دلار در حال جبران جاافتادگی سال گذشته است/ در صورت وقوع جنگ چه چیزی در انتظار بازار ارز است؟
نشان تجارت - بازار ارز در حالی در راه سپری کردن اولین ماه خود در سال ۱۴۰۳ است که هر لحظه بر التهاب جنگ احتمالی ایران و اسرائیل افزوده می‌شود. چند روزی بود که این بازار پس از پرش به کانال ۶۵ هزار تومانی ثابت مانده بود و به نظر می‌رسید آهسته آهسته درحال لنگر انداختن در کریدور جدید خود است. این تصور خیلی زود با بالا گرفتن تنش سیاسی و احتمال ورود ایران به جنگ مستقیم با اسرائیل به هم ریخت.
دلار در اولین روز هفته با جهش دیگری همراه بود و در این لحظه در در کانال ۶۶ هزار تومان در حال پیشروی است. روندی که به گفته «سهراب دل انگیزان» عضو هیات علمی دانشگاه رازی با وجود فاکتورهایی چون رشد نقدینگی و افزایش پایه پولی چندان دور از انتظار نبود و در این حین انتشار هر خبر بد سیاسی مزید بر علت شده است.
دور تند تبدیل پایه پولی به نقدینگی
سهراب دل انگیزان در گفتگو با اقتصاد ۲۴ می‌گوید: دلار با شروع سال ۱۴۰۳ در حال جبران جاافتادگی سال گذشته است. به نوعی آن رشدی که در ابتدای ۱۴۰۲ داشت و سپس در طول سال آن را از دست داده بود دوباره به دست آورده است؛ لذا به نظر نمی‌آید بتوان انتظار فرآیند کاهشی برای آن داشت، چرا که از سال گذشته به این طرف بیش از ۳۰ درصد نقدینگی افزایش و بیش از ۲۵ درصد پایه پولی افزایش پیدا کرده است. در شرایطی که انتظارات تورمی هم به هر علتی افزایش پیدا بکند چرخش پول و سرعت گردش پول بیشتر می‌شود و این می‌تواند تبدیل پایه پولی به نقدینگی را خیلی بیشتر کند.
به این صورت که به گفته وی با تشدید خروج سرمایه در زمان بحران و خطرات نظامی و امنیتی در داخل کشور تبدیل نقد ریال به دلار برای بسیاری از کسانی که الان در خارج از کشور هستند و می‌خواهند سرمایه هایشان را بردارند ببرند و کسانی که می‌خواهند مهاجرت کنند بیشتر می‌شود. این قاعدتا تقاضای دلار و نقدینگی را خیلی بیشتر می‌کند.
فرار سرمایه از تولیدکننده تا مردم عادی
به گفته دل انگیزان در چنین شرایطی وقتی که انتظارات تورمی افزایش پیدا می‌کند تمام آن‌هایی هم که در داخل تولید دارند و مواد اولیه وارداتی یا به نوعی محصولات وارداتی را نیاز دارند سعی می‌کنند که اگر ارزی در اختیار دارند در بازار عرضه نکنند و اگر هم در اختیار ندارند برای اینکه آن بخش واردات مواد اولیه و چیز‌های دیگرشان را با خرید دلار تامین مالی کنند بازار را تخلیه کنند.
علاوه بر این مردم عادی هم در زمان انتظارات تورمی قاعدتا پناهگاهی جز طلا و دلار برایشان باقی نمانده و آن‌ها هم به این مسیر پناه می‌برند؛ لذا تقاضای ارز در این شرایط افزایش پیدا می‌کند. آن چه هم که این را تامین مالی می‌کند نقدینگی بالایی است که الان در جامعه وجود دارد و در این فضا هست؛ لذا با این دید انتظار افزایش قیمت دلار خیلی اتفاق غیرمنطقی نیست.
بیشتر بخوانید: مشکلی برای تأمین ارز نخواهیم داشت
تکانه ارزی با علامت بانک مرکزی!
عضو هیئت علمی دانشگاه رازی در ادامه می‌افزاید: در چنین شرایطی سیاست‌های دولت، صحبت‌ها و رفتار‌های بانک مرکزی هم در مقابل این قضیه برای مردم عادی نخ نما شده است و بی فایده است. سیاست‌هایی چون نحوه فروش طلا و سکه. حتی خود دولت یا بانک مرکزی با فروش سکه و طلا به نرخی بالاتر ازنرخ روز دلار نشان داده کف تعیین شده دلار توسط بانک مرکزی از طریق فروش سکه یک عدد بزرگ است؛ بنابراین امسال هم میزان نقدینگی و هم انتظارات تورمی بیشتر از سال گذشته خواهد بود. پس با این دید ما انتظار داریم که تکانه‌هایی داشته باشیم.
هر تنش سیاسی در سال جدید ۵ هزار تومان آب می‌خورد
دل انگیزان همچنین یادآور می‌شود: توجه بکنیم زمانی که دلار یک چیزی حول‌وحوش ۴۰ هزار تومان بود، هر خبر بدی که پیش می‌آمد انتظار داشتیم که حدود ۳ هزار تومان یعنی چیزی حدود ۱۰ درصد یا ۳ هزار تومان نوسان داشته باشیم. ولی وقتی دلار شد ۶۰ هزار تومان این نرخ عددش بزرگ‌تر می‌شود. اگر آن زمان هر نوسان ۳ هزار تومان بود، الان دیگر هر نوسان کمتر از ۵ هزار تومان انتظارش نمی‌رود، یعنی خبرهای بد حدود ۵ هزار تومان و بالاتر اثر منفی می‌گذارد. تا زمانی که این فضای خاص خبرهای بد وجود داشته باشد، رقم خبرهای بد به آن متوسط بلندمدت نرخ ارز اضافه می‌شود.
پیش بینی قیمت دلار
با این اوصاف طبق گفته‌های این کارشناس اگر فرضا متوسط نرخ ارز در ابتدای سال ۶۰ هزار تومان بوده و قرار است که تا آخر سال با نرخ تورم فرضی ۳۵ تا ۴۰ درصدی حول و حوش ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان اضافه بشود انتظار ما این بود که مثلا ماهیانه ۳ درصد رشد کند، یعنی مثلا فرض کنید در ماه فروردین دلار ۶۰ تومانی بشود ۶۲ هزار تومان. با انتشار اخبار بد سیاسی ۵ هزار تومان به این مقدار اضافه می‌شود و می‌تواند متوسط دلار را تا انتهای فروردین به ۶۷ هزار تومان برساند.
به گفته سهراب دل انگیزان اگر این خبر تعدیل بشود و کاهش پیدا کند و اثرش خنثی بشود آن وقت آن جریان بلند مدت همچنان خواهد بود؛ منتها تخلیه شدن حباب خبر بد ممکن است دو ماه طول بکشد.
در صورت وقوع جنگ رشد دلار تا کجا ادامه می‌یابد؟
سهراب دل انگیزان درپاسخ به این پرسش به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: شرایط زمان جنگ متفاوت است. قطعا در این شرایط سیستم‌های اقتصادی اینطور نمی‌ماند. ممکن است بازار آزاد با مفهوم خودش دیگر اصلا حذف بشود. در زمان‌های جنگی اتفاقات دیگری می‌افتد که الان نمی‌توان برآوردی از آن داشت. در آن زمان اصلا موضوع متفاوت خواهد شد. ممکن است این اتفاق‌ها مثلا باعث شود که این‌ها کلا وارد بازار‌های پنهان بشوند و یا از حوزه بازار‌های آشکار بیرون بیایند.
