ایران بیشتر با کدام کشورها رابطه اقتصادی دارد؟
نشان تجارت - هدی کاشانیان: ایران با توجه به منابع غنی انرژی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، روابط اقتصادی گسترده‌ای با چندین کشور دارد. برای اقتصاد ایران، مقرون به صرفه است که ابتدا کالای خود را به کشورهای همسایه صادر کند، زیرا هزینه حمل و نقل زیادی به آن تعلق نمی‌گیرد و ارتباط صمیمانه‌تر و راحت‌تر است.
همسایگان ایران بنا به شرایط، نیاز‌های کالایی متفاوتی دارند، اما در میان همسایگان ایران، افغانستان و عراق هم به کالا‌های ساختمانی و هم به لوازم منزل و صنایع غذایی نیاز دارند. در سال‌های اخیر بیش از ۵۰ درصد صادرات ایران و حدود ۳۰ درصد واردات نیز از کشورهای همسایه تامین شده است. حدود ۴۰ درصد مبادلات تجاری ما با کشورهای همسایه است که البته اگر بخش خدمات اضافه شود، سهم بیشتری از حجم مبادلات تجاری ایران با کشورهای همسایه از این میزان بالاتر می‌رود. البته، به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و مسائل ژئوپلیتیکی، این روابط در طول زمان تغییر کرده و تحت تأثیر قرار گرفته است. در زیر به برخی از کشور‌هایی که ایران با آن‌ها روابط اقتصادی قابل توجهی دارد، اشاره می‌شود:
۱. چین
چین یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران است. روابط اقتصادی بین ایران و چین شامل واردات و صادرات کالا‌ها و خدمات مختلف می‌شود. چین به عنوان یکی از بزرگترین خریداران نفت ایران شناخته می‌شود و همچنین در پروژه‌های زیرساختی و توسعه‌ای در ایران نقش مهمی ایفا می‌کند.
۲. هند
هند نیز یکی از شرکای تجاری مهم ایران به شمار می‌رود. هند به عنوان یکی از خریداران عمده نفت ایران، نقش مهمی در روابط اقتصادی بین دو کشور دارد. علاوه بر نفت، کالا‌های کشاورزی، مواد شیمیایی و محصولات دارویی از جمله دیگر زمینه‌های همکاری اقتصادی بین ایران و هند هستند.
۳. ترکیه
ترکیه یکی دیگر از کشورهای مهم در روابط اقتصادی ایران است. تجارت بین ایران و ترکیه شامل کالا‌های مختلف از جمله محصولات انرژی، مواد غذایی، کالا‌های صنعتی و نساجی می‌شود. همچنین، ترکیه به عنوان یکی از مسیر‌های ترانزیتی برای صادرات و واردات ایران به اروپا نقش دارد.
۴. روسیه
روسیه به عنوان یک شریک استراتژیک و اقتصادی مهم برای ایران شناخته می‌شود. روابط اقتصادی بین ایران و روسیه شامل همکاری در بخش‌های مختلف از جمله انرژی، کشاورزی، صنایع دفاعی و فناوری‌های پیشرفته است.
۵. امارات متحده عربی
امارات متحده عربی به ویژه دبی، یکی از مراکز تجاری مهم برای ایران است. روابط اقتصادی بین ایران و امارات شامل واردات و صادرات کالا‌های مختلف، سرمایه‌گذاری‌های مشترک و همکاری در زمینه‌های خدمات مالی و بانکی می‌شود.
۶. عراق
عراق یکی از بزرگترین بازار‌های صادراتی ایران است. ایران به عراق محصولات مختلفی از جمله مواد غذایی، مصالح ساختمانی، تجهیزات صنعتی و دارو صادر می‌کند. همچنین، عراق به عنوان یک کشور همسایه، روابط تجاری و اقتصادی نزدیکی با ایران دارد.
