امکان دیدنی استان زنجان کجاست؟
نشان تجارت - هدی کاشانیان: استان زنجان در شمال غربی ایران واقع شده است و با تاریخچه‌ای غنی و طبیعتی بی‌نظیر، مقصدی جذاب برای گردشگران است. این استان به دلیل داشتن جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی متنوع، به یکی از مقاصد محبوب برای سفر تبدیل شده است. نام این استان پیش از اسلام «زنگان» بوده است و اکنون نیز عموم مردم این شهر از همین نام استفاده می‌کنند. گرچه زنجان به چیز‌هایی مانند چاقو، چغور پغور، میوه‌های تابستانی، و سد‌های کوچک و بزرگ مشهور است، اما جا‌های دیدنی زنجان بی‌شمارند و بهتر است قبل از سفر همه آن‌ها را بشناسید.
۱. گنبد سلطانیه
در مسیر تهران به زنجان در میان دشتی فراخ در زنجان گنبدی آجری با روکش کاشی‌های فیروزه‌ای خودنمایی می‌کند. این بنای تاریخی که دومین گنبد بزرگ آجری جهان است در قرن ۷ هجری قمری ساخته و به گنبد سلطانیه مشهور است. این گنبد به دستور الجایتو یا سلطان محمد خدابنده که در زمان ایلخانیان فرمانروا بود، ساخته شد و در روایتی آمده است که این بنا آرامگاه وی است. این گنبد دیدنی در سال ۱۳۸۴ خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. جالب است بدانید که گنبد سلطانیه در قدیم به‌عنوان ساعت آفتابی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. گنبد سلطانیه با معماری منحصر‌به‌فرد خود، از نظر تاریخی و معماری بسیار ارزشمند است و یکی از بزرگ‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان زنجان محسوب می‌شود.
۲. موزه مردم‌شناسی زنجان (رختشویخانه)
اگر به معماری دوره قاجار علاقه دارید بنای تاریخی رختشویخانه در محله معروف باباجمال در مرکز شهر زنجان انتخاب مناسبی برای گشت‌وگذار شما در زنجان است. هدف از ساخت رختشویخانه تأمین امنیت و آسایش زنان در مکانی سرپوشیده بود، اما امروزه این مکان مهم‌ترین موزه استان زنجان است که انواع لباس‌های محلی، زیورآلات، و وسایل قدیمی را به نمایش گذاشته است. این موزه به نمایش آثار فرهنگی، تاریخی و صنایع دستی استان می‌پردازد و فضایی عالی برای آشنایی با تاریخ مردم این منطقه فراهم می‌آورد. بازدید از این موزه فرصتی است برای دیدن ابزار‌ها و وسایل زندگی سنتی، پوشاک، فرش‌ها و ظروف قدیمی.
۳. معبد داش‌کسن
معبد داش‌کسن که به معبد اژد‌ها نیز شهرت دارد، بنایی صخره‌ای در حاشیه روستای ویر است. این روستا در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر سلطانیه در دل کوه‌ها واقع شده است. قدمت معبد اژد‌ها به دوره ایلخانیان بازمی‌گردد. این معبد دو نقش برجسته‌ی اژد‌ها و چند محراب اسلامی را در خود جای داده است.
معبد داش‌کسن یکی از دیدنی‌های زنجان است که از فرهنگ مغولستان و چین در دوره‌ی ایلخانان تأثیر گرفته است. نقش‌های اژد‌ها با ۵ متر طول و ۱.۵ متر ارتفاع درون یک حفاظ شیشه‌ای قرار دارند. الجای خاتون، خواهر سلطان محمدخدابنده، دستور ساخت این معبد را داده، اما با مسلمان شدن ایلخانان ساخت بنا متوقف شده است.
