آیا ایران فرصت تاریخی شرم الشیخ را از دست داد؟ / عضو کمیسیون امنیت ملی: نمی‌شد پای صحبت جرثومه فساد نشست
نشان تجارت - ۱۳ اکتبر ۲۰۲۵، اجلاس صلح غزه در شرم‌الشیخ مصر به ریاست عبدالفتاح السیسی و دونالد ترامپ برگزار شد. از ایران نیز برای حضور در این نشست دعوت شده بود، و کشور در آستانه انتخابی حساس قرار گرفت؛ انتخابی میان فرصت کاهش تنش‌ها و تحریم‌ها و پایبندی به موازین خود. برخی کارشناسان بر این باورند که حضور تهران در نشست می‌توانست زمینه کاهش تنش با غرب و احیای نقش میانجی‌گرانه ایران را فراهم کند. از سوی دیگر، جریان‌های مقابل تأکید می‌کردند که شرکت در مجلسی که ریاست آن را ترامپ بر عهده دارد، ممکن نیست.
محمدجواد ظریف، وزیر سابق امور خارجه، در واکنش به این موضوع گفته است که اگر به او رجوع شده بود، پیشنهاد می‌داد ایران «برای حضور امتیاز بگیرد» و نه با ورود بی‌دریغ در نشستی که ممکن است منافع و خطوط قرمز کشور را به خطر بیندازد. او تأکید داشت که حضور فیزیکی لزوماً مساوی با دیپلماسی مؤثر نیست و باید پیش از هر اقدام، منافع کشور سنجیده شود.
از سوی دیگر، در رسانه‌ها و محافل سیاسی تحلیل‌های متفاوتی منتشر شده‌اند: برخی معتقدند ایران فرصت عادی‌سازی روابط منطقه‌ای و اثبات نقش مؤثر خود در روند صلح را از دست داده است.
اما طرف مقابل می‌گوید اجلاس شرم‌الشیخ یک «نمایش سیاسی» بود تا گفتوگو جدی و متوازن، و حضور ایران بدون تضمین، می‌توانست به ابزاری برای مشروعیت‌بخشی به سیاست‌های ترامپ بدل شود.
سخنگوی وزارت خارجه نیز تصریح کرده که عدم شرکت ایران «به معنای از دست دادن فرصت دیپلماسی نیست»، و شرکت در نشست‌هایی که سازوکار و ترکیب آن نامتناسب با منافع ملی است، می‌تواند به موقعیت کشور آسیب بزند.
در نهایت ایران دعوت به اجلاس را رد کرد و این سوال باقی ماند: آیا ایران با غیبت، از صحنه بین‌المللی فاصله گرفت یا با سیاستی هوشمندانه، توانست جایگاه خود را با اقتدار حفظ کند؟
محمدرضا محسنی‌ثانی، نماینده سبزوار و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفتوگو با رویداد۲۴ می گوید ایران هیچ فرصت تاریخی را از دست نداده و قرار نبود با شرکت در این اجلاس پای صحبت «جرثومه فساد» بنشیند.
هیچ فرصت تاریخی را از دست ندادیم
محسنی‌ثانی گفت: «به باور من کشورهایی که در این نشست شرکت کردند، با شرمندگی به وطن خود بازگشتند. تصمیم ایران برای عدم حضور، رویکردی عزتمندانه و مقتدرانه بود. جمهوری اسلامی ایران تحت هیچ شرایطی نمی‌توانست در مراسمی حاضر شود که ترامپ سخنران اصلی آن بود؛ فردی که ایران را تحریم و تهدید کرده و حتی دستور بمباران ایران را داده است.»
او تاکید کرده که هیچ فرصت تاریخی از دست ایران خارج نشد و اگر خدای نکرده نماینده‌ای از ایران در این مراسم حضور پیدا می‌کرد، کارش قابل دفاع نبود. ما محترمانه جواب دعوت مصر را دادیم، ولی باید قبول کنیم که نمی‌شد پای صحبت «جرثومه فساد» برویم.
محسنی‌ثانی درباره رفتار رئیس‌جمهور آمریکا در این نشست گفت: «واقعاً صحنه‌های تحقیرآمیزی بود. ترامپ هنگام سخنرانی با لحن پدرسالارانه، سران کشورها را حضور و غیاب کرد. همه دنیا این برخورد کدخدامآبانه را دیدند و چطور می‌توانیم اسم تحقیر را بر روی رفتار ترامپ نگذاریم؟
این نماینده مجلس به انتقاد برخی تحلیلگران درباره نادیده گرفتن منافع ملی کشور در رد ابتکارهای دیپلماتیک و شباهت مذاکره با ترامپ به مذاکرات با صدام برای تبادل اسرا و حتی دوستی با عربستان پس از حج خونین سال ۶۶ مکه که آیت الله خمینی درباه آن گفته بود «اگر از صدام بگذریم، نمی‌توانیم از آل‌سعود بگذریم»، واکنش نشان داد.
او می گوید: «قیاس این موضوع با روابط ایران و عراق پس از جنگ یا با عربستان بعد از فاجعه سال ۶۶ مکه، نادرست است. جنگ ایران و عراق میان دو کشور مسلمان بود که در نهایت با پیروزی ایران و محکومیت عراق در سازمان ملل پایان یافت. هم ایران و هم عراق، دو کشور مسلمان هستند که تعداد شیعیان‌مان بر دیگر ادیان و مذاهب غالب است. از طرفی، همبستگی و همکاری‌های بسیاری در قالب همسایگی داشتیم.»
این عضو کمیسیون امنیت ملی می گوید: آمریکا، برخلاف عراق، هم‌زمان با مذاکره، علیه ایران اقدام نظامی انجام داد. حتی موضوع آمریکا با اتفاقاتی که دهه‌ها پیش در عربستان افتاد، بسیار متفاوت است.»
