عامل اصلی ریزش بازار سهام چیست؟
نشان تجارت - بازار سهام طی روز‌های اخیر در مسیر صعودی قرار گرفته است و روز گذشته نیز شاخص کل بورس به کانال ۳ میلیون واحد برگشت. اما تحلیل‌ها از دلیل رشد بورس چیست و پیش بینی‌ها از آینده بازار سهام چه می‌گویند؟
جواد فلاحیان تحلیلگر بازار سرمایه می‌گوید: «در حال حاضر مقداری آرامش سیاسی در کشور به وجود آمده است. تمام ریسک‌هایی که بازار انتظار داشت، یا تحقق یافته یا منتفی شده است.»
او این احتمال را که شاخص فعلی بورس همانند سال ۱۳۹۹ جهش شدید داشته باشد رد کرده و تاکید می‌کند: «با توجه به شرایط موجود، به نظر می‌رسد در مرحله اول شاخص می‌تواند تا محدوده سه میلیون و ۵۰۰ هزار واحد رشد کند.»
آقای فلاحیان! از نگاه شما دلیل رشد اخیر بورس چیست؟
چند نکته در رشد بورس وجود دارد. در حال حاضر مقداری آرامش سیاسی در کشور به وجود آمده است. تمام ریسک‌هایی که بازار انتظار داشت، یا تحقق یافته یا منتفی شده است. از سوی دیگر، در ماه‌های اخیر قیمت سهام بسیار پایین آمده و ارزش بازار (مارکت کپ) کاهش یافت، به طوری که بازار عملاً ارزان شد.
همچنین افزایش نرخ دلار در سال‌های اخیر باعث شد قیمت سهام در مقایسه با دلار و بازار‌های موازی عقب ماندگی زیادی داشته باشد. مجموعه این عوامل موجب ایجاد تقاضا در بازار سهام شد. آنچه مسلم است در کشور هر دارایی یک قیمتی دارد؛ ممکن است در برخی مواقع کمتر از ارزش ذاتی باشد یا در برخی مواقع گران تر. در حال حاضر، بورس با توجه به عقب ماندگی که از سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ داشته و از سوی دیگر در مقایسه با رشد بازار‌های موازی و افزایش نرخ دلار، بسیار پایین و ارزان است.
بسیاری از فعالان بازار این موضوع را درک کرده‌اند و با کاهش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی، تقاضا در بازار سهام افزایش یافته است.
احتمال جنگ دوم ایران و اسرائیل بسیار پایین است
*منظورتان از کاهش ریسک‌های سیاسی مشخصا چیست؟
جنگ اول اتفاق افتاد و اکنون احتمال وقوع جنگ دوم با توجه به تحولاتی که در عرصه بین المللی رخ داده است، بسیار پایین است.
پیش بینی آینده رشد شاخص کل بورس
*از دیدگاه شما شاخص کل بورس تا چه سطح و زمانی می‌تواند رشد کند؟
واقعاً مشخص کردن عدد دقیق برای شاخص کل کار حرفه‌ای نیست، زیرا شاخص کل معمولاً با چند شرکت بزرگ می‌تواند تغییر کند. هرچه سهم شرکت بزرگ‌تر باشد، تأثیر بیشتری بر شاخص کل دارد؛ بنابراین شاخص کل بیشتر نمایانگر وضعیت شرکت‌های بزرگ است و لزوماً بیانگر کلیت بازار نیست.
اگر بخواهیم عددی عجیب و غریب برای شاخص مطرح کنیم که حرفه‌ای و منطقی نخواهد بود. با توجه به شرایط موجود، به نظر می‌رسد در مرحله اول شاخص می‌تواند تا محدوده سه میلیون و ۵۰۰ هزار واحد رشد کند.
*در چه بازه زمانی؟
در حال حاضر شاخص از سطح سه میلیون واحد عبور کرده و حدود ۵۰۰ هزار واحد رشد داشته است. (شنبه ۲۶ مهرماه) نیز آخرین رقمی که دیدم شاخص حدود ۵۴ تا ۵۵ هزار واحد رشد داشت. با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد در ۲ ماه آینده می‌توان انتظار رسیدن شاخص به این سطح را داشت.
اتفاقات سال ۹۹ بعید است تکرار شود
* سال ۱۳۹۹ بازار چندین برابر رشد کرد. آیا امکان دارد در شرایط فعلی که شاخص بورس در حال رشد است، صعود بازار مشابه سال ۱۳۹۹ تکرار شود؟بعید می‌دانم چنین حرکتی دوباره در بازار بورس رخ دهد، زیرا شرایط بازار در سال ۱۳۹۹ متفاوت‌تر از الان بود. اولا در آن زمان حجم صندوق‌های سرمایه گذاری و حضور حقوقی‌های بزرگ در بازار به اندازه امروز نبود. همین صندوق‌ها و بازارگردان‌های بزرگ می‌توانند هر زمان که اراده کنند بازار را کنترل کنند، چه به صورت دستوری و چه به صورت طبیعی.
اما اگر از منظر دلاری نگاه کنیم، در ۱۶ مرداد ۱۳۹۹ ارزش دلاری بازار حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد دلار بود. در این سال‌ها تعداد شرکت‌ها افزایش یافت و قیمت سهام‌ها کاهش یافته است؛ الان ارزش بازار حدود ۹۰ میلیارد دلار است.
