رنگ‌های مختلف ادرار نشانه چیست و چه علت‌هایی دارد؟
نشان تجارت - هدی کاشانیان: از اوایل پیدایش علم پزشکی، ادرار یک ابزار مفید برای تشخیص انواع بیماری‌ها بوده است و می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد آنچه در بدن‌تان می‌گذرد به شما بدهد. ادرار هر فرد به طور طبیعی به رنگ زرد کم رنگ است، اما گاهی شرایطی مانند کم آبی بدن، رنگدانه‌های مختلف در غذایی که می‌خورید یا دارویی که مصرف می‌کنید و یا برخی بیماری‌ها ممکن است باعث تغییر رنگ ادرار شوند. ادراری که رنگ غیرطبیعی داشته باشد ممکن است سایه‌هایی از رنگ قرمز، آبی، سبز، یا قهوه‌ای در آن باشد. رنگ غیرطبیعی ادرار می‌تواند در اثر مشکلات مختلفی رخ دهد.
عواملی که باعث تغییر رنگ ادرار می‌شود
۱- داروها: دارو‌های تجویزی و دارو‌های بدون نسخه نیز می‌توانند موجب روشن یا واضح‌تر شدن ادرار شما شوند. این داروها شامل آنتی بیوتیک‌ها، ملین‌ها و دارو‌های شیمی درمانی خاصی است که برای درمان سرطان استفاده می‌شوند.
۲- شرایط پزشکی: تغییر رنگ ادرار شما می‌تواند نشانه یک مشکل در عملکرد کلیه، کبد یا مثانه باشد. اگر ادرار شما کدر و تیره باشد یا بوی شدیدی ایجاد کند، این امکان وجود دارد که دچار عفونت مثانه یا کلیه شده باشید. این امر به خصوص در شرایطی که علائم عفونت‌ها را مانند درد هنگام ادرار کردن، تب، استفراغ یا کمردرد داشته باشید، صدق می‌کند.
۳- رژیم غذایی، ویتامین‌ها و مواد معدنی: رژیم غذایی نیز می‌تواند یک عامل تغییر رنگ ادرار باشد. رنگ غذا‌های طبیعی (مانند انواع توت‌ها و چغندرها) می‌تواند با رنگدانه ادرار تعامل داشته باشد و رنگ دیگری را ایجاد کند. غذا‌های سنگین فرآوری شده می‌توانند حاوی مقادیر زیادی رنگ مصنوعی غذایی باشند. این رنگ با رنگدانه ادرار نیز در تعامل خواهد بود. ویتامین‌های گروه B مانند ریبوفلاوین (B-۲) و کوبالامین (B-۱۲) نیز معروف هستند که رنگ ادرار زرد سبز را ایجاد می‌کنند. در صورتی که مکمل یا مولتی ویتامین مصرف می‌کنید، این می‌تواند دلیلی برای رنگ روشن ادرار شما باشد. بتاکاروتن بیش از حد یا ویتامین C ممکن است منجر به رنگ زرد تیره یا نارنجی ادرار شود. بتاکاروتن در غذا‌های زرد و نارنجی مانند هویج و سیب زمینی شیرین وجود دارند و در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شوند. علاوه بر مرکبات، ویتامین C در غذا‌هایی مانند گوجه فرنگی، توت فرنگی و کلم بروکلی نیز یافت می‌شود.
۴- ورزش: اگر پس از یک تمرین ورزشی به اندازه مناسب به بدن آب نرسانید، می‌تواند منجر به کم آبی و ادرار تیره شود. ورزش سنگین بدون آبرسانی مناسب می‌تواند موجب آسیب عضلات گردد. این امر می‌تواند منجر به درد‌های شدید عضلانی به همراه ادرار به رنگ چای یا کوکاکولا شود. در صورتی که با این مشکل رو به رو شدید، سریعا به دنبال فوریت‌های پزشکی باشید.
۵- بارداری: ادرار زرد روشن می‌تواند نشانه اولیه بارداری باشد. با این حال، هیچ مطالعه و تحقیق معتبری برای اثبات این ادعا وجود ندارد.
