طلا حباب تخلیه کرد
نشان تجارت - حباب سکه طی سه هفته گذشته حدود ۷۰درصد کاهش یافته و از بیش از ۲۷میلیون تومان در اواسط فروردین‌ماه، به حدود ۸میلیون و ۳۰۰هزار تومان رسیده است. کارشناسان معتقدند، تخلیه حباب سکه نتیجه به حداقل رسیدن ریسک‌های موجود در بازار طلای کشور است. روز گذشته قیمت طلای جهانی افزایش چشم‌گیری یافت و این فلز زرد قله تاریخی ۳۴۳۰دلاری را لمس کرد.
در هفته‌ای که گذشت، استقلال فدرال رزرو و احتمال اخراج رئیس آن، جروم پاول، به یکی از مهم‌ترین موضوعات اقتصادی آمریکا تبدیل شد. پاول پیش‌تر هشدار داده بود که افزایش یک باره قیمت‌ها (ناشی از تعرفه‌ها) ممکن است باعث افزایش همزمان تورم و بیکاری شود و بانک مرکزی را مجبور به افزایش نرخ بهره کند. این اظهارات با واکنش تند دونالد ترامپ همراه شد.
در این راستا، رئیس جمهور آمریکا به وضوح اعلام کرد اگر بخواهد، پاول را اخراج می‌کند و از عملکرد او ناراضی است. مشاور اقتصادی کاخ سفید نیز تایید کرد که دولت در حال بررسی راه‌هایی برای برکناری پاول است. همزمان، بازار‌های مالی نیز واکنش زیادی به این اخبار نشان دادند. قیمت هر اونس طلای جهانی به رقم ۳۴۰۰ دلار نزدیک شد و ارزش دلار به پایین‌ترین سطح سه ساله خود رسید. باید دید که آیا ایالات‌متحده می‌تواند استقلال مهم‌ترین نهاد پولی خود را حفظ کند یا بار دیگر به زیاده خواهی دولت‌ها تن خواهد داد؟
در پی حملات لفظی ترامپ به پاول، بازار‌های مالی واکنش تندی نشان دادند و دلار آمریکا با کاهش ارزش چشم گیری مواجه شد. این اتفاقات نگرانی سرمایه گذاران نسبت به استقلال سیاست پولی در آمریکا و آینده اقتصادی این کشور را افزایش داده است. روز گذشته، قیمت طلا بیش‌از ۲.۵ درصد رشد کرد و به رکورد جدید ۳۴۳۰ دلار در هر اونس دست یافت. افزون بر این، نرخ بهره پایین در اروپا و انتظار برای سیاست‌های محرک اقتصادی جدید از سوی چین نیز باعث جذاب‌تر شدن طلا در مقایسه با دیگر دارایی‌ها شده است.
سرمایه گذاران از ابتدای سال جاری به‌طور مداوم به صندوق‌های طلا وارد شده‌اند؛ روندی که اکنون برای دوازدهمین هفته پیاپی ادامه یافته و از سال ۲۰۲۲ بی سابقه بوده است. همچنین بانک‌های مرکزی، به ویژه در کشور‌های درحال توسعه، خرید طلا را ادامه داده‌اند که این نیز به رشد تقاضا کمک کرده است. با این حال، برخی از تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که طلای جهانی از لحاظ قیمتی اشباع شده و خرید بیش از حد آن ریسک بیشتری ایجاد می‌کند. از سویی برخی تحلیلگران همچنان قیمت طلا را تا سطح ۳۵۰۰ دلار نیز پیش بینی می‌کنند.
همزمان در بازار ارز، دلار آمریکا در برابر اکثر ارز‌های اصلی، از جمله یورو، ین ژاپن و فرانک سوئیس، با کاهش شدید مواجه شد و به پایین‌ترین سطح خود از آوریل ۲۰۲۲ رسید. یورو به بالاترین سطح از نوامبر ۲۰۲۱ دست یافت و ارزش دلار در برابر فرانک سوئیس، به پایین‌ترین سطح ۱۰ سال گذشته سقوط کرد. همچنین دلار نیوزیلند، دلار استرالیا و پوند انگلیس همگی در برابر دلار آمریکا تقویت شده‌اند.
