کدام ارزهای دیجیتال ETF دارند؟
نشان تجارت - هدی کاشانیان: در سالهای اخیر، سرمایهگذاری در داراییهای دیجیتال از حوزهای تخصصی و محدود به گروهی کوچک از فعالان، تبدیل به گزینهای رایج در سبد داراییهای نهادهای مالی بزرگ شده است. این تحول زمانی جدیتر و بااهمیت شد که اولین صندوقهای سبدی قابل معامله مبتنی بر داراییهای دیجیتال (Digital Asset ETFs) مجوزهای رسمی خود را از نهادهای نظارتی برجسته دریافت کردند. این اتفاق، دریچهای به سوی نهادینهسازی بیشتر این بازار گشود و راه را برای ورود سرمایههای نهادی و سنتی به فضای بلاکچین هموار ساخت.
صندوقهای سبدی قابل معامله، ساختاری شفاف، نظارتشده و در دسترس را برای سرمایهگذاران عمومی فراهم میآورند. در مقایسه با خرید مستقیم ارزهای دیجیتال، این ابزارها ریسکهای فنی و امنیتی را به شدت کاهش داده و با مکانیسمهای نگهداری سنتی، همچون سپردهگذاری در بانکهای ویژه یا شرکتهای معتبر امنیتی، فراهمکننده اعتماد بیشتری برای سرمایهگذاران محافظهکار هستند.
ارزهای دیجیتالی که ETFهای مخصوص به خود را دارند
از میان هزاران ارز دیجیتال در دنیا، تنها تعداد بسیار معدودی توانستهاند مجوز راهاندازی صندوقهای سبدی قابل معامله را دریافت کنند. این موفقیت به عواملی همچون نقدشوندگی بالا، حجم معاملات پایدار، زیرساختهای بازار کافی و تثبیت نسبی قیمتی بستگی داشته است. در حال حاضر، بیتکوین و اتریوم دو ارز دیجیتالی هستند که صندوقهای سبدی مبتنی بر خرید فیزیکی یا قراردادهای آتی آنها در بازارهای بزرگی، چون آمریکا، کانادا، استرالیا و اروپا فعالیت میکنند.
بیشتر بخوانید: شاخصترین ارزهای دیجیتال اثبات سهام در سال ۲۰۲۵ کدامند؟
• بیتکوین
بیتکوین اولین ارز دیجیتالی بود که صندوقهای سبدی قابل معامله مبتنی بر آن پذیرفته شدند. در اوایل سال ۲۰۲۱، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) برای اولین بار به درخواستهای مربوط به صندوقهای مبتنی بر قراردادهای آتی بیتکوین پاسخ مثبت داد. این اقدام، زمینهساز تصویب اولین صندوقهای مبتنی بر خرید مستقیم بیتکوین در ژانویه ۲۰۲۴ شد. شرکتهایی همچون BlackRock ،Fidelity و VanEck از جمله نهادهای پیشرو در این زمینه هستند.
• اتریوم
اتریوم به دنبال بیتکوین، دومین ارز دیجیتالی بود که ETF مخصوص به خود را دریافت کرد. با وجود برخی چالشهای حقوقی درباره وضعیت نظارتی اتریوم، بهویژه درباره اینکه آیا این دارایی را میتوان «اوراق بهادار» تلقی کرد، مجوزهای اولیه در کشورهایی، چون کانادا و استرالیا صادر شد. در آمریکا نیز پس از بررسیهای طولانی، اولین ETF اتریوم مبتنی بر قراردادهای آتی در سال ۲۰۲۳ فعالیت خود را آغاز کرد و در ماههای اخیر، ETFهای مبتنی بر خرید فیزیکی اتریوم نیز تصویب شدهاند.
• سایر ارزهای دیجیتال در صف انتظار مجوز
پیشنهادهای مختلفی برای راهاندازی ETFهای مبتنی بر سایر ارزهای دیجیتال نیز در دست بررسی قرار دارند. از جمله این نامها میتوان به Solana ،Cardano ،Polkadot و Avalanche اشاره کرد. هر یک از این پروژهها از نظر تکنیکی و اقتصادی ظرفیتهایی برای حضور در ساختار صندوقهای سبدی دارند، اما تاکنون نتوانستهاند معیارهای نظارتی را بهطور کامل برآورده سازند. مهمترین موانع شامل حجم معاملات کمتر نسبت به بیتکوین و اتریوم، نبود بازارهای آتی پایدار برای این داراییها و نگرانیهای امنیتی درباره ذخیرهسازی فیزیکی آنهاست.
