جدال خریداران و فروشندگان در بورس
نشان تجارت - بازار سرمایه در سومین هفته از آبان شرایط متفاوتی را نسبت به هفته صعودی گذشته تجربه می‌کند. نوسان نماگر‌ها در حالت منفی و حرکت مجدد به سمت تعادل نشان می‌دهد که این بازار سرِ بازگشت به روند منفی و رکودی ندارد. بازگشت خریداران به رینگ معاملات در روز گذشته، با وجود اینکه یکشنبه حضور کمرنگی از آنان را شاهد بودیم، نشان داد که نماگر اصلی بورس به کف حمایتی ۳.۱میلیون واحد واکنش نشان می‌دهد و درصدد حفظ آن است. این سطح اکنون به عنوان مرز روانی مهمی در ذهن فعالان بازار نقش بسته و تداوم واکنش مثبت به آن، می‌تواند به عنوان سیگنالی از پایان فاز اصلاحی اخیر تلقی شود.
اگرچه به باور تحلیلگران، بورس برای یک رشد قوی و قرار گرفتن در روند باثبات صعودی نیاز به «سوختی قوی» دارد - سوختی از جنس تصمیمات سیاستگذار، بهبود انتظارات و رشد جریان نقدینگی حقیقی -، اما بازار در محدوده فعلی نیز افتان و خیزان پیش می‌رود و نشان می‌دهد که حتی اگر این سوخت فعلا نرسد، توان حرکت آهسته و پیوسته را دارد. در واقع، رفتار محتاطانه خریداران و فروشندگان به نوعی از تغییر فاز هیجانی به سمت واقع‌گرایی حکایت دارد؛ بازاری که می‌کوشد بدون تکیه بر موج‌های خبری کوتاه‌مدت، مسیر خود را با تکیه بر متغیر‌های بنیادی بیابد.
دنبال کردن روند معاملات در روز دوشنبه صحنه یک جدال واقعی بین خریداران و فروشندگان را به نمایش گذاشت. در مقاطع مختلف، تعداد سفارش‌های خرید و فروش بار‌ها از یکدیگر پیشی گرفت و ارزش معاملات توانست به بالای ۱۰ همت بازگردد؛ سطحی که در روز‌های گذشته کمتر دیده شده بود. اگرچه جریان خروج پول حقیقی برای دومین روز متوالی تداوم یافت، اما دست بالای ارزش سفارش‌های خرید و افزایش تقاضا در گروه‌های شاخص‌ساز، برخی از تحلیلگران را به بازاری متعادل‌تر و حتی مثبت در روز جاری امیدوار کرده است. در عین حال، نگاه‌ها به تحولات سیاسی و اقتصادی نیز همچنان دوخته شده؛ چرا که هرگونه سیگنال مثبت از سوی سیاستگذار یا کاهش تنش‌های منطقه‌ای می‌تواند این بازگشت نسبی تعادل را به یک حرکت صعودی پایدار بدل کند.
در بازار دوشنبه چه گذشت؟
نماگر اصلی بورس در روز گذشته با افتی ۱.۱۷ درصدی در محدوده سه‌میلیون و ۱۱۴ هزار واحد آرام گرفت. شاخص هموزن، اما افت کمتری را تجربه کرد و با کاهش ۰.۷۱درصدی در سطح ۹۰۴ هزار و ۸۸۴ واحد به کار خود پایان داد. در این روز نماد‌های «فارس»، «پارسان» و «وبملت» بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل گذاشتند، درحالی‌که «فولاد» توانست با اثر مثبت خود تا حدی از شدت ریزش بکاهد. در میان نماد‌های پرتراکنش، «مهرگان»، «خودرو» و «خساپا» بیش از دیگر نماد‌ها مورد توجه معامله‌گران قرار گرفتند.
در بازار فرابورس نیز کار با افتی ملایم دنبال شد. شاخص کل فرابورس با کاهش ۰.۱۶ درصدی در سطح ۲۷ هزار و ۹۶۰ واحد ایستاد و شاخص هموزن این بازار نیز با افتی ۰.۳۱درصدی در سطح ۱۵۶ هزار و ۲۱۶ واحد آرام گرفت. در این میان، نماد‌های «فزر»، «زاگرس» و «هرمز» بیشترین اثر مثبت و «آریا» بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل فرابورس داشتند. اما دوشنبه، روز جدال واقعی خریداران و فروشندگان بود؛ بازاری که در آن، سفارش‌های خرید و فروش بار‌ها جای خود را با یکدیگر عوض کردند.