۴. بازار زنجان
بازار زنجان که قدمتی دیرینه دارد، یکی از بازار‌های سنتی و پرجنب و جوش ایران است. در این بازار می‌توانید انواع محصولات محلی، صنایع دستی و سوغات استان مانند چاقو‌های زنجان، زنجان‌دوزی، و فرش را پیدا کنید. بازار زنجان همچنین محلی است برای تجربه زندگی روزمره مردم محلی و آشنایی با فرهنگ و تاریخ این منطقه. بافت شهری به‌واسطه عمارت‌ها و جاذبه‌هایش، جا‌های دیدنی زنجان را دل‌پذیرتر می‌کند. بازار سنتی زنجان، طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران است و در مرکز بافت قدیمی زنجان قرار دارد. ساختن این بازار در سال ۱۲۰۵ یعنی در دوره آقامحمدخان شروع شده بود و در دوره فتحعلی شاه قاجار یعنی در سال ۱۲۱۳ به اتمام رسیده بوده است. در بازار سنتی زنجان، بخش‌های مختلف و غرفه‌های متعددی وجود دارند که شامل مسجد، گرمابه و قسمت‌های دیگر می‌شوند. در بازار سنتی زنجان می‌توانید تزیینات آجرکاری، کاشی‌کاری و نمونه‌های دیگری از این دست هنر‌ها را ببینید. این بازار، سبکی قاجاری دارد.
۵. حمام سنتی حاج داداش
حمام سنتی حاج داداش تنها گرمابه ستون سنگی زنجان است که در بازار سنتی زنجان، روبه‌روی مسجد میرزایی قرار دارد. این حمام ۱۵۰ سال قبل توسط فردی به نام حاج داداش ساخته شده و به همین دلیل نامش را حاج داداش گذاشته‌اند.
حمام حاج داداش در سال ۱۳۷۸ با حفظ بافت سنتی خود به سفره‌خانه تغییر کاربری پیدا کرده است. زیباترین بخش حمام گنبد اصلی آن است که روی چهار ستون سنگی با بدنه‌ای مارپیچی قرار گرفته است. گچ کاری‌ها و کاشی‌های رنگی استفاده شده در بنا، فضای سنتی سفره‌خانه و حوض موجود در زیر گنبد اصلی فضایی بسیار آرامش‌بخش برای گردشگران فراهم کرده‌اند.
۶. بنای تاریخی چلبی اوغلی
بقعه چلبی اوغلی در مسیر سلطانیه-خدابنده قرار گرفته و توسط یکی از مریدان مولانا ساخته شده است. بنای چلبی اوغلی از دو بخش خانقاه و مقبره تشکیل شده و در ساخت آن از عقاید صوفیه الهام گرفته شده است. این بنای تاریخی از دیرباز مورد توجه تاریخ‌نویسان و گردشگران ایرانی و خارجی بوده و نگاره‌هایی قدیمی از آن موجود است.
مقبره چلبی اوغلی تنها ۵۰۰ متر با گنبد سلطانیه فاصله دارد، پس در بازدید از گنبد معروف سلطانیه از دیدن این مکان غافل نشوید. بلیت ورودی چلبی اوغلی ۳۰۰۰ تومان است و شما با پرداخت این مبلغ ناچیز و صرف نیم ساعت وقت می‌توانید معماری و حال و هوای گذشته را لمس کنید.
۷. قلعه بهستان
قلعه بهستان یا دژ کهن در شهرستان ماه‌نشان کنار رود قزل اوزن ساخته شده است. این دژ باستانی که از زمان ماد‌ها به جای مانده، یکی از ۲۰ قلعه تاریخی این منطقه بشمار می‌رود و ظاهر بسیار عجیبی دارد. مردم زنجان از این مکان دیدنی با عنوان قلعه دیو یاد می‌کنند، زیرا آن‌ها اعتقاد دارند که در گذشته دیو‌ها روی تخته‌سنگ‌های مسطح بالای ستون‌های قلعه استراحت می‌کردند. جنس قلعه بهستان از خاک سفت است و ظاهری شبیه به یک دسته قارچ دارد. طبقات فوقانی این دژ برای دفاع و طبقات تحتانی برای نگهداری آذوقه مورد استفاده قرار می‌گرفت. قلعه بهستان با اتاق‌های بزرگ و کوچک، بقایای چند حوض، پله‌ها و دالان‌ها، سیستم لوله‌کشی منحصر‌به‌فرد و ظاهر عجیبش از جذابترین جا‌های دیدنی زنجان است.
