نشان تجارت - پدیده ارز دیجیتال به شکل فعلی چنین می‌نماید که گویی به زودی تبدیل به یک مبنای جدید پول و جایگزین ارز‌های فعلی می‌شود. به همین علت به طور روزمره به توجهی که در جهان به سمت آن گسیل شده، افزوده می‌شود و صاحبان سرمایه تصمیم می‌گیرند بخشی از سبد سرمایه گذاری خود را به این کلاس دارایی اختصاص دهند. اما سوال اصلی که در این نوشته دنبال پاسخ به آن هستیم این است که آیا این بازار جدید با ویژگی‌های عملیاتی خاصش و همچنین وضعیت فعلی نسبی اش در قیاس با بازار سرمایه ایران، به رقیب موازی جدی بدل شده است یا خیر؟
پاسخ این سوال را مشخصا در دو وجهه می‌توان جست. بازدهی مورد انتظار و ریسک سرمایه گذاری در این بازار. در خصوص مشخصه اول که سررشته تمامی تصمیمات سرمایه گذاری قرار می‌گیرد، باید گفت ارز دیجیتال به علت نداشتن پایه ارزشی، صرفا با ایجاد عرضه و تقاضای تراکنش‌های مختلف روی آن ارزشمند می‌شود. در کلامی ساده‌تر هرچه مبادلات بر مبنای این نوع جدید از ارز بیشتر شود، ارزش ارز مربوطه نیز افزایش می‌یابد. همین مساله ارز‌های دیجیتال را در حال حاضر به دو دسته و در آینده میان مدت به سه دسته تقسیم بندی می‌کند.
دسته اول شامل ارز‌هایی که در کسب و کار‌های مشخص مبنای مبادله قرار نمی‌گیرند و عرضه و تقاضای آن‌ها در یک گستره باز در امور مختلف اقتصادی اعم از اقتصاد رسمی و یا زیرزمینی، شکل گرفته و با محبوبیت‌های فراوانی هم روبرو می‌شوند. نمونه بارز این دسته بیت کوین (BTC) است.
دسته دوم شامل ارز‌هایی هستند که یا در بستر یک کسب و کار پدید آمدند و یا پس از پدید آمدن، در مبادلات کسب و کار‌های مختلف رسوخ کرده و مبنای مبادله قرار گرفته اند. نمونه بارز این دسته اتریوم (ETH) بوده که هم مبنای پرداخت دستمزد در برخی شرکت‌های برخی کشور‌های آسیایی قرار گرفته و هم اخیرا در شکل گیری NFT ها، جایگاه ارز پایه را اشغال کرده است.
و، اما دسته سوم که تاکنون در سطح تئوری و آمادگی مطرح شده، ارز‌های دیجیتال با پشتوانه دولت‌ها (اقتصاد‌های کلان) بوده که این نمونه از نظر مبنای اقتصادی می‌تواند جدی‌ترین شاخه ارز دیجیتال باشد. تا کنون بحث راه اندازی این نوع از ارز توسط دو کشور جمهوری خلق چین و بریتانیا مطرح شده، ولی کماکان جزئیاتی از این حرکت منتشر نشده است. نکته اصلی این دسته سوم آنجاست که اگر به بطن انتشار ارز‌های دیجیتال با پشتوانه اقتصاد کلان بپردازیم، نمونه‌های فعلی ارز دیجیتال تماما منسوخ خواهند شد و به صورت اتوماتیک با توجه به ریسک ذاتی آن ها، کنار گذاشته می‌شوند و جای خود را به نمونه ارز مطمئن خواهند داد.
با تمرکز بر این سه دسته و جلب نظر به دسته سوم که در دستور کار ظهور بوده و تا کنون اثری از آن‌ها در بازار ارز‌های دیجیتال دیده نمی‌شود، بهترین استراتژی کنونی میان مدت در این بازار، خروج و انتظار به ورود پس از عرضه ارز‌های دیجیتال با پشتوانه توصیه می‌گردد. این استراتژی بر پایه دو ریسک بنیان گذاشته شده است: ریسک اول ریسک ذاتی بازار ارز‌های دیجیتال بی پشتوانه پس از عرضه ارز‌های با پشتوانه است. ریسک دوم هم نرخ ارز داخلی به واسطه مباحث رفع تحریم و تعادل جدید اقتصاد ایران در آینده میان مدت پیش رو است.
از طرف دیگر جهت قیاس این بازار با بازار سرمایه کشور باید گفت؛ دو ابهام بزرگ فعلی در بازار سرمایه باعث شده صاحبان سرمایه هیچ تعجیلی در ورود سرمایه به بازار و خرید اوراق نداشته باشند و صرفا شاهد طی زمان تا ایجاد ثبات جدید در پایین‌ترین نرخ‌ها باشند. مساله اول نرخ دلار به واسطه رفع تحریم‌ها بوده که طبق آن بنابر نظر دسته قلیلی از تحلیلگران احتمالا سال ۱۴۰۰ با دلار زیر ۲۰۰ هزار ریال به پایان خواهد رسید و برخی دیگر نیز این مساله را ناممکن می‌دانند. مساله تورم سبد کالا و خدمات نیز به موازات نرخ ارز اثر خود را بر نرخ‌های پایان سال ۱۴۰۰ خواهد گذاشت. مساله دوم جهش بی سابقه بازار کامادیتی جهانی است که مبنای محاسبه نرخ‌های فروش داخلی قرار می‌گیرد. با توجه به شیب بالای رشد نرخ‌های جهانی پس از ارائه واکسن فایزر و تزریق وجوه حمایتی به صنایع تا کنون، انتظار تحلیلگران بر کاهش نرخ‌های فعلی یاد شده و ایجاد تعادلی پایین‌تر به واسطه آرامش بازار‌های جهانی پس از هیجانات التهابی فعلی است.
اما نتیجه کلی به این صورت است که قیمت‌های فعلی دارایی‌های مالی در بازار سرمایه کشور حتی با وجود دو انتظار فوق الذکر نیز بعضا جذاب بوده و انتظار می‌رود به زودی با تزریق وجوه حمایتی، سد سکون سرمایه گذاران بازار نیز شکسته شود و با ایجاد جو رقابتی، بازار سرمایه رونق خود را باز بیابد. از طرف دیگر توصیه می‌گردد علاقه‌مندان به سرمایه گذاری در بازار ارز‌های دیجیتال اخبار این بازار را با هدف پیگیری زمان و قالب عرضه ارز‌های دولتی دیجیتال دنبال نمایند و افراد ریسک گریز با بازه سرمایه گذاری کوتاه مدت از ورود به این بازار، چشم پوشی نمایند.
*دانیال آستانه مدیر سرمایه گذاری و نظارت بر شرکت‌های هلدینگ رازی
