نشان تجارت - ورامین از آغاز سدههای نخستین اسلامی به عنوان یکی از نقاط مرکزی شیعیان مطرح شد ولی اوج شکوفایی آن تا پیش از دوران معاصر، در دورهٔ ایلخانان مغول بود و بناهای تاریخی شاخص این شهر مانند مسجد جامع و برج علاالدوله به این دوره تعلّق دارند. ورامین از آغاز حکومت قاجاریان و پایتخت شدن تهران رونق بیشتری یافت و در دوران پهلوی با ساختهشدن کارخانهها، مانند کارخانه قند بر اهمیت آن افزوده شد.
ورامین از شهرستانهای استان تهران است و در منطقهای حاصلخیز و جلگهای واقع شده که از جنوب به دریاچه نمک، از شمال به دامنههای جنوبی رشته کوه البرز، از غرب به حسنآباد قم و از شرق نیز به گرمسار منتهی میشود.
معروفترین بنای ورامین، مسجد جامع این شهر است که در خیابان شهید بهشتی این شهرستان قرار دارد. ایوان ورودی مسجد بسیار مرتفع و وسیع است. شبستان غربی هم بازسازی شده و در داخل طاق نماهای مسجد به خط کوفی عبارت «علی، ولی الله» تکرار شده است
شهرستان ورامین از نظر بناهای تاریخی و قدیمی بسیار غنی است و در صورت مهیا شدن بسترهای لازم و امکانات گردشگری میتواند پذیرای گردشگران و بازدیدکنندگان بسیاری باشد. از جمله آثار مهم تاریخی آن هم میتوان به قلعه ایرج (وارنای چهارگوش)، مسجد جامع ورامین، نارین قلعه، قصر بهرام، کاروانسرای عین الرشید، میدان کهنه گل، برج علاءالدوله، آب انبار علیآباد، آب انبار حصارگلی، یخچال حصار کوچک، یخچال علیآباد، پل باقرآباد، کاروانسرای دیرگچین و... اشاره کرد.
این شهرستان با توجه به موقعیت جغرافیایی خود که در نزدیکی پایتخت قرار دارد از امکان دسترسی و جادههای مناسبی هم برخوردار است و از سوی دیگر نزدیکی آن به کویر مرکزی ایران از نظر جغرافیای طبیعی ویژگیهای منحصربهفردی را برای این شهرستان فراهم کرده است.
شهرستان ورامین زیارتگاههای زیادی هم دارد و فرصت خوبی به شما میدهد تا در کنار تفریح و گشت و گذار در این شهر، سری هم به امامزادههای ورامین بزنید. امامزاده جعفر بن موسی کاظم، امامزاده علی، امامزاده یحیی، امامزاده عبدالله، امامزاده زید، امامزاده هادی، امامزاده طاهر و مطهر خیرآباد، امامزاده شاه حسین و... گردشگرپذیرترین امامزادههای این شهر هستند.
اما اگر گذارتان به ورامین افتاد، فراموش نکنید که سری هم به بازارهای سنتی این شهر بزنید و مهمترین و با ارزشترین صنایع دستی مردم ورامین را ببینید. ورامینیها در بافت قالیها و فرشهای دستی مهارت زیادی دارند و بهطور معمول این قالیها و فرشها در طرحهای هندسی تکرار شونده، دارای رنگهای قهوهای و قرمز تیره روی زمینه خاکی یا آبی تیره هستند.
قطب الدین رازی ورامینی از مفاخر علمی ایران و از منطق دانان، عبدالملک بن محمد بن عبدالملک ورامینی از فضلا، استاد معصوم از موسیقی دانان، قاضی محمد ورامینی از شاعران دورهی صفویه، محمد بن شاه بن القاسم حسینی، عزالدین رازی شاعرتسنیعه، قاضی عطا الله ورامینی از شاعران زمان شاه تهماسب و قاضی عبدالله ورامینی.