۸. مسجد جامع زنجان
مسجد جامع زنجان یکی از بنا‌های تاریخی و مذهبی مهم شهر است که به سبک معماری اسلامی ایرانی ساخته شده و دارای تزئینات زیبا و منحصر‌به‌فرد است. این مسجد، که در دل بازار قدیمی زنجان قرار دارد، یکی از مهم‌ترین مکان‌های مذهبی شهر محسوب می‌شود و بازدید از آن می‌تواند تجربه‌ای فرهنگی و معنوی باشد. بخشی از جا‌های دیدنی زنجان به مساجدش مرتبط است که در دوره‌های مختلفی ساخته شده‌اند. یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین مساجد و مدارس دینی زنجان، مسجد جامع آن است که در قرن ۱۳ هجری قمری ساخته شده است. مسجد جامع زنجان توسط یکی از پسران فتحعلی شاه قاجار به‌نام «عبدالله میرزا دارا» ساخته شده است و در بافت قدیمی شهر قرار دارد. هدف از احداث آن، تدریس، اقامه نماز و مراجعه‌های مردمی بوده است. در این مسجد می‌توانید کاشی‌کاری‌ها، خطاطی، حوض، باغچه و عناصر جذاب دیگری را مشاهده کنید که هریک نمایانگر شاخه‌های مختلفی از هنر هستند. مسجد جامع زنجان را با نام‌های دیگری همچون مسجد جمعه، مسجد سید، مسجد دارا و مسجد سلطانی هم می‌شناسند.
۹. غار‌های کتله‌خور
غار کتله‌خور در فاصله ۱۵۵ کیلومتری جنوب زنجان واقع شده است. در مناطق ترک‌نشین به کوه‌های کم‌ارتفاع کتله می‌گویند. این غار بر روی یکی از این کتله‌ها قرار دارد و خورشید از پشت آن طلوع می‌کند، به همین دلیل به آن کتله خورشید یا کتله‌خور گفته می‌شود. غار کتله‌خور هفت طبقه دارد که شما اجازه دارید از سه طبقه آن بازدید کنید. در حال حاضر کتله‌خور به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده‌است. بهترین زمان بازدید از این مکان دیدنی فصل بهار و تابستان است. بازدید از غار حدود دو الی سه ساعت زمان خواهد برد.
۱۰. عمارت و باغ معین زنجان
زنجان، بنا‌های تاریخی فراوانی را در خودش جای داده است که از قلعه تا عمارت‌ها و خانه‌های شخصی را در بر می‌گیرد. عمارت و باغ معین، برای فردی به‌نام حاج محسن معین‌التجار بوده است. این عمارت، مربوط به دوره قاجار است و با سبک و سیاق معماری همان زمان ساخته شده است. ساختار اینجا به‌گونه‌ای است که عمارت در وسط قرار گرفته و دورتادور آن، باغ بزرگ و زیبایی است که یک حوض و چند جوی درون آن قرار دارند و همین‌ها، آن را به یکی از جاذبه‌های گردشگری زنجان تبدیل کرده‌اند. عمارت معین زنجان، خانه‌ای است که دو اتاق دارد و هر اتاقش مشرف به باغ است. در قسمت زیرین خانه، یک زیرزمین سرتاسری وجود دارد که دو پنجره مشبک آبی‌رنگ، نور آن را تأمین می‌کنند. یک ایوان سرتاسری در ضلع جنوبی عمارت وجود دارد و قسمت‌های مختلف بنا، تزیینات آجرکاری دارند. گفتنی است که در‌ها و پنجره‌های این عمارت از چوب گردو ساخته شده‌اند و دور آن‌ها با آجرکاری زیبایی تزیین شده است.