در بازار فلزات گران بها، قیمت نقره و پلاتین افزایش یافت و پالادیوم، کاهشی جزئی را تجربه کرد. به طور کلی، کاهش ریسک پذیری در بازار‌ها و افزایش نگرانی از رکود تورمی، سبب شده‌اند تا سرمایه گذاران به سمت دارایی‌های امن مانند طلا، ین ژاپن و فرانک سوئیس متمایل شوند.
در همین حین، در بازار اوراق قرضه نیز فروش گسترده‌ای رخ داد. بازدهی اوراق ۱۰ساله و ۳۰ساله خزانه داری آمریکا افزایش یافت. معمولا افت ارزش دلار همزمان با افزایش نرخ بازدهی اوراق قرضه مشاهده نمی‌شود؛ اما این‌بار شرایط متفاوت است. تحلیلگران معتقدند افزایش احتمال وقوع رکود و نگرانی از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ باعث شده سرمایه گذاران در حال بازنگری در ترکیب پرتفوی خود باشند و دارایی‌های دلاری خود را کاهش دهند.
در همین حال، برخی سرمایه گذاران بین‌المللی، مانند مشتریان چینی دویچه بانک، بخشی از اوراق خزانه داری خود را فروخته و به اوراق قرضه اروپایی و ژاپنی یا طلا روی آورده‌اند. ورود سرمایه گذاران خارجی به اوراق بلندمدت ژاپن نیز در ماه گذشته به رکوردی بی سابقه رسید. همزمان با تضعیف دلار، روز گذشته بهای بیت کوین نیز بیش از ۳ درصد افزایش یافت.
پاول برکنار می‌شود؟
به گزارش بلومبرگ، علت اصلی این تحولات، سخنان اخیر ترامپ و مشاور اقتصادی او، کوین هسِت، درباره احتمال برکناری پاول از ریاست فدرال رزرو است. ترامپ مدعی شده که می‌تواند پاول را به راحتی برکنار کند. اما آیا رئیس جمهور واقعا می‌تواند رئیس فدرال رزرو را اخراج کند؟ بر اساس قانون، چنین اقدامی فقط در صورتی ممکن است که دلیل موجهی، مانند فساد مالی یا تخلفات اخلاقی وجود داشته باشد.
اما در مورد پاول، که قبل از ورود به این سمت ثروتمند و مستقل بوده، هیچ تخلفی گزارش نشده است؛ بنابراین برای اخراج او یا باید قانون تغییر کند یا تفسیر بسیار گسترده‌ای از مفهوم «دلیل موجه» ارائه شود. دلیل واقعی ترامپ برای ناراحتی از پاول، به سیاست‌های پولی بازمی گردد. او معتقد است که پاول باید نرخ بهره را کاهش دهد تا از تولید حمایت شود.
اما منتقدان می‌گویند اخراج پاول در این شرایط می‌تواند به بحران مالی بزرگی منجر شود، زیرا بازار‌ها به ثبات نهادی فدرال رزرو اعتماد دارند. در واقع، اگر رئیس جمهور، بانک مرکزی را زیر سوال ببرد و تصمیماتش را سیاسی کند، بازار‌ها احتمالا این اقدام را به عنوان تضعیف استقلال بانک مرکزی و نشانه‌ای از بی ثباتی ارزیابی خواهند کرد. در این میان، برخی نیز مطرح کردند که بانک‌های مرکزی نباید کاملا مستقل باشند، چرا که قدرت زیاد و پاسخ گویی کمی دارند.
با این حال، تجربیات تاریخی نشان می‌دهد که مداخله دولت‌ها در سیاست‌های پولی نتایج بدتری داشته است. برای نمونه، در بریتانیا پس از واگذاری استقلال به بانک مرکزی در سال ۱۹۹۷، اقتصاد روند باثبات تری پیدا کرد. در مقابل، در ترکیه، اردوغان بار‌ها روسای بانک مرکزی را عوض کرده و نظریه اقتصادی عجیبی درباره کاهش نرخ بهره برای مقابله با تورم ارائه داده و نتایج فاجعه باری به ارمغان آورده است.