فاکتور‌های خطر برای رنگ غیرطبیعی ادرار
سن و جنسیت شما می‌تواند خطر ابتلا به شرایطی که می‌تواند بر رنگ ادرار شما تاثیر بگذارد را ایجاد کند. خونریزی مجاری ادراری معمولاً با مشکلات کلیه یا مثانه همراه می‌شود. مشکلات جدی‌تر مانند سرطان نیز می‌تواند موجب خونریزی و ادرار صورتی یا قرمز رنگ شود. در صورت مشاهده خون در ادرار خود، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید تا بتواند به سرعت علت آن را تشخیص دهد. بیش از ۶۰ درصد خانم‌ها حداقل یک بار در طول عمر خود، UTI را تجربه می‌کنند. این عفونت ممکن است با خونریزی مجاری ادراری همراه باشد که رنگ ادرار را تغییر می‌دهد. به علاوه مردان نیز ممکن است به دلیل بزرگ شدن غده پروستات، ادرار خونین را تجربه کنند.
رنگ‌های مختلف ادرار
۱- ادرار نارنجی: دارو‌های ضدالتهاب، شیمی‌درمانی، مصرف بیش از حد ویتامین B۲ یا بتاکاروتن (موجود در هویج) می‌تواند باعث ادرار نارنجی‌رنگ شوند. کم‌آبی بدن نیز به دلیل افزایش غلظت ادرار، دلیل دیگر ادرار نارنجی است. اگر در کنار ادرار نارنجی‌رنگ، متوجه رنگ زرد در سفیدی چشم خود شدید، می‌تواند علامتی از نقص در عملکرد کبد باشد و باید بلافاصله با پزشک مشورت کنید.
۲- ادرار صورتی یا مایل به قرمز: ادرار قرمز یا صورتی رنگ ممکن است نگران‌کننده باشد، اما همیشه جای نگرانی نیست، زیرا می‌تواند علت غذایی یا دارویی داشته باشد.
۳- ادرار سبز یا آبی: این رنگ نادر است و می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
غذاها: خوردن مواد غذایی حاوی رنگ‌های خوراکی می‌تواند تا یکی دو روز بعد از مصرف، رنگ ادرار را به سبز یا آبی تغییر دهند.
داروها: برخی داروها مانند آمیتریپتیلین، ایندومتاسین و پروپوفول می‌توانند باعث ادرار سبز یا آبی شوند.
۴- ادرار قهوه‌ای: غذا‌هایی مانند ریواس و لوبیا می‌توانند باعث تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای شوند. همچنین ادرار قهوه‌ای، می‌تواند نشانه کم‌آبی بدن نیز باشد. اما اگر آب زیادی نوشیدید و رنگ قهوه‌ای از بین نرفت ممکن است نشانه مشکلات کبد و کلیوی باشد. اگر ادرار قهوه‌ای شما همراه با درد شکم، ضایعه پوستی و تشنج باشد، احتمالا یک مشکل ژنتیکی است.
۵- ادرار کف‌آلود: اگر هرچندوقت یک‌بار اتفاق بیفتد طبیعی است و معمولاً به دلیل جریان سریع ادرار کردن است. اما در صورتی‌که مدام تکرار شود، باید به پزشک مراجعه کنید. چراکه ادرار کف‌آلود یا گازدار می‌تواند نشانه وجود پروتئین در ادرار باشد که ناشی از وجود مشکل جدی در کلیه است.
۶- ادرار شفاف: ادرار شفاف، نشان می‌دهد که شما بیشتر از مقدار لازم آب می‌نوشید. نوشیدن بیش از حد آب باعث مشکلات متعددی از جمله عدم تعادل الکترولیت‌ها در بدن می‌شود و خستگی، تهوع و استفراغ را به همراه دارد. این رنگ‌ها به معنی آن است که هیچ جای نگرانی وجود ندارد. در حالت ایده آل، ادرار شما باید به رنگ زرد کم رنگ باشد. زرد کم‌رنگ، نشان‌دهنده تعادل خوب و مناسب در مقدار مایعات بدن است.
کلام پایانی
حتما متوجه شده‌اید که رنگ ادرار می‌تواند ارتباط تنگاتنگی با وضعیت سلامتی شما داشته باشد. پزشکان می‌توانند با بررسی و آزمایش نمونه ادرار، اطلاعات زیادی را در رابطه با سلامت شما به دست آورند. پس توجه داشته باشید که در صورت مشاهده هر مورد غیرطبیعی در ادرار خود حتما به پزشک مراجعه کنید.
