آیا گروک رقیب واقعی ChatGPT است؟
نشان تجارت - هدی کاشانیان: در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی گفت‌و‌گو‌محور به یکی از دلایل اصلی تحولات دیجیتال تبدیل شده است. در این میان، نام‌هایی، چون ChatGPT از اُپن‌ای‌آی به‌طور گسترده‌ای در فضای عمومی و رسانه‌ای مطرح شده‌اند. اما با ورود ایلان ماسک به این حوزه و معرفی گروک سؤالی جدی مطرح شده است: آیا این چت‌بات جدید می‌تواند به رقیبی جدی برای ChatGPT تبدیل شود؟ این مطلب به بررسی دقیق و بی‌طرفانه‌ی گروک، چارچوب فنی آن، تفاوت‌های کلیدی با چت‌جی‌پی‌تی، و نقش آن در آینده هوش مصنوعی اختصاص دارد.
گروک چیست و چه کسی آن را ساخته؟
گروک یک چت‌بات هوش مصنوعی است که توسط شرکت xAI، زیرمجموعه‌ای از گروه شرکت‌های ایلان ماسک، توسعه یافته است. این مدل در اکتبر ۲۰۲۳ برای اولین بار به‌صورت عمومی معرفی شد و از آن زمان به‌عنوان یکی از گزینه‌های رقیب در حوزه‌ی مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) مطرح شده است.
برخلاف بسیاری از رقبای خود، گروک بر پایه‌ی معماری‌های پیشرفته‌ی یادگیری عمیق طراحی شده و ادعای دستیابی به سطح بالاتری از دقت منطقی و درک مفاهیم پیچیده را دارد. هدف اصلی xAI از توسعه‌ی گروک، ایجاد یک سیستم هوش مصنوعی است که نه تنها پاسخ‌های درست ارائه دهد، بلکه بتواند درک عمیق‌تری از واقعیت و جهان اطراف داشته باشد.
تفاوت‌های بنیادین گروک و ChatGPT
گروک و ChatGPT هر دو از جمله مدل‌های زبانی بزرگی هستند که با هدف درک و تولید زبان طبیعی طراحی شده‌اند، اما رویکردها، اهداف و زیرساخت‌های پشت این دو سیستم تفاوت‌های عمیقی دارند. این تفاوت‌ها تنها به عملکرد فنی محدود نمی‌شود، بلکه ریشه در دیدگاه‌های فلسفی و استراتژیک بنیان‌گذاران آن‌ها دارد.
• هدف طراحی
ChatGPT با هدف ایجاد یک دستیار هوشمند عمومی توسعه یافته است که بتواند در طیف گسترده‌ای از موضوعات، به‌صورت ایمن و مفید پاسخ دهد. در مقابل، گروک با هدف «درک واقعیت» و ارائه پاسخ‌های منطقی و بدون سانسور ساخته شده است. این تفاوت در فلسفه، مستقیماً بر نحوه پاسخ‌دهی، فیلتر محتوا و سطح آزادی بیان تأثیر می‌گذارد.
• دسترسی به اطلاعات به‌روز
نسخه‌های پایه ChatGPT مانند (GPT-۳.۵) داده‌های آموزشی آن‌ها تا سال ۲۰۲۱ محدود است و تنها با فعال‌سازی گزینه‌ی جستجوی وب (در نسخه‌های پلاس) می‌توانند به اطلاعات جدید دسترسی پیدا کنند. گروک از همان ابتدا با ادغام مستقیم در پلتفرم X (توییتر) به داده‌های زنده و بلادرنگ دسترسی دارد و این ویژگی آن را در پاسخ به رویداد‌های روز قوی‌تر می‌کند.
بیشتر بخوانید: هوش مصنوعی جای انسان را می‌گیرد؟
• سبک پاسخ‌دهی
ChatGPT معمولاً پاسخ‌هایی طولانی‌تر، مودبانه‌تر و با ساختار آموزشی ارائه می‌دهد. گروک در مقابل، تمایل دارد پاسخ‌های کوتاه، مستقیم و گاهی خشک‌تری بدهد که برای کاربران حرفه‌ای یا کسانی که به دنبال اطلاعات فشرده هستند، مناسب‌تر است.
• مدیریت محتوای حساس
ChatGPT سیستم‌های فیلتر قوی‌ای برای جلوگیری از تولید محتوای خشونت‌آمیز، نادرست یا توهین‌آمیز دارد. گروک این فیلتر‌ها را به حداقل رسانده و ادعای «عدم‌سانسور» دارد. این امر باعث می‌شود گروک در برخی موارد پاسخ‌های صریح‌تر یا حتی جنجالی‌تری ارائه دهد که ممکن است برای برخی کاربران جذاب و برای برخی دیگر نگران‌کننده باشد.