بیشتر بخوانید: تثبیت شاخص بورس روی مدار صعود
نکته مثبت این روز، بازگشت ارزش معاملات خرد به بالای سطح ۱۰ همت بود؛ موضوعی که نشان از حضور مجدد خریداران در رینگ معاملات داشت. هرچند شاخص‌ها منفی بودند، اما بازار در وضعیت متعادل‌تری نسبت به روز‌های قبل قرار گرفت و خبری از قفل شدن گسترده صف‌های فروش نبود. شتاب افت نماگر‌ها نسبت به روز یکشنبه کاهش یافت و ارزش سفارش‌های خرید با رقم هزار و ۲۳۶میلیارد تومان از ارزش سفارش‌های فروش که حدود ۷۴۰میلیارد تومان بود، پیشی گرفت. این برتری نسبی تقاضا از نگاه برخی تحلیلگران نشانه‌ای از واکنش بازار به کف حمایتی ۳.۱میلیون واحدی است. بر این اساس، حتی اگر امروز شاهد بازاری صعودی نباشیم، احتمال کاهش شدت فشار فروش و تثبیت بازار در سطوح فعلی وجود دارد.
ارزش معاملات دیروز به ۱۲ هزار و ۱۱۹میلیارد تومان رسید که رشد ۵۱ درصدی را نسبت به روز یکشنبه نشان می‌دهد؛ هرچند خروج پول حقیقی به میزان هزار و ۳۵میلیارد تومان همچنان تداوم یافت. بررسی ترکیب معاملات نیز حاکی از جدالی پایاپای میان دو سمت بازار بود. در جریان معاملات، ۷۷ درصد نماد‌ها از مثبت به منفی و ۷۵ درصد از منفی به مثبت تغییر وضعیت دادند؛ رقابتی فشرده که در نهایت به برتری نسبی فروشندگان انجامید. در پایان روز، ۱۲۵ صف فروش در برابر ۷۷ صف خرید شکل گرفت و حدود ۲۶۳ نماد همچنان در صف فروش قفل ماندند. این آمار بیانگر آن است که فشار عرضه هنوز در بازار وجود دارد و انتظار چرخشی ناگهانی در روند کلی شاخص چندان واقع‌بینانه نیست.
با این حال، بررسی صنایع از زاویه ورود و خروج پول نکات قابل‌توجهی را آشکار می‌سازد. گروه فلزات اساسی که روز یکشنبه در میان صنایع با بیشترین خروج نقدینگی قرار داشت، در دادوستد‌های دوشنبه ورق را برگرداند و با جذب ۸۶میلیارد تومان سرمایه، در صدر فهرست ورود پول حقیقی ایستاد. تحلیلگران علت این چرخش را در انتشار شایعاتی جست‌و‌جو می‌کنند که از توافق جدید میان وزارت صنعت و بانک مرکزی برای عرضه ارز حاصل از صادرات زنجیره معدن و صنایع معدنی در تالار دوم مرکز مبادله خبر می‌دهد.
پس از فلزات، گروه کانه‌های فلزی با جذب ۵۴میلیارد تومان نقدینگی در جایگاه دوم و گروه اطلاعات و ارتباطات با ۱۰میلیارد تومان در رتبه سوم قرار گرفتند. در مقابل، خودروسازان از ابتدای معاملات روز گذشته شرایط مناسبی نداشتند، در نهایت با خروج ۴۲۸میلیارد تومان نقدینگی در صدر صنایع با بیشترین خروج پول ایستادند. پس از آن، گروه بانکی‌ها با خروج ۱۶۰میلیارد تومان و پالایشی‌ها با ۱۲۷میلیارد تومان در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند.
