جنجال رنگ و شایعه در کربلا / پشت پرده تعویض ناگهانی فرش‌های حرم حضرت عباس (ع) چیست؟

نشان تجارت - فرش‌های حرم حضرت عباس (ع) در کربلای معلی پس از تنها دو سال جمع‌آوری و با فرش‌هایی به رنگ قرمز جایگزین شدند. این اقدام که گفته می‌شود با هدف «نوسازی و نظافت بیشتر» صورت گرفته است، بار دیگر نگاه‌ها را متوجه حواشی اخیر پیرامون موقوفات عتبات عالیات کرد.

امروز (۰۱ آذر ۱۴۰۴)، فرش‌های آبی رنگی که حدود دو سال پیش حرم سقای کربلا را مفروش کرده بود، جمع‍ آوری شد. شیخ حامد، یکی از خادمان آستان، دلیل این تغییر را نوسازی و رعایت نظافت بیشتر اعلام کرده است. اما این تعویض ساده در ظاهر، در فضای ملتهب رسانه‌ای اخیر، به سادگی قابل پذیرش نیست.

جدال رنگ و شایعه: از انتقاد رنگ آبی تا دخالت نام آیت‌الله سیستانی

فرش‌های آبی قبلی از همان ابتدا به دلیل «نداشتن همخوانی رنگ با حرم» مورد انتقاد برخی زائران و علاقه‌مندان قرار گرفته بودند. اما این بار، تغییر فرش‌ها در حرم حضرت عباس (ع) دقیقاً در امتداد موج شایعاتی رخ می‌دهد که از هفته پیش فضای مجازی را تحت تأثیر قرار داده بود.

شایعاتی مبنی بر دستور آیت‌الله سیستانی برای جمع‌آوری فرش‌های اهدایی مرحوم علی‌اکبر انصاری (پدر علی انصاری، موسس بانک آینده) از حرم امام حسین (ع)، با استناد به شبهه «حرام بودن مال» مورد استفاده برای خرید این موقوفات، به سرعت منتشر شده بود. اگرچه این شایعه به واسطه تصویری که صفحه منتسب به تولیت حرم امام حسین (ع) منتشر کرد و همچنین بیانیه‌ای که مرکز فقهی «مرکز تخصصی احکام ۱۱۸» منتشر کرد، تکذیب شد، اما توانست ذهنیت جامعه را نسبت به موقوفات عتبات، حساس کند.

یکی از مسئولان آستان حضرت عباس (ع) تأکید کرده که تعویض فرش‌های این حرم «اصلا ربطی به شایعات» نداشته و فرش‌های آبی جمع‌آوری شده نیز «در جای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.»

فشار افکار عمومی در پیوند با فساد مالی

نکته قابل توجه اینجاست که این تحولات در عتبات، همزمان با اوج‌گیری پرونده جنجالی بانک آینده و مسائل پیرامون فساد مالی موسس آن، علی انصاری، رخ داده است. در حالی که ماجرای شایعه فرش‌های حرم امام حسین (ع) به نام پدر او (مرحوم علی‌اکبر انصاری) گره خورده بود، تعویض فرش‌های حرم حضرت عباس (ع) نیز در این فضا، معنایی فراتر از یک تغییر دکوراسیون ساده پیدا می‌کند.

بسیاری از تحلیلگران معتقدند، فضایی که با شایعه‌سازی‌ها شکل گرفت، در واقع تلاشی بود برای برجسته کردن دوگانه‌ای که نهاد‌های مذهبی رسمی کشور در قبال اموال شبهه‌ناک هیچ حساسیتی نشان نداده‌اند، اما مرجعیت نجف (آیت‌الله سیستانی) به حرمت مال و وقف مقید است.

با وجود تکذیب رسمی، به نظر می‌رسد فشار افکار عمومی در پیوند با حساسیت‌های مالی و شرعی، دست‌کم بر تصمیم‌گیران عتبات عالیات تأثیر گذاشته است. این تغییر ناگهانی رنگ و جنس فرش‌ها در حرم حضرت عباس (ع)، شاید مهر پایانی باشد بر حواشی رنگی و شبهات مالی اخیر، یا شاید هم نشانه‌ای از آغاز حساسیت بیشتر در مدیریت موقوفات این آستان‌های مقدس.