سایه سنگین اتفاقات سیاسی بر کسب و کار‌ها در ایران؛ از انتخابات آمریکا تا انتخابات ۱۴۰۰/ اغلب تولیدکنندگان به روزمرگی افتاده‌اند

 
از یکطرف انتخابات ۲۰۲۰ ریاست جمهوری آمریکا را داشتیم که هرچند هنوز نتیجه نهایی آن به صورت رسمی اعلام نشده است، اما در سایه اخبار غیر رسمی معلوم که قرار است منازعه آمریکایی‌ها با ایران در دولت جدید این کشور وارد چه فازی بشود و چه اتفاقاتی را برای اقتصاد ایران رقم بزند؛ در طرف مقابل هم در بهار آینده انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ایران را داریم و بازهم مشخص نیست که در جریان جابجایی دولت آینده قرار است مردم و به خصوص فعالان اقتصادی در ایران چه موج جدیدی از تغییرات را تحمل کنند.

اینکه برآیند این انتخابات خارجی برگزار شده و آن انتخابات داخلی برگزار نشده بر اقتصاد ایران و بازارهایش چه تاثیری از خود برجای خواهند گذاشت؛ موضوع گفتگوی پیشروی با آرمان خالقی، رئیس شبکه خانه‌های صنعت، معدن و تجارت ایران است.
 
به باور این فعال اقتصادی نه فقط کسب و کار‌ها که حتی مردم عادی ایران هم به تغییراتی که ممکن است اتفاقات سیاسی داخلی و خارجی بر زندگیشان بگذارد عادت کرده اند و حتی تلاش می‌کنند با کشف الگو‌های این تغییرات برای زندگی و کسب خود برنامه ریزی کنند که اغلب اوقات این پیش بینی‌ها درست و قطعی نیست؛ مثلا برآورد می‌کنند که اگر جمهوریخواهان در انتخابات آمریکا برنده شوند دلار و سکه گران شده و در مقابل اگر دموکرات‌ها برنده شوند نماد‌های بورس به رنگ سبز درخواهد آمد؛ البته نیازی به گفتن نیست که بعد از انتخابات اخیر آمریکا و روی کار آمدن یک فرد دموکرات، ریزش سنگین و طولانی مدتی در بازار سکه و دلار اتفاق نیفتاد و در مقابل هم رونق پیش بینی شده در بازار سهام محقق نشد.
 
وی با بیان اینکه در مورد تاثیر وقایع سیاسی داخلی بر امور اقتصادی نیز تحلیل‌هایی از این دست مرسوم است، ادامه می‌دهد: هرچند در همه کشور‌ها رخداد‌های سیاسی داخلی و خارجی به سهم خود بر امور اقتصادی تاثیر گذارند، اما در ایران امور اقتصادی بیش از پیش به مسائل سیاسی گره خورده است. مسئله فراتر از این است که در فردای برگزاری فلان انتخابات داخلی بازار خودرو یا مسکن دچار چه تغییراتی می‌شود؛ مسئله این است که در نتیجه جابجایی قدرت تا چقدر توافق‌های صورت گرفته اقتصادی به قوت خود باقی خواهد ماند.
 
دبیرکل خانه صنعت و معدن ایران افزود: زیر سایه سنگین تحولات سیاست خارجی و داخلی کار بخش خصوصی ایران به جایی رسیده است که به جای برندسازی و برنامه‌ ریزی برای توسعه‌ و حضور پررنگ‌تر در بازار‌های مختلف بیشتر درگیر روزمرگی شده است؛ اغلب تولید کنندگان به دلیل غیر قابل پیش بینی بودن تحولات سیاسی پیشرو به برنامه ریزی کوتاه مدت برای تامین ارز و مواد اولیه مشغولند. اینکه ماه آینده یا نهایت فصل پیشرو چه کاری انجام داده شود غایت افق تصمیم گیری‌ها در حوزه کسب و کارهاست در حالی که در کشور‌های دیگر تاثیر وقایع سیاسی داخل و خارج آنقدر نیست که بتواند برنامه ریزی‌های اقتصادی دولت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
 
