کاهش زیاندهی سه خودروساز بزرگ ایران در شش ماه نخست سال
نشان تجارت - طبق آمار و اطلاعاتی که سه غول خودروسازی کشور در سامانه کدال ثبت کرده اند، بیشترین افت زیان در ۶ ماه امسال مربوط به سایپاست. دومین خودروساز بزرگ کشور در نیمه نخست سال ۱۴۰۲ به میزان ۶هزار و ۶۰۵ میلیارد و ۷۷۹ میلیون تومان زیان داشته، اما در مدت مشابه سال‌جاری این رقم را به هزار و ۱۴۰ میلیارد و ۷۹۱ میلیون تومان رسانده است؛ بنابراین در مدت مذکور زیان سایپا ۵هزار و ۴۶۴ میلیارد و ۹۸۸ میلیون تومان معادل ۸۲درصد کمتر زیان کرده است.
صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای سه خودروساز بزرگ نیمه‌دولتی که به بورس ارائه شده است از روند کند کاهش زیاندهی در شرکت‌های مذکور حکایت دارد. زیاندهی خودروسازان نسبت به ۶ماه سال گذشته ۶۵درصد کاهش یافته است، حال آنکه زیان انباشته (غیرتلفیقی) نیز تا انتهای مهرماه امسال با ضرباهنگی کند به ۲۰۸همت رسیده است. خروج خودرو‌های زیان‌ده از خط تولید و افزایش تیراژ محصولات سودده، کاهش هزینه‌های تولید و در نهایت افزایش واردات خودرو توسط خودروسازان از مهم‌ترین دلایل کاهش زیان عنوان می‌شود.
طبق گزارش سه شرکت بزرگ خودروساز در سامانه کدال، مجموع زیان انباشته ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو (غیرتلفیقی) تا انتهای مهرماه سال‌جاری به بیش از ۲۰۸همت رسیده است. طبق این گزارش، همچنین زیان دهی خودروسازان بزرگ کشور در نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش قابل‌توجه ۶۵درصدی مواجه بوده است. بر این اساس، خودروسازان نیمه دولتی از ابتدای امسال تا انتهای مهرماه ۱۱همت زیان داشته اند. این در شرایطی است که این رقم در مدت مشابه سال گذشته ۳۱ همت بوده است که نشان از کاهش ۶۵درصدی زیان آنها دارد.
کاهش شیب زیان دهی خودروسازان بزرگ کشور در شرایطی رخ داده که طی ۱۸ماه گذشته هیچ قیمت‌گذاری جدیدی برای محصولات خودرویی انجام نشده و فریز قیمتی فشار زیادی به نقدینگی این شرکت‌ها وارد کرده است.
البته زیان‌انباشته خودروسازان در آمار سه‌ماه ابتدایی امسال (که گزارش آن در «دنیای‌اقتصاد» منتشر شد) ۲۴۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان اعلام شده بود. آماری که در انتهای بهار امسال منتشر شد، آمار تلفیقی بود، به این معنا که سود و زیان شرکت‌های زیرمجموعه و تجاری که از قضا زیان دهی زیادی هم دارند، در آن منظور شده بود، اما در اطلاعات ۶ماهه، خودروسازان آمار تلفیقی ارائه ندادند و زیان انباشته ۲۰۸هزار و ۳۴۰میلیارد و ۵۵۸میلیون تومانی ذکرشده تنها مربوط به شرکت‌های مادر است؛ بنابراین تغییر رقم زیان انباشته در مهرماه نسبت به بهار به دلیل حذف شرکت‌های زیرمجموعه از محاسبات است. اما اگر تنها شرکت‌های مادر را در نظر بگیریم، تا انتهای سال ۱۴۰۲ مجموع زیان انباشته آنها ۱۸۶هزار و ۴۱۴میلیارد و ۲۳۹میلیون تومان بوده که در انتهای مهرماه این رقم به ۲۰۸هزار و ۳۴۰میلیارد و ۵۵۸میلیون تومان رسیده و رشد حدود ۲۲همتی و ۱۱.۸درصدی را ثبت کرده است.
با وجود این، سرعت افزایش زیان انباشته و زیان دهی ماهانه این شرکت‌ها کاهشی شده است. البته کاهش روند زیان خودروسازان بزرگ کشور تاحدی قابل پیش‌بینی بود، چراکه مدیران این شرکت‌ها در مجمع عمومی سالانه خود که مردادماه سال‌جاری برگزار شد، روی افت زیان دهی تاکید داشته و وعده دادند که زیان دهی را پشت سر خواهند گذاشت.
