هر آنچه درباره گذرگاه مرزی آستارا باید دانست؟
نشان تجارت - علی استرابی آشتیانی: بندر گمرکی آستارا یکی از مهم‌ترین و پرترددترین مبادی تجاری ایران در شمال کشور است که در استان گیلان و در مرز با جمهوری آذربایجان واقع شده است. این بندر به‌دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، نقش کلیدی در تجارت خارجی، ترانزیت کالا و صادرات و واردات ایفا می‌کند.
تاریخچه گذرگاه مرزی آستارا
تاریخ تأسیس گمرک در آستارا، به صورت دقیق مشخص نیست، اما مطابق شواهد تاریخی در سال ۱۲۰۵ هجری شمسی وقتی عباس میرزا می‌خواست برای قشون هزینه کند از فتحعلی شاه درخواست کمک مالی می‌کند، شاه در جواب می‌گوید از پول عوارض گمرکی آستارا فراهم کنید.
با توجه به بنای ساختمان گمرک گذرگاه مرزی که بیش از ۱۳۰ سال قدمت دارد، قرار گردیده ساختمان چوبی گمرک پس از ثبت ملی به موزه گمرک کشور تبدیل شود. حل اختلافات مرزی ایران و شوروی در نقطه مرزی آستارا توسط یک کمیسیون به ریاست مظفر اعلم در سال ۱۳۲۹ انجام شد.
فعالیت گمرک در چهار گذرگاه مرزی آستارا
گمرک آستارا از گمرک‌های قدیمی و فعال کشورمان است و با توجه به افزایش صادرات کالا‌ها از کشور به مقصد کشور‌های همسایه، این گمرک که در شمال ایران قرار دارد، روز‌های پرترددی را سپری می‌کند. گمرک آستارا در حوزه زمینی، بزرگراهی و اتومبیل‌رو، دریایی و ریلی فعال است.
گمرک و مرز‌های زمینی، ریلی، بزرگراهی و دریایی آستارا نقش مهمی در جابجایی کالا بین کشور‌های حوزه خلیج فارس و کشور‌های حوزه قفقاز و CIS دارند و اداره کل گمرک آستارا به‌عنوان یکی از فعال‌ترین گمرک‌های کشور که در امور بندری، ریلی، واردات و صادرات قطعی، ورود و خروج موقت، تعاونی مرزنشینان، ترانزیت داخلی و خارجی، کارنه تیر بین‌المللی، مبدا و مقصد کارنه تیر، کاپوتاژ، امور مسافری، مرجوعی، امانت‌های پستی و قضایی فعال است، احترام به مراجعین داخلی و خارجی و ارائه حداکثر تسهیلات قانونی به خدمت گیرندگان را جزو وظایف ذاتی و اجتماعی خود می‌داند و فعالیت گسترده‌ای در مرز‌های شهرستان دارد.
مرز دریایی گذرگاه مرزی آستارا
دریای خزر و مرز دریایی آستارا با وجود مجتمع بندری این شهرستان، جدا از بحث مرز‌های ریلی، بزرگراهی و زمینی، تنها گزینه بدون دردسر جهت شکل‌دهی کریدور صادراتی و ترانزیتی ما بین ایران و روسیه است. ایران و روسیه به لحاظ دریایی با یکدیگر هم‌مرز بوده و کارشکنی‌های همسایگان در تعلل خدمات گمرکی به محصولات صادراتی ایران به روسیه دیگر نمی‌تواند خللی در ترانزیت دریایی فی‌مابین ایجاد کند و امید می‌رود کشتیرانی تجاری ایران در دریای خزر برای ارتباط بیشتر با روسیه بیش از پیش در آستارا با انجام لایروبی در مجتمع بندری آستارا، قوت بگیرد تا بتوان بار صادراتی و ترانزیتی با روسیه را افزایش داد.
نقش گذرگاه مرزی آستارا در کریدور شمال - جنوب
راه‌اندازی کریدور شمال به جنوب از سمت شهرستان مرزی آستارای جمهوری اسلامی ایران به رشت که به‌عنوان کریدور توسعه جمهوری اسلامی ایران با اوراسیا، اروپای شرقی و به ویژه با روسیه مطرح است، به‌عنوان یک طرح کلیدی در حوزه اتصالات زیرساختی و اقتصادی می‌تواند در تقویت منافع مشترک کشور‌های در حال توسعه منطقه نقش مهمی ایفا کند. جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از طریق کریدور شمال - جنوب و مرز آستارا حلقه وصل جنوب و شمال اوراسیا باشد و آسیای مرکزی و روسیه را به هند پیوند دهد و زیرساخت اقتصادی در قالب اوراسیای بزرگ را تقویت کند.
ترخیص کالا از گذرگاه مرزی آستارا
ترخیص کار گمرک آستارا به‌عنوان یک حق‌العمل کار در عوض انجام کار‌های گمرکی و ترخیص کالا‌های ورودی و خروجی دستمزد و اجرت دریافت می‌کند. به دلیل پیچیدگی روند اداری کار‌های گمرکی تجار و بازرگانان سعی می‌کنند پس از آنکه نزد گمرک ثبت سفارش کردند و اجازه ورود یا خروج کالا از کشور را دریافت کردند. انجام کار‌های مربوط به ترخیص کالا را به ترخیص کار گمرک بسپارند و ترخیص کار پس از انجام تفاهم با صاحب کالا معمولاً اقدام به ثبت مشخصات کالا در درگاه الکترونیکی گمرک می‌کند.
حالا نوبت به تکمیل اظهارنامه کالا می‌رسد که ترخیص کار ارزش گذاری مناسب کالا‌ها را انجام دهد و باید به گمرگ ابلاغ شود. برای ارزش‌گذاری کالای ترخیصی کار باید منصفانه انجام شود، چراکه هیچ یک از طرفین دچار ضرر و زیان نشوند. پس از انجام این کار کالا‌ها وارد گمرک شده و به انبار‌ها منتقل می‌شوند و برای صاحب بار قبض انبار صادر می‌شود و ترخیص کالا پس از دریافت قبض انبار روند اداری ترخیص کالا‌ها را دنبال می‌کند. تا کارشناسان گمرک اسناد و مدارک کالا‌ها را بررسی کنند و تصمیم لازم و نهایی برای ترخیص کالا صادر شود.
کالا‌هایی که از گذرگاه مرزی آستارا ترخیص می‌شوند
برای ورود و خروج کالا‌ها از بندر آستارا باید آن‌ها را بشناسیم، چراکه امکان اخذ مجوز واردات یا صادرات برای همه کالا‌ها وجود ندارد. قبل از هر کاری باید بدانیم چه کالا‌هایی را می‌توان وارد یا صادر کرد. اگر بخواهیم فهرستی از کالا‌های مجاز تهیه کنیم، این فهرست می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• محصولات کشاورزی
• انواع مواد غذایی
• مصالح ساختمانی مانند گچ و سیمان
• محصولات شیمیایی
• فرش و موکت
• انواع لباس و پارچه
• انواع محصولات و کالا‌های صنعتی
• انواع مصنوعات فلزی
• کیف و کفش
این محصولات و کالا‌ها جزو کالا‌های مجاز در زمینه واردات و صادرات به حساب می‌آیند. بازرگانان می‌توانند با اخذ مجوز‌های لازم از نهاد‌های مربوطه، اقدام به صادرات یا واردات این محصولات و کالا‌ها کنند.
