معایب صندوق سرمایه‌گذاری طلا چیست؟ / چالش‌هایی که سرمایه‌گذاران باید بدانند
نشان تجارت - هدی کاشانیان: در سال‌های اخیر، با نوسانات شدید بازار‌های مالی و تورم فزاینده، بسیاری از افراد به دنبال راهکار‌هایی برای حفظ ارزش سرمایه خود هستند. در این میان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا به‌عنوان یکی از گزینه‌های جذاب مطرح هستند. این صندوق‌ها با هدف تسهیل دسترسی عموم مردم به بازار طلا و کاهش ریسک‌های مستقیم خرید فیزیکی آن، طراحی شده‌اند. با این حال، هرچند این ابزار مالی مزایایی دارد، اما نادیده گرفتن معایب آن می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های اشتباه و ضرر‌های مالی منجر شود. در این مطلب، به بررسی دقیق و جامع معایب صندوق سرمایه‌گذاری طلا پرداخته می‌شود.
۱. عدم‌تضمین سود و نوسانات قیمتی
صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا، همان‌گونه که از نامشان پیداست، سرمایه‌ی جمع‌آوری‌شده را عمدتاً در خرید طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند، اما این امر به‌معنای تضمین بازده یا حفظ ارزش سرمایه نیست. ارزش واحد‌های این صندوق‌ها مستقیماً تحت تأثیر نوسانات قیمت طلا در بازار‌های داخلی و جهانی قرار دارد. در روز‌هایی که قیمت طلا کاهش می‌یابد، ارزش سهام صندوق نیز دچار ریزش می‌شود و سرمایه‌گذار ممکن است با زیان مواجه بشود.
بیشتر بخوانید: سرمایه‌گذاری در صندوق طلا بهتر است یا طلای فیزیکی؟
این نوسانات، گاهی آن‌چنان شدید است که حتی در بازه‌های کوتاه‌مدت نیز می‌تواند بر بازده نهایی تأثیر محسوسی بگذارد. برخلاف سپرده‌های بانکی یا اوراق مشارکت که بازده یا سررسید مشخصی دارند، سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها هیچ‌گونه تضمینی برای کسب سود یا بازگشت کامل سرمایه ارائه نمی‌دهد. این ویژگی، آن را به گزینه‌ای پرریسک برای افرادی تبدیل می‌کند که به دنبال ثبات مالی یا درآمد قابل پیش‌بینی هستند.
۲. کارمزد صندوق‌های طلا
سرمایه‌گذاری در صندوق طلا مشمول پرداخت کارمزد است. هنگام خرید واحد‌های صندوق، باید ۰.۰۰۱۲۵ درصد از ارزش معامله را به عنوان کارمزد بپردازید و مجموعاً برای خرید و فروش، حدود ۰.۲۵ درصد ارزش کل سرمایه‌گذاری خود را صرف کارمزد می‌کنید. این میزان نسبت به خرید طلای فیزیکی که اجرت و کارمزد بالاتری دارد، کمتر است، اما همچنان یکی از معایب این روش سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
۳. هزینه‌های عملیاتی و کارمزد‌های پنهان
صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا، مانند سایر صندوق‌ها، هزینه‌هایی را به‌صورت مستمر از سرمایه‌گذاران دریافت می‌کنند. این هزینه‌ها شامل موارد زیر است:
• کارمزد مدیریت صندوق
• هزینه‌های نگهداری و بیمه طلا
• کارمزد‌های خرید و فروش واحد صندوق
• هزینه‌های عملیاتی روزانه
• کارمزد واسطه‌های مالی در صورت معامله از طریق کارگزاری
۴. محدودیت در نقدشوندگی
هرچند صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا معمولاً در بورس اوراق بهادار معامله می‌شوند، اما نقدشوندگی آن‌ها همواره تضمین‌شده نیست. در برخی مواقع، به‌دلیل کاهش تقاضا یا نوسانات شدید بازار، حجم معاملات این صندوق‌ها به‌شدت کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند باعث شود سرمایه‌گذار در زمان نیاز به پول نتواند واحد‌های خود را به‌سرعت و با قیمت منصفانه فروش کند. علاوه بر این، برخی صندوق‌ها ممکن است محدودیت‌هایی در خصوص فروش واحد در بازه‌های زمانی خاص اعمال کنند که این موضوع نیز انعطاف‌پذیری سرمایه‌گذار را کاهش می‌دهد.
۵. محدودیت ساعت خرید و فروش
یکی از محدودیت‌های کمتر دیده‌شده، اما تأثیرگذار در سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا، وجود بازه‌های زمانی مشخص برای خرید و فروش واحد‌های صندوق است. این صندوق‌ها معمولاً تنها در ساعات معاملاتی رسمی بورس اوراق بهادار معمولاً بین ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر قابل خرید و فروش هستند.