برخی نهادها سعی کردهاند با ارائه صندوقهای چندارزی (Multi-Asset ETFs) شرایط را تسهیل کنند. این صندوقها تنها یک ارز دیجیتال را هدف قرار نمیدهند، بلکه ترکیبی از چندین دارایی را در قالب یک سبد مدیریت میکنند. با این وجود، این نوع صندوقها هنوز در حال بررسی و با موانع نظارتی قابل توجهی مواجه هستند و تاکنون در بازارهای اصلی مجوز نگرفتهاند.
جایگاه صندوق ETFها در استراتژی سرمایهگذاری
صندوقهای سبدی قابل معامله بر پایه ارزهای دیجیتال، تنها برای فعالان حوزه بلاکچین جذابیت ندارند. این ابزارها برای سرمایهگذارانی که به دنبال تنوعبخشی به سبد داراییهای خود هستند، گزینهای جذاب محسوب میشوند. با توجه به رفتار نامرتبط این داراییها با شاخصهای سنتی همچون S&P۵۰۰ یا شاخصهای طلا و نفت، آنها میتوانند همزمان ریسک کلی سبد را کاهش دهند و هم بازدهی بلندمدت را بهبود بخشند.
ساختار هزینهای این صندوقها نیز نسبت به سایر روشهای سرمایهگذاری در این حوزه رقابتیتر است. میانگین نرخ مدیریت سالانه برای ETFهای بیتکوین و اتریوم در بازارهای آمریکایی بین ۰.۲۵ تا ۰.۵۹ درصد است که رقمی معقول در مقایسه با هزینههای خرید و نگهداری مستقیم ارزهای دیجیتال محسوب میشود. افزون بر این، امکان معامله در ساعات بازار سهام و نیز فروش کوتاهمدت، توانایی سرمایهگذاری راهبردی را در این ابزارها افزایش داده است.
ویژگیهای کلیدی ETFهای مبتنی بر خرید مستقیم در مقایسه با قراردادهای آتی
دو دسته کلی از این صندوقها وجود دارند: ETFهای مبتنی بر خرید فیزیکی دارایی (Spot ETFs) و ETFهای مبتنی بر قراردادهای آتی (Futures ETFs). تفاوت اساسی میان این دو، روش در معرض قرار دادن سرمایهگذار به نوسانات قیمتی است. در حالت اول، صندوق واقعاً دارایی را خریداری و در انبارهای امن دیجیتالی نگهداری میکند. در حالت دوم، تنها از طریق قراردادهای آتی در بازارهای مشتقه، موضع قیمتی ایجاد میشود.
صندوقهای مبتنی بر خرید مستقیم، هزینههای پیوسته کمتری دارند، چون نیازی به حرکت دادن قراردادهای آتی نیست و همچنین ریسکهای خاص بازار مشتقه مانند حاشیههای ضروری یا انحراف قیمتی بین بازار نقدی و آتی را ندارند. از اینرو، بیشتر نهادهای بزرگ مالی، ترجیح میدهند در این نوع صندوقها سرمایهگذاری کنند.
پیامدهای جهانی تصویب صندوق ETFها
تصویب رسمی صندوقهای سبدی قابل معامله مبتنی بر ارزهای دیجیتال، پیامدهایی فراتر از حوزه مالی داشته است. این اقدام، اعتماد عمومی و نهادی به این فناوری را افزایش داده و فضایی برای بازنگری در چارچوبهای قانونی کشورهای دیگر فراهم کرده است. بسیاری از کشورهای اروپایی اکنون در حال بازنگری قوانین خود در زمینه ارزهای دیجیتال هستند تا امکان ارائه این ابزارها در بازارهای داخلی فراهم شود.
همچنین، حضور این صندوقها در لیست داراییهای قابل سرمایهگذاری صندوقهای بازنشستگی و بیمههای بزرگ، گویای این واقعیت است که داراییهای دیجیتال دیگر صرفاً یک پدیده فنی نیستند، بلکه بخشی از منظر اقتصادی مدرن را تشکیل میدهند.