• شفافیت فنی
اُپن‌ای‌آی اطلاعات نسبتاً بیشتری درباره معماری، محدودیت‌ها و عملکرد ChatGPT منتشر کرده است. در مقابل، xAI اطلاعات فنی گروک را به‌صورت محدود و گزینشی افشا کرده و بیشتر بر ادعا‌های کیفی تمرکز دارد. این کمبودشفافیت، ارزیابی مستقل از عملکرد و امنیت گروک را دشوار می‌کند.
این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که گروک و ChatGPT تنها از نظر فنی، بلکه از نظر فرهنگی و ایدئولوژیک نیز در دو مسیر متفاوت حرکت می‌کنند. انتخاب بین آن‌ها برای کاربران، دیگر فقط یک مسئله‌ی کارایی نیست، بلکه انعکاسی از ترجیحات فردی درباره‌ی آزادی، ایمنی و نحوه‌ی برخورد با اطلاعات است.
نقاط قوت گروک در عمل
تجربه‌ی کاربری گروک در موارد زیر به‌وضوح مشهود است:
۱. پاسخ‌های مختصر و هدفمند: گروک تمایل دارد پاسخ‌های کوتاه‌تر و مستقیم‌تری ارائه دهد که برای کاربرانی که به دنبال اطلاعات سریع هستند، بسیار کاربردی است.
۲. کارایی در کدنویسی و ریاضیات: بر اساس آزمون‌های مستقل، گروک در مسائل فنی و منطقی عملکرد بهتری نسبت به نسخه‌های قدیمی‌تر ChatGPT دارد.
۳. عدم‌محدودیت در بیان نظرات: در مسائل جنجالی یا سیاسی، گروک معمولاً بدون فیلتر پاسخ می‌دهد. البته این موضوع هم مزیت است و هم چالش، چرا که ممکن است منجر به گسترش اطلاعات نادرست شود.
چالش‌های پیش‌روی گروک
با وجود نقاط قوت، گروک با چالش‌هایی نیز روبه‌روست:
• عدم‌شفافیت فنی
xAI جزییات کاملی از معماری، حجم مدل یا داده‌های آموزشی گروک منتشر نکرده است. این عدم‌شفافیت، اعتماد جامعه‌ی فنی را کاهش می‌دهد.
• وابستگی به پلتفرم X
محدودیت دسترسی گروک به کاربران X می‌تواند رشد جهانی آن را محدود کند، به‌ویژه در مناطقی که این پلتفرم محبوبیت کمتری دارد.
• ریسک انتشار اطلاعات نادرست
رویکرد ضدسانسور گروک ممکن است در برخی موارد منجر به تولید محتوای گمراه‌کننده یا خطرناک شود.
آینده رقابت گروک و ChatGPT
رقابت بین گروک و ChatGPT تنها یک جنگ فنی نیست، بلکه بازتابی از دو دیدگاه متفاوت درباره‌ی نقش هوش مصنوعی در جامعه است. از یک سو، رویکرد اُپن‌ای‌آی بر ایمنی، مسئولیت‌پذیری و کنترل محتوا استوار است. از سوی دیگر، گروک با الهام از ایدئولوژی آزادی بیان، سعی دارد مرز‌های کنترل را گسترش دهد.
این رقابت می‌تواند به نوآوری‌های بیشتر در هر دو سمت منجر شود. به‌عنوان مثال، اُپن‌ای‌آی ممکن است در نسخه‌های آینده خود به سمت پاسخ‌های کوتاه‌تر و کاربردی‌تر حرکت کند، در حالی که گروک ممکن است سیستم‌های اعتبارسنجی بهتری برای جلوگیری از گسترش اطلاعات نادرست توسعه دهد.
چرا رقابت گروک و ChatGPT برای کاربران مهم است؟
برای کاربران عادی، این رقابت به معنای دسترسی به ابزار‌های هوشمندتر، سریع‌تر و متنوع‌تر است. هرچه رقابت بیشتر باشد، نوآوری بیشتر خواهد شد. اما این رقابت همچنین نیازمند آگاهی کاربران است:
• کاربران باید بدانند که هیچ چت‌باتی کاملاً بی‌خطا نیست.
• استفاده از چت‌بات‌ها برای تصمیم‌گیری‌های مهم نیازمند تأیید اطلاعات از منابع معتبر است.
• آگاهی از سیاست‌های حریم خصوصی و نحوه‌ی استفاده از داده‌ها در هر پلتفرم ضروری است.