اگرچه از نظر برخی اقتصاددانان، فدرال رزرو در سال ۲۰۲۱ با ادامه سیاست‌های انبساطی در شرایط تورمی دچار اشتباه شد، اما اکنون اقتصاد آمریکا در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار دارد. نرخ ترکیبی بیکاری و تورم (شاخص فلاکت) در حدود ۶.۶ درصد است که نسبت به دوره‌های گذشته عدد قابل قبولی است. همچنین فدرال رزرو موفق شده بدون ورود به رکود، تورم را مهار کند.
بنابراین، از منظر کارشناسان، دلیل قانع کننده‌ای برای اخراج پاول وجود ندارد. اگر ترامپ بخواهد واقعا تغییری ایجاد کند، بهتر است صبر کند تا دوره ریاست پاول در اوایل سال آینده به پایان برسد. فردی مانند کوین وارش، عضو سابق فدرال رزرو و نزدیک به ترامپ، می‌تواند جایگزین مناسبی باشد که هم مورد اعتماد بازار است و هم با دیدگاه‌های ترامپ همسو است.
تغییر با برنامه و قانون‌مند، امکان اصلاحات ساختاری در رابطه با استقلال بانک مرکزی را فراهم می‌کند، بدون آنکه به بی ثباتی در بازار‌های مالی دامن بزند. از سوی دیگر، بانک مرکزی آمریکا همچنان نرخ‌های بهره را در سال ۲۰۲۵ بدون تغییر حفظ کرده و تلاش می‌کند با کمترین هزینه، تورم را کنترل کند. اما بازگرداندن تعرفه‌های سنگین توسط ترامپ ممکن است مجددا فشار‌های تورمی را افزایش دهد.
برخی مقامات فدرال، از جمله آستن گولزبی، رئیس فدرال رزرو شیکاگو، هشدار داده‌اند که دخالت در استقلال بانک مرکزی می‌تواند منجر به افزایش تورم، کاهش رشد اقتصادی و تضعیف بازار کار شود. از طرفی، جان کندی، سناتور جمهوری‌خواه ایالت لوئیزیانا و عضو کمیته بانکداری سنای آمریکا، گفت: «رئیس جمهور، هیچ اختیاری برای برکناری رئیس فدرال رزرو ندارد و بانک مرکزی باید نهادی مستقل باقی بماند.»
او از عملکرد پاول در کنترل تورم حمایت کرد و افزود: «پاول شخصی نیست که اجازه دهد در دوران او تورم از کنترل خارج شود.» پاول نیز در واکنش به فشار‌های وارده اعلام کرده که قصد دارد تا پایان دوره خود در ماه مه ۲۰۲۶ در سمتش باقی بماند.
او گفت: «سیاست پولی فدرال رزرو باید از اهداف بلندمدت و مستقل پیروی کند؛ به ویژه در شرایطی که تعرفه‌های ترامپ ممکن است همزمان باعث کاهش رشد اقتصادی و افزایش قیمت‌ها شود.»
این چالش صرفا یک اختلاف شخصی نیست؛ بلکه آزمونی برای نهادگرایی در آمریکاست. حفظ استقلال بانک مرکزی، فارغ از اشتباهات گذشته، سنگ بنای اعتماد به اقتصاد ایالات‌متحده و نظم مالی جهانی است. هرگونه اقدام عجولانه علیه این استقلال، نه تنها می‌تواند هزینه‌های اقتصادی عظیمی به همراه داشته باشد، بلکه اعتبار جهانی دلار را نیز خدشه دار می‌کند. این وضعیت می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر بازار‌های جهانی نیز داشته باشد، چرا که ثبات فدرال رزرو یکی از ارکان اصلی نظم مالی بین‌المللی محسوب می‌شود.
