سیگنال مذاکرات تا چه زمانی باعث ریزش قیمت دلار می‌شود؟
نشان تجارت - بررسی بازدهی شاخص‌های دارایی در فروردین‌ماه نشان می‌دهد که به جز بازار امن سپرده‌های بانکی و بورس، سایر بازار‌های دارایی از جمله ارز، سکه و طلا با افت قیمت مواجه شدند. در این میان، سکه طلای طرح جدید با ثبت بازدهی منفی ۲۳.۹ درصد، رکورددار افت قیمت در این ماه شده است. پس از آن، طلای ۱۸ عیار با بازدهی منفی ۲۱ درصدی و ربع سکه با رشد منفی ۲۰.۸ درصدی، در رتبه‌های دوم و سوم بیشترین کاهش قیمت قرار دارند. تحلیلگران معتقدند که عامل اصلی این روند نزولی را می‌توان تضعیف ریسک تقابل میان ایران و آمریکا دانست؛ ریسکی که تا ۱۸ روز ابتدایی فروردین‌ماه بر بازار‌ها سایه افکنده بود. در ادامه این ماه و با تایید اخبار مربوط به آغاز گفتوگوها و کاهش تنش‌ها، بازار‌های دلار و طلا از قله‌های قیمتی فاصله گرفتند و در نهایت با ثبت بازدهی منفی به کار خود پایان دادند.
بررسی روند بازار‌ها در فروردین‌ماه ۱۴۰۴ حاکی از آن است که فروردین، ماه خوش‌یمنی برای سرمایه‌گذاران بازار‌های طلا، سکه و ارز نبوده است. در حالی که اغلب بازار‌های دارایی بازدهی ماهانه منفی ثبت کردند، شاخص کل بورس با ثبت رشد ۱۳.۵۷ درصدی در صدر جدول بازدهی بازار‌ها قرار گرفت. تنها بازار دیگری که در این ماه عملکردی مثبت از خود نشان داد، سپرده‌های بانکی بود که با بازدهی ۲.۵ درصدی، جایگاه دوم را به خود اختصاص داد. در سمت مقابل، بیشترین افت قیمت به ترتیب مربوط به سکه طلای طرح جدید، طلای ۱۸ عیار، ربع‌سکه، نیم‌سکه و دلار آزاد بود که همگی با بازدهی منفی مواجه شدند و در پایین‌ترین رده‌های جدول بازدهی بازار‌ها در فروردین‌ماه قرار گرفتند.
بررسی روند ماهانه دلار
در روز‌های پایانی سال ۱۴۰۳، قیمت دلار آزاد تحت تاثیر اخبار منفی مربوط به افزایش تنش‌ها در منطقه و احتمال تقابل نظامی میان ایران و آمریکا، وارد کانال ۹۸ هزار تومانی شد. این روند صعودی تا هجدهم فروردین‌ماه ادامه یافت و در این روز، دلار به قله تاریخی ۱۰۵ هزار و ۱۵۰ تومان رسید. با این حال در شامگاه نوزدهم فروردین‌ماه تایید خبر آغاز مذاکرات ایران و آمریکا از سوی طرفین باعث ایجاد نقطه عطف در روند بازار‌ها شد. پس از این روز معامله‌گران احتیاط بیشتری در معاملات خود داشتند. همزمان با آغاز نخستین دور مذاکرات میان ایران و آمریکا در روز شنبه ۲۳ فروردین در مسقط و تاکید دو طرف مبنی بر مثبت و سازنده بودن فضای گفتوگوها، بازار ارز واکنش نزولی شدیدی نشان داد. به‌طوری که قیمت دلار در ۲۴ فروردین‌ماه با بازگشایی بازار به کانال ۸۳ هزار تومان عقب‌نشینی کرد.
