گره ارزی بر گلوی نساجی
نشان تجارت - صنعت نساجی ایران یکی از قدیمیترین و اشتغالآفرینترین بخشهای تولیدی کشور در گردابی از چالشهای مزمن دست و پا میزند. این صنعت که روزگاری پرآوازه بود، امروزه با موانعی روبهرو است که نفسش را به شماره انداخته و رقابتپذیری آن را به شدت تضعیف کرده است. در کانون این مشکلات، مسالهای کلیدی و بهظاهر حلنشدنی قرار دارد؛ نظام پیچیده و ناکارآمد تخصیص ارز. این گره کور نهتنها زنجیره تامین مواداولیه را مختل کرده بلکه توان برنامهریزی بلندمدت را از فعالان این عرصه سلب کرده است. پیامدهای این وضعیت فراتر از تعطیلی موقت خطوط تولید و تحمیل خسارتهای سنگین است؛ فرسودگی روزافزون ماشینآلات و از دست رفتن کیفیت و صرفه اقتصادی محصولات، زنگ خطر جدی برای آینده این صنعت را به صدا درآورده است. درحالیکه رقبای منطقهای با نوسازی مستمر فناوری خود بر توان رقابتی میافزایند، صنعت نساجی ایران برای تامین ملزومات اولیه تولید خود ماهها در انتظار میماند.
ارز؛ درد عمومی صنعت نساجی
حسن نیلفروشزاده، عضو هیاترییسه انجمن نساجی ایران در رابطه با مشکلاتی که مساله ارز برای صنعت نساجی به همراه آورده است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر درد عمومی صنعت نساجی در کشور به مسائل ارزی بازمیگردد؛ این موضوع که تولیدکنندگان در صنعت نساجی برای دریافت ارز باید ماهها در صف تخصیص ارز باشند؛ زمان آن مجهول است، از اینرو نمیتوانند برنامهریزی لازم را داشته باشند.
وی با اشاره به این موضوع که مدتزمان انتظار دریافت ارز به تازگی ششماه را نیز رد کرده است، ادامه داد: فرآیند واردات بهقدری زمانبر شده است که ما برای نخستینبار به مدت یکماه، کارخانه را بهعلت نبود مواداولیه تعطیل کردیم و خسارت این تعطیلی به دشواری قابل جبران خواهد بود.
نیلفروشزاده در ادامه مشکلاتی که عدم تخصیص ارز برای صنعت نساجی بههمراه میآورد، اظهار کرد: بالابودن سن ماشینآلات نیز از دیگر مشکلات این صنعت بهشمار میرود که ریشه آن نیز به مشکلات و عدم تخصیص ارز بازمیگردد؛ این در حالی است که در کشوری مانند ترکیه مدتزمان استفاده از ماشینآلات ششسال است، آنها از محل ارزشافزوده این صنعت ذخیره کرده و سپس پس از مدت کوتاهی ماشینآلات خود را تعویض و نو میکنند.
ماشینآلات فرسودهای که رمقی برای بافتن ندارند
عضو هیاترییسه انجمن نساجی ایران با تاکید بر این موضوع که سن ماشینآلات ما در کشور بالاست، افزود: در برخی شرکتها ماشینآلاتی وجود دارد که ۲۰ سال از سن آنها گذشته است؛ البته در این میان ماشینآلاتی نیز همچنان مشغول به کار هستند که ۲۵سال از سن آنها میگذرد. این ماشینآلات قدیمی استهلاک بسیار بالایی بههمراه دارند که کالاهایی با کیفیت پایین تولید میکنند؛ درنتیجه روی قیمت محصولات نیز اثرگذار هستند. البته ویژگی ماشینآلات جدید با انواع قبلی بسیار متفاوت بوده و قابلمقایسه نیستند.
نیلفروشزاده در رابطه با این شرکت گفت: برخی کارخانهها که پارچه فاستونی تولید میکنند، با ۷۵درصد ظرفیت خود مشغول به کار هستند. نیاز داخل کشور به این نوع پارچه، ۱۰ تا ۱۲میلیون متر است که حدود نیمی از آن را دو شرکت در داخل تولید میکنند و باقی آن به صورت رسمی قاچاق وارد کشور میشود. وی افزود: برای تولید پارچه فاستونی با این کیفیت، نیاز به واردات مواداولیه از کشورهای دیگر داریم. مواداولیه این پارچه ترکیبی از پشم و پلیاستر است که پشم آن از استرالیا و پلیاستر آن از آلمان وارد میشود.
عضو هیاترییسه انجمن نساجی ایران در ادامه درباره توانایی و ظرفیت صادرات گفت: اگر مشکلات واردات مواداولیه حل شود، میتوانیم با افزایش ظرفیت، قیمت تمامشده خود را کاهش دهیم و قیمت محصولات نیز کاهش پیدا میکند. همچنین میتوان بهسمت صادرات نیز پیش رفت چراکه بهلحاظ کیفی در سطح مطلوبی قرار داریم و کیفیت کالاهای ما مشابه کالاهای خارجی است.
وی خاطرنشان کرد: البته مسوولان در جریان این مشکلات و چالشها قرار دارند. نسلی اما در مدیران ما وجود دارند که حل کردن مشکلات را دشوار میکنند. ما در جریان مشکلات دولت هستیم و میدانیم که تحریم شوخیبردار نیست اما آنها نیز باید برای حل مشکلات کشور درایت خود را به کار بگیرند.
کلام آخر
درحالیکه طوفان مشکلات ارزی و فرسودگی تجهیزات، کشتی صنعت نساجی ایران را بهشدت متلاطم کرده اما بهنظر میرسد این کشتی هنوز کاملا غرق نشده است. کمبود ارز منجربه ناتوانی در واردات مواداولیه و ماشینآلات جدید شده که نتیجه آن تولید با کیفیت پایینتر و هزینههای بالاتر است. این امر هم قدرت رقابت در بازار داخلی را در برابر واردات(قاچاق یا رسمی) میگیرد و هم رویای صادرات را دور از دسترس میکند. با وجود این شرایط اگر بتوان گره اصلی یعنی تامین بهموقع و قابلپیشبینی ارز را برای این صنعت گشود، زنجیره معیوب به یک چرخه مثبت تبدیل خواهد شد. دسترسی به مواداولیه، تولید با ظرفیت کامل و کاهش قیمت تمامشده را ممکن میکند. این مهم نهتنها بازار داخلی را حفظ میکند بلکه با تکیه بر کیفیت قابلقبول محصولات، پنجره صادرات را نیز به روی این صنعت میگشاید. سرمایه حاصل از این صادرات میتواند به نوسازی ماشینآلات بینجامد و این چرخه سازنده را تقویت کند.
