اعتیاد به غذا حقیقت دارد؟

نشان تجارت - نادیا زکالوند: اعتیاد به غذا مفهومی است که محققان آن را برای توصیف عادات غذایی اجباری در انسان که شبیه رفتار‌های اعتیادآور است به‌کار می‌برند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی از افراد ممکن است بیش از دیگران به غذا‌های خوش‌طعمی که مملو از قند و چربی اند علاقه و رفتاری معتادگونه نشان دهند.

مطالعات دیگر نشان می‌دهد کسانی که به غذا خوردن اعتیاد دارند، بیش از هرکس دیگر هوس غذا خوردن می‌کنند و دایم در پی مواد خوراکی هستند. البته مفهوم بالینی «اعتیاد به غذا» در تمام دنیا پذیرفته نشده است و از آن به عنوان نوعی اختلال یا بیماری یاد نمی‌شود. با اینحال محققان رفتار‌های خاص مرتبط با این مفهو را شناسایی کرده‌اند که عبارت‌اند از:

پرخوری اجباری، حتی بدون داشتن حس گرسنگی

اشتیاق خوردن غذا‌های چرب و شیرین

اشکال در کنترل مقدار مصرف غذا

پرخوری و بی‌نظمی در الگو‌های غذایی

انتظار برای غذا اعتیادآورتر از مصرف غذاست

بنابر بررسی‌های متعدد معلوم شده وقتی انسان غذای خوش‌طعم یا به‌طور کلی غذا می‌خورد، دقیقا همان نواحی از مغز و فعالیت‌های عصبی که تحت تاثیر مواد غیرمجاز و اعتیادآ‌ور قرار می‌گیرند تحریک می‌شوند.
در واقع مواد خوراکی همانند مواد مخدر موجب ترشح هورمون‌هایی مانند دوپامین و مواد مخدر درونی بدن می‌شوند. موادی که به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شوند و اثری لذت‌بخش دارند. این هورمون‌ها بخشی از سیستم پاداش مغز هستند که مسئول انگیزه، خواست، تمایل و اشتیاق فرد به چیزی هستند.

همچنین برخی از بررسی‌ها نشان می‌دهد انتظار برای غذا بیش از مصرف آن موجب اعتیاد به غذا می‌شود و این انتظار رفتاری است که افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد از خود نشان می‌دهند.

در فرضیه، این نوع رفتار را می‌توان با پدیده سیستم پاداش توضیح داد که می‌گوید، وقتی چیزی مراکز مربوط به لذت در مغز را تحریک می‌کند، فرد به دنبال آن خواهد رفت. مثلا، افراد ممکن است از نوشیدنی‌های شیرین به دلیل اینکه موجب ترشح دوپامین می‌شوند، استقبال کنند.

اختلاف‌نظر بین محققان درباره اعتیاد به غذا

علی‌رغم بررسی‌های موجود، هنوز تمام محققان دنیا به مفهوم اعتیاد به غذا معتقد نیستند و مباحث زیر را مطرح کرده‌اند:

- اثر غذا و مواد مخدر روی مغز

در بررسی‌ها بین اشتیاق به غذا و اشتیاق به مواد غیرمجاز شباهت‌هایی یافت شده است. اما محققان می‌گویند، با وجود اینکه غذا و مواد مخدر، هر دو، مرکز لذت و سیستم پاداش مغز را تحریک می‌کنند، اما غذا اثر مخربی مانند مواد مخدر ندارد. به همین دلیل نمی‌توان بین مصرف و سوء‌مصرف غذا خط واضح و مشخصی تعیین کرد.

- نبود ماده غذایی اعتیادآور

محققان هنوز در مطالعات خود نتوانسته‌اند ماده‌ای مغذی در خوراکی‌ها بیابند که مانند مواد مخدر اعتیادآور باشد. البته تحقیقی روی موش‌های آزمایشگاهی نشان داد که مصرف بالای چربی و شکر، مانند آنچه که در غذا‌های فرآوری‌شده یافت می‌شود، موجب رفتار‌های اعتیادآور در موش‌ها می‌شود. این موضوع در انسان هنوز جای تحقیق بیشتر دارد.

 - چاقی و اعتیاد به غذا

برخی از محققان اعتیاد به غذا را با برخی اختلال‌های خوردن، مانند اختلال پرخوری و همچنین چاقی مرتبط می‌دانند.

اما افراد بسیاری هستند که با وجود ابتلا به اختلال پرخوری، چاق نیستند و بیشتر افراد چاق هم اختلال پرخوری ندارند یا علایم اعتیاد به غذا از خود بروز نمی‌دهند.

- رژیم‌های غذایی نامناسب، علت اعتیاد به غذا

بسیاری از رژیم‌های غذایی کاهش وزن از موفقیت کمی برخوردارند. اما وقتی فرد غذا کم می‌خورد، اشتیاق او به مصرف غذا بالا می‌رود و احتمال دارد پس از پایان دوره رژیم غذایی بیش از حد نیاز غذا مصرف کند. البته محرومیت غذایی الزاما منجر به پرخوری نمی‌شود، اما افراد بسیاری بعد از رژیم‌های غذایی سخت برای کاهش وزن به این نوع پرخوری متمایل شده‌اند.

برخی از محققان بر این باورند، انجام دادن مکرر این نوع رژیم‌های غذایی می‌تواند موجب بروز رفتار‌های اعتیاد به غذا در فرد شود.

- رهایی از رفتار‌های ناخواسته پرخوری

محققان معتقدند برای رسیدن به یک نتیجه دقیق در مورد اعتیاد به غذا باید بررسی‌های بیشتری انجام شود. اما اگر به اختلال پرخوری مبتلا هستید یا علایم اعتیاد به غذا را از خود بروز می‌دهید، حتما به روانشناس مراجعه کنید تا روش رهایی از این اختلال را به شما بیاموزد. درضمن برخی از اقدامات زیر هم موثرند:
* اگر در محیطی کار یا زندگی می‌کنید که دایم با خوراکی‌های خوش‌طعم سروکار دارید، محیط کار و زندگی‌تان را تغییر دهید تا کمتر در معرض مواد خوراکی قرار بگیرید. زیرا ظاهر و بوی غذا معمولا اشتهاآور هستند؛ بنابراین با دوری از آن‌ها می‌توانید از تمایل‌تان به غذا بکاهید.

 هر وعده غذایی‌تان را کامل مصرف کنید و در آن مواد مغذی، غذا‌های کامل و بدون فرآوری‌شده و سبزی‌های غیرنشاسته‌ای بگنجانید. این روش باعث می‌شود کمتر احساس گرسنگی کنید.

منبع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/is-food-addiction-real#How-to-give-up-unwanted-eating-behaviors

منتشرشده در جامعه ۲۴