این امر به‌ویژه در روز‌هایی که بازار طلا دچار نوسانات شدید یا رویداد‌های غیرمنتظره اقتصادی می‌شود، می‌تواند سرمایه‌گذار را از واکنش به‌موقع محروم کند. برخلاف بازار طلای فیزیکی که در برخی مراکز طلا فروشی تا ساعات پایانی روز فعال است، سرمایه‌گذار در صندوق‌های طلا ملزم به هماهنگی با زمان‌بندی بورس است و در خارج از این ساعات، هرچند قیمت جهانی طلا تغییر کند، قادر به انجام هیچ‌گونه معامله‌ای نخواهد بود. این محدودیت زمانی، انعطاف‌پذیری سرمایه‌گذاری را کاهش داده و در شرایط بحرانی می‌تواند منجر به ضرر‌های قابل توجه شود.
۶. عدم‌رسیدن به سود کوتاه‌مدت
صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا به‌دلیل ساختار هزینه‌بر خود و وابستگی به روند‌های بلندمدت قیمت طلا، معمولاً برای کسب سود کوتاه‌مدت گزینه‌ی مناسبی محسوب نمی‌شوند. هزینه‌های ثابتی مانند کارمزد مدیریت، هزینه‌های نگهداری و کارمزد‌های معاملاتی، حتی در صورت افزایش جزئی قیمت طلا، می‌توانند سود بالقوه را خنثی یا منفی کنند.
علاوه بر این، بازار طلا ذاتاً با نوسانات کوتاه‌مدت همراه است و پیش‌بینی جهت حرکت قیمت در بازه‌های زمانی کمتر از چند ماه، دشوار و پرریسک است. بنابراین، سرمایه‌گذارانی که با انتظار سود سریع وارد این بازار می‌شوند، اغلب با عملکرد ضعیف یا حتی زیان مواجه می‌شوند. این صندوق‌ها بیشتر برای افرادی مناسب هستند که افق سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند و به دنبال حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم هستند، نه کسب سود فوری.
۷. ریسک‌های نظارتی و حقوقی
صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند، اما این نظارت لزوماً از تمام ریسک‌های حقوقی جلوگیری نمی‌کند. در برخی موارد، اختلافات مربوط به مالکیت دارایی‌های صندوق یا تغییر در قوانین مالیاتی می‌تواند بر عملکرد صندوق تأثیر بگذارد. همچنین، در صورت بروز بحران‌های سیاسی یا اقتصادی، ممکن است محدودیت‌هایی در خصوص معاملات این صندوق‌ها اعمال شود.
۸. امکان تغییر دامنه نوسان
دامنه نوسان قیمت طلا و در نتیجه ارزش واحد‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا تنها تحت تأثیر عوامل اقتصادی جهانی نیست، بلکه سیاست‌های داخلی، تصمیمات بانک مرکزی، نرخ ارز، تورم و حتی تحولات سیاسی نیز می‌توانند آن را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهند. این ویژگی باعث می‌شود که دامنه نوسان این دارایی در دوره‌های مختلف، گاهی بسیار گسترده و غیرقابل پیش‌بینی باشد.
برخلاف برخی دارایی‌های مالی که با ابزار‌های هجو یا پوشش ریسک می‌توان نوسانات آن‌ها را مدیریت کرد، صندوق‌های طلا معمولاً فاقد چنین مکانیزم‌هایی هستند و سرمایه‌گذار به‌طور کامل در معرض تغییرات بازار قرار می‌گیرد. این امر به‌ویژه در شرایطی که بازار با بحران‌های غیرمنتظره مواجه می‌شود، می‌تواند منجر به نوسانات شدید و سریع در ارزش سرمایه‌گذاری شود.
راهکار‌های کاهش ریسک در سرمایه‌گذاری در صندوق طلا
با وجود چالش‌های یادشده، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا می‌تواند در سبد سرمایه‌گذاری متنوع‌شده، نقش مفیدی ایفا کند. برای کاهش ریسک‌های احتمالی، پیشنهاد می‌شود:
• تنها بخشی از سبد سرمایه‌گذاری را به این صندوق‌ها اختصاص دهید.
• عملکرد تاریخی صندوق و مدیر آن را به‌دقت بررسی کنید.
• هزینه‌های عملیاتی و کارمزد‌ها را در مقایسه با سایر گزینه‌ها تحلیل کنید.
• در دوره‌های نوسان شدید، از تصمیم‌گیری‌های احساسی پرهیز کنید.
• از مشاوران مالی معتبر برای ارزیابی وضعیت شخصی خود کمک بگیرید.