چند عامل را می‌توان در افت آهنگ زیان دهی خودروسازان موثر دانست. یکی از این عوامل عرضه خودرو‌های جدید است. سه شرکت بزرگ خودروساز در نیمه نخست امسال تولید محصولات زیان‌ده را کاهش داده و محصولات جدید را که عموما سودده هستند جایگزین و افزایش تولید داده‌اند. همین موضوع به کاهش زیان خودروسازان کمک شایانی کرده است.
از طرف دیگر آن‌طور که مدیرعامل ایران‌خودرو در مجمع مردادماه عنوان کرده، دست کم ۳۰درصد از زیان انباشته این شرکت، از محل بهای تمام شده تولید محصولات بوده است. بااین حال دو شرکت ظاهرا اقداماتی برای کاهش بهای تمام شده تولید انجام داده اند، به طوری که مدیرعامل سایپا در این زمینه تاکید کرده است در حوزه کاهش هزینه ها، بعضی قطعات تا ۵۰درصد قیمت تامینشان کاهش یافته و بر این اساس پیش‌بینی کرده که امسال بیش از ۱۰همت کاهش هزینه در تامین قطعات صورت خواهد گرفت؛ بنابراین گویا شرکت‌های بزرگ خودروساز به سمت کاهش هزینه‌ها از جمله هزینه‌های حاصل از تامین قطعه پیش رفته اند.
علاوه بر این دو استراتژی متفاوت در ایران خودرو و سایپا برای کاهش زیان در پیش گرفته شده است. تاکید ایران‌خودرو در این زمینه خروج خودرو‌های زیان ده بوده است. خروج این محصولات تاثیر زیادی بر کاهش زیان دهی آبی پوشان جاده مخصوص داشته است؛ روشن‌ترین مثال در این مورد توقف تولید پژوپارس است. طبق آماری که خردادماه امسال منتشر شد، قیمت تمام‌شده تولید هر دستگاه خودروی پژو پارس رقمی معادل ۳۵۴میلیون تومان بوده، در حالی که نرخ فروش کارخانه‌ای این خودروی پرطرفدار فقط ۲۹۴میلیون تومان بوده و این امر موجب ضرر ۶۰میلیون تومانی کارخانه ایران‌خودرو از تولید این خودرو شده بود. همچنین از بیش از ۱۱۰همتی که ایران‌خودرو سال گذشته زیان کرد، ۵۱همت تنها برای تولید پژو پارس بوده است؛ بنابراین خروج این خودروی ابرزیان ده از خط تولید کمک زیادی به ایران‌خودرو برای کاهش زیان در سال‌جاری کرده است. همچنین طی دوماه گذشته ایران‌خودرو در واردات خودرو نیز ورود بیشتری داشته است.
از طرف دیگر تمرکز سایپا و پارس‌خودرو برای کاهش زیان خود بر کسب سود از واردات خودرو بوده تا از این طریق بتوانند زیان عملیاتی خود را کاهش دهند که حالا آمار و اطلاعات منتشرشده از سامانه کدال نشان می‌دهد توانستند در این هدف خود موفق نیز شوند. طبق آماری که محمد رضوانی فر، رئیس کل گمرک ایران، در مهرماه امسال منتشر کرد، سایپا در رتبه دوم واردات خودرو به کشور قرار دارد. این شرکت در نیمه نخست امسال ۵هزار و ۴۴۵ دستگاه خودرو وارد کرده که این امر توانسته است به افت زیان عملیاتی کل شرکت کمک کند.
اما احتمال می‌رود سرعت افت زیان سه خودروساز بزرگ کشور در نیمه دوم سال بیشتر شود، چراکه طبق شنیده‌ها وزارت صمت با رشد ۳۰ درصدی (به طور میانگین) محصولات داخلی موافقت کرده است. اگر این امر به‌زودی محقق شود و فریز قیمتی ۱۸ ماهه خودرو به پایان برسد، زیان دهی خودروسازان باز هم رو به کاهش خواهد رفت.
جزئیات زیان خودروسازان
طبق آمار و اطلاعاتی که سه غول خودروسازی کشور در سامانه کدال ثبت کرده اند، بیشترین افت زیان در ۶ ماه امسال مربوط به سایپاست. دومین خودروساز بزرگ کشور در نیمه نخست سال ۱۴۰۲ به میزان ۶هزار و ۶۰۵ میلیارد و ۷۷۹ میلیون تومان زیان داشته، اما در مدت مشابه سال‌جاری این رقم را به هزار و ۱۴۰ میلیارد و ۷۹۱ میلیون تومان رسانده است؛ بنابراین در مدت مذکور زیان سایپا ۵هزار و ۴۶۴ میلیارد و ۹۸۸ میلیون تومان معادل ۸۲درصد کمتر زیان کرده است.
