزدی، داروساز، علی لاریجانی، رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی و مجید عباسپور، دکتری محیط زیست و استاد دانشگاه صنعتی شریف هستند.

فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی مرتضی مطهری

مرتضی مطهری علاوه بر فعالیت‌های علمی، در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی نیز تأثیرگذار بود. او از یاران نزدیک امام خمینی بود و در مبارزات پیش از انقلاب اسلامی ایران نقش مهمی ایفا کرد. در این دوران، او تلاش کرد تا با آموزش و ترویج اندیشه‌های اسلامی، ذهنیت‌های نادرست را از جامعه دور کند. همچنین، به‌عنوان نظریه‌پرداز دینی، به‌دنبال ایجاد تعادلی میان اصول دینی و نیاز‌های زمانه بود. مطهری بر لزوم اجتهاد در فقه اسلامی تأکید می‌کرد و تلاش داشت تا فهم صحیح و واقع‌بینانه‌ای از آموزه‌های اسلامی در دنیای معاصرارائه دهد.

اندیشه‌های دینی و فلسفی مرتضی مطهری

مرتضی مطهری در آثار خود به موضوعات مختلفی پرداخته که یکی از مهم‌ترین آن‌ها مفهوم آزادی و حقوق بشر از دیدگاه اسلامی بود. او آزادی را نه به عنوان رهایی از همه قیود و محدودیت‌ها، بلکه به‌عنوان آزادی مسئولانه‌ای می‌دید که در چهارچوب آموزه‌های اسلامی قرار گیرد. همچنین، مطهری در زمینه حقوق زنان و مسائل اجتماعی آنان توجه ویژه‌ای داشت. در کتاب‌های خود به مسائلی، چون حجاب، نقش زنان در جامعه اسلامی و لزوم رعایت عدالت جنسیتی پرداخته بود.

مبارزه مرتضی مطهری با التقاط

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های مطهری، ارائه ایدئولوژی اسلامی از طریق تدریس، سخنرانی و تألیف کتاب‌های متعدد بود. در سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷ که گروه‌های مارکسیستی در میان مسلمانان رشد کرده بودند، مطهری به مقابله با این پدیده، که آن را «التقاط» می‌نامید، پرداخت. او با هشدار به مردم وبه ویژه جوانان، از پیوستن به گروه‌هایی، چون مجاهدین خلق ایران جلوگیری می‌کرد. در این دوران، او به توصیه امام خمینی، دو روز در هفته به قم می‌رفت تا به تدریس بپردازد و در کنار آن، در تهران نیز تدریس می‌کرد. همچنین، در سال ۱۳۵۵، پس از بروز اختلافاتی با یکی از استادان دانشکده الهیات، زودتر از موعد مقرر بازنشسته شد.

شهادت و میراث مرتضی مطهری

مرتضی مطهری در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۸، چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در یک حمله تروریستی به شهادت رسید. شهادت او تأثیر عمیقی بر جامعه ایران داشت و او به عنوان یکی از چهره‌های برجسته انقلاب اسلامی در تاریخ ایران ثبت شد. مطهری میراثی از اندیشه‌های اسلامی و فلسفی برجای گذاشت که هنوز هم در محافل علمی و دینی مورد توجه قرار دارد.

نتیجه‌گیری

مرتضی مطهری نه تنها در عرصه دین و فلسفه بلکه در زمینه‌های اجتماعی و سیاسی نیز تأثیرات فراوانی بر جامعه ایران گذاشت. او با تبیین مسائل پیچیده دینی و فلسفی به زبانی ساده، همواره در پی گسترش آگاهی و روشنگری در جامعه بود. آثار و اندیشه‌های مرتضی مطهری همچنان در تحولات فکری ایران و جهان اسلام تأثیرگذار است.