این نرخ، معادل قیمتی بود که در اول بهمن ماه در بازار مشاهده می‌شد و همزمان با ورود دونالد ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش به کاخ سفید بود. در نهایت با شروع گام دوم مذاکرات در ۳۰ فروردین ماه در رم و انتشار اخبار مثبت از تفاهم در یک سری اصول و اهداف اولیه باعث شد تا دلار پس از بازگشایی بازار در روز ۳۱ فروردین ماه در رقم ۸۲ هزار و ۵۰۰ تومان به کار خود پایان دهد.
بررسی روند بازار‌ها در ماه گذشته نشان می‌دهد که تصمیماتی مانند استیضاح وزیر اقتصاد نتوانسته‌اند تاثیری بر روند بازار بگذارند و کاهش ریسک‌های سیاسی و تحولات مثبت در این زمینه نقش اصلی را در جهت‌گیری بازار‌ها ایفا کرده‌اند. تحلیلگران معتقدند که اگر روند مذاکرات همچنان با پیشرفت همراه باشد، این روند کاهشی می‌تواند در ماه‌های آینده نیز ادامه یابد.
بازار ارز تجاری
بازار ارز تجاری که با هدف سامان‌دهی معاملات ارزی و حرکت به سمت تک‌نرخی شدن ارز راه‌اندازی شد، از تاریخ ۲۴ آذر ۱۴۰۳ فعالیت خود را به‌طور رسمی آغاز کرد و به عنوان جایگزین سامانه نیما معرفی شد. با این حال، در عمل نرخ ارز در این بازار نسبت به نوسانات بازار آزاد واکنش محسوسی نشان نمی‌داد. در دوره‌های افزایش قیمت در بازار غیررسمی، نرخ دلار در بازار ارز تجاری رشد چندانی نداشت و در زمان کاهش‌ها نیز افت چشمگیری را تجربه نکرد.
این عدم انعطاف و فاصله معنادار میان دو نرخ رسمی و غیررسمی باعث شد تا بسیاری تحلیلگران، کارکرد واقعی این سامانه را تحت تاثیر سیاست‌های دستوری بدانند. در نتیجه، شکاف بین نرخ رسمی و آزاد به سطحی بی‌سابقه و بالای ۴۵ درصد رسید. اما پس از انتشار اخبار مربوط به آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکا و عقب‌نشینی نرخ دلار در بازار آزاد از اوج قیمتی، در حالی که نرخ رسمی تغییر محسوسی نداشت، این فاصله به تدریج کاهش یافت و روز گذشته به ۱۵.۷ درصد رسید. در صورتی که این شکاف در همین سطوح حفظ شود، می‌توان گفت که هدف‌گذاری بانک مرکزی برای کاهش فاصله قیمتی و حرکت به سمت تک‌نرخی شدن ارز، محقق شده است.
بررسی روند ماهانه سکه تمام
سکه طلای طرح جدید در اوایل فروردین ماه همگام با رشد ارزش طلای جهانی و افزایش قیمت دلار در بازار داخلی به قله قیمتی ۱۰۲ میلیون و ۶۴۵ هزار تومانی رسیده بود. با این حال تحت تاثیر کاهش نرخ دلار در بازار داخلی سکه طلای طرح جدید در آخرین روز معاملاتی فروردین ماه به قیمت ۷۳ میلیون و ۳۸۰ هزار تومان به فروش رسید و در نهایت در این ماه بازدهی منفی ۲۳.۹ درصدی را ثبت کرد.
حباب سکه تمام در اوایل فروردین ماه تا حدود ۲۷ میلیون تومان پیشروی کرده بود. به گفته کارشناسان مهم‌ترین عامل شکل‌گیری حباب قیمتی مثبت، وجود مازاد تقاضا است. افزایش سطح ریسک‌های سیاسی و به تبعیت آن رشد سطح انتظارات تورمی در ابتدای فروردین موجب شده بود که این حباب به قله قیمتی تاریخی برسد و در نهایت با کاهش انتظارات تورمی به دلیل شکل‌گیری مذاکرات میان ایران و آمریکا در آخرین روز فروردین ماه به ۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان کاهش پیدا کرد.