زیان انباشته این شرکت نیز در این مدت زمان ۷هزار و ۳۲۷ میلیارد و ۱۰۵ میلیون تومان معادل ۱۴.۳درصد بیشتر شده و به ۵۸هزار و ۶۱۱ میلیارد و ۴۱۶ میلیون تومان رسیده است. این در شرایطی است که سرمایه ثبت شده سایپایی‌ها در بورس، کمی بیش از ۱۹ هزار و ۵۵۰ میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آنها از دوبرابر این سرمایه هم بیشتر است؛ بنابراین نارنجی پوشان جاده مخصوص همچنان مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت هستند. این ماده قانونی تاکید می‌کند: «اگر بر اثر زیان‌های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیات‌مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال یا بقای شرکت مورد شور و رای قرار گیرد.» البته خودروسازان تاکنون توانسته اند با تجدید ارزیابی دارایی‌های خود از این اتفاق جلوگیری کنند.
سری هم به ایران‌خودرو بزنیم، بزرگ‌ترین خودروساز کشور در نیمه نخست امسال ۷هزار و ۲۷۹ میلیارد و ۳۷۸ میلیون تومان زیان کرده است. این در شرایطی است که این رقم در مدت مشابه سال گذشته ۱۹هزار و ۸۲۴ میلیارد و ۷۳۹ میلیون تومان بود؛ بنابراین ایران‌خودرویی‌ها در این مدت زمان زیان خود را در مقایسه ۶ ماهه، ۱۲هزار و ۵۴۵ میلیارد و ۳۶۱ میلیون تومان معادل ۶۳درصد کاهش داده اند.
اما زیان انباشته بزرگ‌ترین خودروساز کشور در نیمه اول سال ۱۰.۷درصد بیشتر شده است. بنا بر اطلاعات و آمار ثبت‌شده در سازمان بورس زیان انباشته این شرکت تا انتهای سال ۱۴۰۲ به میزان ۱۱۰هزار و ۳۶۱ میلیارد و ۲۶۳ میلیون تومان بود، اما حالا این رقم به ۱۲۲هزار و ۱۶۰ میلیارد و ۱۷۵ میلیون تومان رسیده است. سرمایه ثبت شده ایران خودرویی‌ها در بورس، کمی بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آنها از دوبرابر این سرمایه هم عبور کرده و بزرگ‌ترین خودروساز ایران کماکان مشمول ماده قانون تجارت است.
در نهایت پارس خودرو دارای کمترین زیان انباشته در بین سه‌خودروساز بزرگ کشور است که این موضوع با تیراژ پایین‌تر آن نسبت به ایران خودرو و سایپا ارتباط دارد. این زیرمجموعه سایپا، در ۶ ماه امسال ۲ هزار و ۱۶۲ میلیارد و ۵۰۸ میلیون تومان زیان کرده است. این رقم برای پارس خودرویی‌ها در مدت مشابه سال قبل ۴ هزار و ۲۰۲ میلیارد و ۲۰۶ میلیون تومان بوده است؛ بنابراین زیان ۶ ماه سومین خودروساز بزرگ کشور ۲هزار و ۳۹ میلیارد و ۶۹۸ میلیون تومان معادل ۴۸درصد کمتر شده است.
طبق آمار ارائه شده به بورس، پارس خودرو ۲۷هزار و ۵۶۸ میلیارد و ۹۶۷ میلیون تومان زیان انباشته را در پایان مهرماه به ثبت رسانده است. در مقایسه با انتهای سال ۱۴۰۲، پارس خودرویی‌ها با رشد حدودا ۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومانی زیان انباشته مواجه شده اند. به عبارت بهتر، در مقایسه با انتهای سال ۱۴۰۲، زیان انباشته پارس خودرو حدودا ۱۱.۳ درصد رشد نشان می‌دهد. سرمایه ثبت شده پارس خودرویی‌ها در بورس، کمی بیش از ۱۱ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آنها از نصف سرمایه بالاتر است. از همین رو پارس خودرو هم مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است.
به طور کلی می‌توان گفت که سال ۱۴۰۳، تا به امروز سال خوبی از نظر روند کاهشی زیان برای خودروسازان بزرگ کشور بوده است و حتی با رشد قریب الوقوع قیمت رسمی خودرو احتمالا افت زیان این شرکت‌ها با آهنگ تندتری پیش برود. با این حال هنوز هم زیان انباشته خودروسازان بسیار نگران کننده بوده و لازم است که سیاستگذار هرچه سریع‌تر در مورد نگاه خود به این صنعت تجدیدنظر کند تا با عبور کامل از زیان دهی، صنعت خودروی کشور بتواند بحران‌های کنونی خود را پشت سر بگذارد.