بیشتر بخوانید: معمای ناکارآیی در بازار بورس تهران چیست؟
در میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های طلا با ورود ۳۹۳میلیارد تومان نقدینگی بیشترین جذب پول را تجربه کردند. پس از آن، صندوق‌های مختلط با ۷۰میلیارد تومان و اهرمی‌ها با ۴۸میلیارد تومان در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در سمت مقابل، صندوق‌های بخشی با خروج ۲۵۱میلیارد تومان، سهامی با ۲۲۳میلیارد تومان و درآمد ثابت با حدود ۵۳میلیارد تومان، بیشترین خروج سرمایه را ثبت کردند. این داده‌ها نشان می‌دهد که بخشی از سرمایه‌گذاران به دنبال پناه‌گرفتن در دارایی‌های امن‌تر هستند، درحالی‌که گروهی دیگر ترجیح می‌دهند در صندوق‌های مبتنی بر طلا یا صندوق‌های ترکیبی بمانند تا از نوسانات تورمی جا نمانند.
اما یکی از خبرهای جذاب بازار در روز گذشته خبر رونمایی از شاخص‌های جدید تا پایان سال بود. مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران در این باره به رسانه‌ها گفته بود که این شاخص‌ها مبنای طراحی صندوق‌های سرمایه‌گذاری تازه و معیار ارزیابی بازدهی شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ خواهند بود.
ارزیابی تصمیم اخیر بورس تهران درباره طراحی شاخص‌های جدید
حسام‌الدین درمیشی، کارشناس بازار سرمایه، به ارزیابی تصمیم اخیر بورس تهران درباره طراحی شاخص‌های جدید پرداخت و گفت: «این اقدام از آن جهت که معیار‌های دقیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تری در اختیار فعالان بازار قرار می‌دهد، تصمیم قابل‌قبولی است و می‌توان از آن استقبال کرد. شاخص کل در سال‌های اخیر دیگر معیار مناسبی برای سنجش وضعیت کلی بازار نیست و بسیاری از کارشناسان نسبت به کارکرد آن انتقاد دارند. در مقابل، شاخص هموزن شرایط واقعی‌تری را نشان می‌دهد، اما همچنان نیاز به یک نمای جامع‌تر و معتبرتر از وضعیت بازار احساس می‌شود؛ شاخص کل چنین تصویری را ارائه نمی‌کند.»
او در ادامه افزود: «با این حال، نباید تصور کرد که ایجاد شاخص‌های جدید به‌خودی‌خود موجب رونق بازار خواهد شد. به نظر می‌رسد هدف اصلی از این طرح آن است که شاخص‌های تازه، مبنای طراحی صندوق‌های شاخص‌محور جدید قرار گیرند. با این وجود، هم‌اکنون نیز حدود هفت صندوق شاخصی در بازار فعال‌اند که اغلب بر پایه شاخص کل معامله می‌شوند و تنها یکی از آنها بر مبنای شاخص هموزن است. بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد که این صندوق‌ها هنوز نتوانسته‌اند سرمایه قابل‌توجهی جذب کنند؛ به‌عنوان نمونه، درحالی‌که ارزش معاملات سهام حدود ۵۰۰میلیارد تومان و صندوق‌های درآمد ثابت حدود ۱.۳ همت بوده، معاملات صندوق‌های شاخصی تنها به حدود ۱۰میلیارد تومان رسیده است. بنابراین، ظرفیت فعلی بازار برای جذب سرمایه عمده از این مسیر چندان بالا نیست.»
درمیشی با تاکید بر جنبه تحلیلی طرح گفت: «با وجود این، مزیت مهم شاخص‌های جدید آن است که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تصویری دقیق‌تر از وضعیت صنایع مختلف داشته باشند. بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد هنگام ورود به سهام شرکت‌های کوچک یا متوسط، به دلیل نداشتن شناخت کافی دچار تردید می‌شوند و همین موضوع ممکن است باعث خروج آنها از بازار شود. ابزار شاخص‌های تفکیک‌شده می‌تواند به این گروه کمک کند تا از طریق صندوق‌های مبتنی بر شاخص، سرمایه‌گذاری هدفمندتری داشته باشند و ریسک خطای انتخاب کاهش یابد. بنابراین، این طرح می‌تواند در جذب بخشی از سرمایه‌گذاران خرد موثر واقع شود، هرچند نباید از آن انتظار رونق فوری داشت.»
