
نشان تجارت - هدی کاشانیان: در شرایطی که دسترسی به اینترنت محدود یا غیرممکن است، امکان ارتباط همچنان میتواند حیاتی باشد. فناوریهای نوین این امکان را فراهم کردهاند که کاربران بدون نیاز به شبکههای مخابراتی یا اینترنت، با یکدیگر پیام مبادله کنند. این روشهای ارتباطی که تحت عنوان «چت بدون نت» یا «پیامرسانی آفلاین» شناخته میشوند، بهویژه در مناطق محروم، مناطق کوهستانی، سفرهای طبیعتگردی یا هنگام بروز بحرانهای طبیعی، نقشی کلیدی ایفا میکنند.
چت بدون نت با بهرهگیری از فناوریهای ارتباطی محلی مانند بلوتوث، وایفای دایرکت و شبکههای مش (Mesh) امکانپذیر است. این روشها به دستگاهها اجازه میدهند بدون نیاز به اینترنت یا شبکههای مخابراتی، دادهها را مستقیماً با یکدیگر مبادله کنند. در این سیستمها، پیامها از طریق امواج کوتاهبرد بین گوشیها منتقل میشوند و در صورت وجود دستگاههای واسطه، میتوانند مسافت بیشتری را نیز طی کنند. این نوع ارتباط تنها به نزدیکی فیزیکی بین کاربران وابسته است و هیچگونه زیرساخت مرکزی مانند سرور یا آنتن مخابراتی را دربر نمیگیرد.
بیشتر بخوانید: بررسی موتور جستجوی هوگل / آیا هوگل جایگزین گوگل خواهد شد؟
• امکان ارتباط در مناطق بدون پوشش مخابراتی
• کاهش مصرف باتری در مقایسه با استفاده مداوم از دادههای موبایل
• افزایش حریم خصوصی و امنیت، چرا که دادهها از طریق سرورهای خارجی عبور نمیکنند
• کاربرد در شرایط اضطراری و بحرانی هنگام قطع شبکههای ارتباطی
در میان اپلیکیشنهای موجود، چند نمونه برجسته با قابلیتهای منحصربهفرد و کاربردی در دسترس کاربران قرار دارند:
۱. Bridgefy
این اپلیکیشن از فناوری شبکههای مش پشتیبانی میکند و قادر است پیامها را تا فاصله چندصدمتری بین دستگاهها منتقل کند. در صورت وجود دستگاههای واسطه، این فاصله بهطور چشمگیری افزایش مییابد. Bridgefy در بحرانهایی مانند زلزله یا سیل، کاربرد ویژهای یافته است.
۲. FireChat
یکی از پیشگامان حوزه ارتباط آفلاین، FireChat است که از ترکیب بلوتوث و وایفای دایرکت برای انتقال پیام استفاده میکند. این اپلیکیشن در جمعهای عمومی، کنسرتها یا اعتراضات شهری کاربرد داشته و امکان ایجاد گروههای چت محلی را فراهم میسازد.
۳. Serval Mesh
این پروژه متنباز، فراتر از یک پیامرسان ساده عمل میکند و یک سکوی ارتباطی کامل برای محیطهای بدون زیرساخت فراهم میآورد. Serval Mesh قادر به انتقال صدا، پیام متنی و حتی اشتراکگذاری فایل است و برای کاربردهای انساندوستانه و کمکرسانی طراحی شده است.
۴. Briar
با تمرکز بر امنیت و حریم خصوصی، Briar از پروتکلهای رمزنگاری پیشرفته استفاده میکند و ارتباط را از طریق بلوتوث یا وایفای دایرکت برقرار میسازد. این اپلیکیشن برای فعالان حقوق بشر، خبرنگاران و افرادی که به امنیت بالا نیاز دارند، گزینهای ایدهآل محسوب میشود.
۱. محدوده ارتباط: برخی اپلیکیشنها تنها در فاصله چند متری کار میکنند، در حالی که دیگران با استفاده از شبکههای مش، محدوده را تا چند کیلومتر گسترش میدهند.
۲. امنیت و رمزنگاری: در صورت نیاز به ارتباط امن، انتخاب اپلیکیشنهایی با پروتکلهای رمزنگاری پایانبهپایان ضروری است.
۳. سازگاری با سیستمعامل: برخی اپلیکیشنها تنها برای اندروید یا آیاواس در دسترس هستند.
۴. قابلیتهای اضافی: اشتراکگذاری فایل، تماس صوتی آفلاین یا امکان ایجاد گروههای محلی میتواند در انتخاب تأثیرگذار باشد.
اپلیکیشنهای چت بدون نت تنها مختص شرایط اضطراری یا بحرانی نیستند و کاربردهای گستردهای در زندگی روزمره دارند. این ابزارها در سفرهای طبیعتگردی، کوهنوردی یا کمپینگ در مناطقی که پوشش شبکه وجود ندارد، امکان ارتباط بین اعضای گروه را فراهم میکنند. همچنین در رویدادهای شلوغ مانند کنسرتها، مسابقات ورزشی یا جشنوارهها که شبکههای مخابراتی دچار اشباع میشوند، این اپلیکیشنها بهعنوان راهحلی کارآمد عمل میکنند.
در محیطهای آموزشی نیز معلمان میتوانند از آنها برای تعامل با دانشآموزان بدون نیاز به اینترنت استفاده کنند. حتی در مناطق شهری، هنگام قطع موقت اینترنت یا در ساختمانهایی با سیگنال ضعیف، چت آفلاین میتواند پیوند ارتباطی را حفظ کند. این کاربردها نشان میدهند که فناوری ارتباط آفلاین نهتنها یک گزینه جایگزین، بلکه یک مکمل هوشمند برای سیستمهای مرسوم ارتباطی است.
با وجود مزایای فراوان، این فناوری با چالشهایی نیز مواجه است:
• وابستگی به نزدیکی فیزیکی دستگاهها
• مصرف نسبتاً بالای باتری در برخی اپلیکیشنها
• نیاز به آشنایی کاربران با نحوه استفاده از این ابزارها قبل از وقوع بحران
• محدودیت در انتقال دادههای حجیم یا پیامهای چندرسانهای
با پیشرفت فناوریهای شبکههای مش و هوش مصنوعی، انتظار میرود پیامرسانهای آفلاین در آینده نزدیک کارایی بیشتری پیدا کنند. توسعه استانداردهای باز و همکاری بینالمللی در این حوزه میتواند به ایجاد شبکههای ارتباطی مقاومتر و مستقلتر منجر شود. این تحولات نهتنها امنیت ارتباطات را افزایش میدهد، بلکه دسترسی عادلانهتری به ابزارهای ارتباطی فراهم میسازد.