به نظر می‌رسد در بلندمدت اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، مارکت می‌تواند تا محدوده ۲۰۰ میلیارد دلار رشد کند. البته رئیس سازمان بورس ارقام ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار را مطرح کرده‌اند که به نظر من خوشبینانه است. اما منطقی این است که بازار تا حدود ۲۰۰ میلیارد دلار ظرفیت رشد دارد؛ یعنی رشد حدود ۱۰۰درصدی. در سال ۹۹ شاهد بودیم که قیمت برخی سهم‌ها پنج تا شش برابر شد، اما در کل من بعید می‌دانم آن اتفاق دوباره تکرار شود.
*برخی سهامداران را هم داریم که در سال ۹۹ سهامی را خریده‌اند، اما هنوز سهام خود را نفروخته‌اند و متحمل زیان‌های سنگینی شده‌اند. آیا امکان دارد سرمایه آن‌ها به اصل خود بازگردد؟
۲ فرض را می‌توانیم برای آن قائل شویم؛ اینکه باید دید فرد سهام خود را خرید و فروش کرده یا در اوج سال ۹۹ خریداری کرده و تاکنون نگه داشته است؟
*مثلا وضعیت سهامدارانی که سهام خود را از سال ۹۹ نفروخته‌اند و تاکنون آن را نگه داشته‌اند را چطور پیش بینی می‌کنید؟
بستگی دارد که سهام کدام شرکت را در آن سال خریداری کرده باشند. ما حدود ۹۰۰ شرکت داریم که بسیاری از شرکت‌ها از سقف سال ۹۹ خود عبور کرده‌اند، اما یک سری شرکت‌ها الان شرایط خوبی ندارند حتی ممکن است نسبت به رشد بازار در ماه‌های آینده وضعیت آن‌ها بدتر هم بشود؛ بنابراین پاسخ به این سؤال بستگی به نوع سهم، قیمت خرید، وضعیت کنونی شرکت و چشم انداز آینده آن دارد. قیمت سهام شرکت‌هایی که به دلیل ترس یا عدم اعتماد افت کرده است، امکان جبران شان وجود دارد، اما جبران سهام شرکتی که بر اساس عوامل بنیادی دچار افت قیمت شده است، دشوارتر است.
عامل اصلی ریزش بازار سهام، ریسک‌های خارجی است زیرا...
*با نزدیک شدن به فصل سرد سال و احتمال بروز ناترازی انرژی، آیا این مسئله می‌تواند تهدیدی برای رشد بورس باشد؟
این موضوع بیشتر به دلیل ریسک‌های داخلی است. در سال‌های اخیر، بازار بیشتر بر اساس ریسک‌های خارجی افت کرده است و در این مدت، بسیاری از شرکت‌ها و مجموعه‌های بزرگ تقریبا چند سالی است که بخش زیادی از انرژی مورد نیازشان را خودشان تامین می‌کنند.
ناترازی انرژی از دوران پایانی ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد به تدریج آغاز شد؛ همان زمان دو ساعت دو ساعت برق قطع می‌شد؛ بنابراین این مسئله موضوع جدیدی نیست.
*چه عاملی می‌تواند بورس را تهدید کند؟
عامل اصلی ریزش بازار، ریسک‌های خارجی بود، چون شرکت‌ها به نوعی خودشان را با ریسک‌های داخلی هماهنگ کردند و این موضوع به نوعی رفع شده است. اما این را در نظر بگیرید زمانی که پول بیرونی و خارج از بازار اراده کند بازار را به سمت بالا حرکت دهد، اثر ناترازی انرژی بسیار کاهش پیدا می‌کند.
*برخی کارشناسان معتقدند ارزش معاملات روزانه باید به بالای ۱۵هزار میلیارد تومان در هر روز برسد تا شاخص کل بتواند سقف قبلی خود را بشکند. شما وضعیت فعلی ارزش معاملات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در حال حاضر ارزش معاملات روندی صعودی دارد. ارقام ۱۳ و ۱۷ هزار میلیارد تومان نیز در این مدت دیده شده است. اگر بخواهیم مقایسه‌ای با دوران طلایی بورس داشته باشیم، در آن زمان ارزش معاملات به ۵۰ هزار میلیارد تومان می‌رسید. در سال‌های ۹۴ یا ۹۵ زمانی که ارزش معاملات بالای ۱۰ هزار میلیارد تومان می‌رفت، بازار شرایط خوبی داشت. این روند صعودی ارزش معاملات خودش نشانه مثبتی است و نشان می‌دهد تحرکاتی در بازار رخ داده است.
البته عدد دقیق برای تشخیص این وضعیت، نسبی است. ممکن است یک نفر ۱۰ هزار میلیارد و دیگری ۲۰ یا ۵۰ هزار میلیارد تومان را ملاک بداند که همه اینها نظرات شخصی است. به نظر می‌رسد تا زمانی که ارزش معاملات بالای ۱۰ هزار میلیارد تومان باشد، ریزش شدید یا برگشت روند نزولی بازار محتمل نیست.