۷. کره جنوبی
روابط اقتصادی بین ایران و کره جنوبی شامل همکاری در زمینه‌های مختلف از جمله انرژی، خودرو، الکترونیک و محصولات شیمیایی است. کره جنوبی به عنوان یکی از خریداران نفت ایران و صادرکنندگان کالا‌های صنعتی و فناوری به ایران شناخته می‌شود.
۸. افغانستان
روابط اقتصادی ایران و افغانستان در سال‌های اخیر به‌طور قابل توجهی توسعه یافته و شامل طیف گسترده‌ای از همکاری‌ها در زمینه‌های تجاری، انرژی، زیرساخت‌ها و حمل و نقل است. تجارت بین ایران و افغانستان یکی از محور‌های اصلی روابط اقتصادی دو کشور است. ایران یکی از بزرگترین شرکای تجاری افغانستان است و کالا‌های متعددی از جمله سوخت، مصالح ساختمانی، مواد غذایی و محصولات کشاورزی به افغانستان صادر می‌کند.
اهمیت بررسی شرکای اصلی تجاری خارجی ایران
ایران با جمعیت کنونی خود به واسطه منابع طبیعی و پتانسیل‌های تولیدی و صادراتی که دارد، یکی از بزرگترین اقتصاد‌های خاورمیانه است. صادرات ایران بر اساس یک دسته بندی، شامل صادرات نفتی و غیرنفتی است. جدای از اینکه ایران دارای چهارمین منابع نفت خام و نیز بزرگترین منابع گاز طبیعی در جهان است، به واسطه برخورداری از زیرساخت‌های پیشرفته و منابع طبیعی قابل توجه، فرصت مناسبی برای رشد و توسعه اقتصادی دارد. بالطبع ایران در هر دو دسته صادراتی، با بررسی شرکای تجاری خود و به دنبال آن تقویت نقاط قوت، استفاده از پتانسیل‌های موجود و همچنین کاهش نقاط ضعف می‌تواند به بهبود سودآوری از صادرات و افزایش درآمد ارزی برسد. به علاوه، ایران با توجه به ظرفیت‌های صادراتی می‌تواند در تعامل سیاسی و اقتصادی در سطح جهانی، به ویژه، کشورهای دوست، همسایه و شرکای تجاری مهم، نقش کلیدی داشته باشد. در این میان، اولویت بندی کشورها در جهت تعیین شرکای اصلی تجاری ایران به توسعه اشتغال و در نهایت رونق اقتصادی و توسعه صادرات غیرنفتی منجر می‌شود. این امر بدون مطالعه دقیق، مشورت‌های متعدد و بررسی بازار‌های جهانی و میزان سودآوری آن، امکان‌پذیر نیست. به علاوه، این تحقیقات و مطالعات باعث ثبات در بخش تجارت خارجی ایران است که موجبات آسودگی خاطر صادرکنندگان را فراهم می‌آورد.
چالش‌ها و فرصت‌ها
تحریم‌های بین‌المللی: تحریم‌های اقتصادی و مالی بین‌المللی، به ویژه تحریم‌های اعمال‌شده توسط ایالات متحده، تأثیر زیادی بر روابط اقتصادی ایران با دیگر کشورها داشته است.
فرصت‌های همکاری منطقه‌ای: با وجود چالش‌ها، ایران همچنان فرصت‌های زیادی برای توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه و منطقه‌ای دارد.
تنوع اقتصادی: ایران تلاش می‌کند تا با تنوع‌بخشی به اقتصاد خود و کاهش وابستگی به نفت، روابط اقتصادی پایدارتری با کشورهای مختلف برقرار کند.
نتیجه‌گیری
روابط اقتصادی ایران با کشورهای مختلف، به ویژه چین، هند، ترکیه، روسیه، امارات متحده عربی، عراق، کره جنوبی و افغانستان، نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور دارد. این روابط تحت تأثیر تحولات بین‌المللی و داخلی قرار می‌گیرد، اما ایران همچنان به دنبال توسعه و گسترش همکاری‌های اقتصادی با این کشورها و دیگر شرکای تجاری است.