معروفترین بنای ورامین، مسجد جامع این شهر است که در خیابان شهید بهشتی این شهرستان قرار دارد. ایوان ورودی مسجد بسیار مرتفع و وسیع است. شبستان غربی هم بازسازی شده و در داخل طاق نماهای مسجد به خط کوفی عبارت «علی، ولی الله» تکرار شده است. در بالای این طاق نماها یک قاب گچی در هر طرف که شامل کتیبه گچبری شده به خط ثلث است، دیده میشود.
متن این کتیبهها شامل توضیح مرمت بنا در دوره شاهرخ تیموری است. در زیر گنبد مسجد هم با آجر و گچ کلمات: «الحمدلله، الله و محمد» نوشته شده است. در کاسه داخلی راس گنبد یک شمسه همراه با نقوش ستاره پنج پر به رنگهای سبز، سفید، اخرایی و خردلی میبینید و نمای بیرونی گنبد هم آجری و به صورت پلکانی است.
این بنا در میدان امام ورامین قرار دارد. ورودی آن از ضلع شمالی است و اطراف آن را با سنگ فرش و آجر فرش پوشانده شده است و در فضای داخلی آن توسط اداره ارشاد ورامین گالری انجمن هنرهای تجسمی تاسیس شده است.
گنبد این بنا مخروطی شکل است و یک ایوان ورودی در ضلع جنوبی و یک ایوان ورودی نیز در ضلع شمال غربی دارد. بنا بتازگی مرمت شده و در وضعیت خوبی به سر میبرد. در ضلع جنوبی کف بنا دریچهای به سمت یک سرداب میرود. در سفرنامه دیولافوا در قرن نوزدهم میلادی، دورنمایی از برج و شهر به تصویر کشیده شده است. دمورگان در کتاب خاطرات هیات علمی فرانسه در ایران، طرحی از برج علاءالدوله و فضای اطراف آن ارائه کرده است.
در این منطقه، ۳ قلعه نزدیک به هم به نامهای حصار سرخ یک، دو و سه داریم. قلعه شماره یک در غرب روستای حصار سرخ ورامین و حدود یک کیلومتری روستای علیآباد در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی ورامین قرار دارد. در حال حاضر این قلعه به صورت تلی از خاک و سازههای نیمه ویران است. روی تپه آثار فراوانی از سفالهای لعابدار فیروزهای با نقوش سیاه و سفالهای ساده به رنگ نخودی و قرمز یافت شده است. دورتادور قلعه را زمینهای کشاورزی فراگرفته و به دلیل آبیاری آنها، پی بنا آسیب کلی دیده و بخشی از آن فروریخته است.
قلعه دوم در جنوب شرقی روستای حصارسرخ قرار دارد. بخش اعظم قلعه از بین رفته، ولی در بخشهایی از اضلاع شرقی، غربی و شمالی آثار معماری مشهود است. مصالح عمده ساخت قلعه خشت خام است.
قلعه سوم نیز در جنوب شرقی روستا و نزدیک قلعه دوم قرار دارد. قلعه تجره در جنوب روستای تجره واقع در شمال شرقی بخش جواد آباد ورامین، قلعه ایجدانک در ۴ کیلومتری جنوب شهر ورامین و قلعه آب باریک از دیگر دیدنیهای ورامین هستند.
اگر شما هم از علاقهمندان تورهای گردشگری کویر و داشتن تجربهای متفاوت و فراموش نشدنی هستید، به شما توصیه میکنم حتما از کاروانسرای عینالرشید و قصر بهرام که کنار آن قرار دارد، دیدن کنید. کاروانسرای عین الرشید به فاصله ۷۹ کیلومتری ورامین و داخل کویر و در ۲ کیلومتری غرب کاروانسرای شاه عباسی قصربهرام واقع شده است. بنا از آجر و دارای پی از لاشه سنگ است. دورتا دور حیاط مرکزی را حجرههایی برای اقامت مسافران ساختهاند. به دلیل موقعیت خاص بنا در میان بیابان، ساختمان و معماری آن بی شباهت به قلعه نیست. دیوارههای بنا شامل شش برج و باروهای میان آن است. از این شش برج، دو برج در ضلع غربی مرمت نشده و به همان شکل اولیه باقی ماندهاند.