خالقی می‌افزاید: کسانی که در ایران کار اقتصادی می‌کنند از یکسو نگران تصمیمی هستند که ساکنان آینده کاخ سفید می‌خواهند در مورد تحریم‌های اقتصادی اعمال شده علیه ایران بگیرند و از طرف دیگر مطمئن نیستند که با روی کارآمدن دولت یا مجلس بعدی فضای کسب و کار چه تغییری خواهد کرد و این بار نام چه کسانی در مچ گیری‌های سیاسی بر سر زبان‌ها خواهد افتاد؛ کدام توافقات لغو و کدام مقررات تغییر خواهد کرد.
 
وی در ادامه با متمرکز شدن بر تبعاتی که رخداد‌های سیاست داخلی ایران بر امور اقتصادی و بنگاه‌داری دارند، می‌گوید: از یک دهه پیش به این سو باب جدیدی در رقابت‌های سیاسی گشوده شده و آن متداول شدن داستان‌هایی در ژانر «بگم بگم» بود. اغلب مچ گیری‌های سیاسی هم به مسائل اقتصادی ربط داشته و باعث شده اند تا سرمایه اجتماعی دولت‌ها در نزد فعالان اقتصادی بخش خصوصی بی ارزش شود. فرض کنید در مقطعی جریان سیاسی، حکم قاعده‌ای را در اقتصاد پایه گذاری کرده است و زمان زیادی صرف شده تا صاحبان کسب و کار‌ها بتوانند فعالیتشان را حول این قاعده جدید منظم کنند، اما در جریان جابجایی سیاسی بعدی مچ گیری‌ها آغاز و تمامی قواعد زیر و رو می‌شوند. فرض کنید واگذاری یا نقل و انتقال یک امتیاز به شخص خاص از اساس ایراد داشته باشد، اما به دلایلی دیگر اتفاق بیفتد و در نهایت به رسوایی نظیر آنچه که امروز در کارخانه‌های بحران زده خصوصی سازی شده شاهدش هستیم منجر شود، اما دیگر نباید اصالت همه توافق‌های اقتصادی انجام شده را زیر سوال برد؛ متداول شدن چنین اتفاقاتی باعث شده است تا قول دولت‌ها در نزد سرمایه گذاران بخش خصوصی بی ارزش‌تر از هر زمان دیگری شود.
 
دبیر خانه صمت ایران در ادامه می‌افزاید: شناسایی موارد تخلف در صدور مجوز‌ها، کاری به اندازه اصلاح قوانین معیوب و نا کارآمد درست و اصولی است، اما آلودن اقتصاد و به خصوص فضای کسب و کار به مسائل جناحی و سیاسی فقط به اقتصاد ملی لطمه می‌زند؛ درست است که جریان‌های سیاسی همیشه به دنبال نفوذ خود در حوزه اقتصادی هستند اما صاحبان کسب و کار‌ها و سرمایه مانند هر شهروند دیگری تمایلات سیاسی خاص خودشان را دارند، اما همیشه در نزد آن‌ها و تشکل‌های صنفی‌شان، حساب مسائل سیاسی از امور اقتصادی جدا بوده است.
 
خالقی ادامه می‌دهد: اینکه اهالی سیاست در رابطه با مسائل اقتصادی از هر ابزاری استفاده کرده تا به خودی‌ها امتیاز داده و در مقابل مچ غیر خودی‌ها را بگیرند باعث می‌شود تا فعالان اقتصادی تمایلی برای توسعه کسب و کارشان نداشته باشند و در بهترین حالت فعالیت خود را هرچه محدودتر ادامه دهند. بازخورد چنین مسئله ای وجهه بیرونی خوبی ندارد، زیرا جلوی برندسازی در ایران را گرفته و باعث می‌شود تا سرمایه گذاران خارجی هم تمایلی برای ورود به بازار ایران نداشته باشند.