نشان تجارت - کار کردن کودکان باعث استثمار آن‌ها می‌شود، برای آن‌ها مضر است و فرصت‌های زندگی سالم را از آن‌ها سلب می‌کند؛ ولی با این حال کار کودکان، در سراسر جهان رایج است.
هر نوع کاری که توسط کودکان انجام می‌شود و آن‌ها را از توانایی، شأن و رشد فردی محروم می‌کند و همچنین برای سلامت جسمی و روانی آن‌ها مضر است، به عنوان کار کودکان تعریف می‌شود.
هیچ آمار معتبر بین‌المللی در مورد کار کودکان وجود ندارد. با این حال، آخرین برآورد سازمان بین‌المللی کار نشان می‌دهد که ۱۵۲ میلیون کودک در سراسر جهان، کودک کار هستند که تقریباً برابر با یک کودک از هر ۱۰ کودک در سراسر جهان است. طبق بررسی‌ها، بیش از ۹۵ درصد از این کودکان، در کشور‌های در حال توسعه هستند.
در ایران، مطالعات مختلفی به بررسی کار کودکان در زمینه‌های مدیریت خشم، اعتماد اجتماعی، وضعیت تغذیه، سوء مصرف مواد و رشد کودکان کار پرداخته‌اند؛ ولی با این وجود هیچ یک از این مطالعات، موضوع سوء استفاده از آن‌ها در محیط کار، به‌ویژه شیوع آن و عوامل مرتبط با آن را بررسی نکرده‌اند.
به همین دلیل پژوهشگران با انجام یک مطالعه مقطعی در شهریورماه ۱۳۹۷ تا اردیبهشت ۱۳۹۸، ۲۵۰ کودک را در هفت مرکز حمایت از کودکان کار شهر تهران مورد بررسی قرار دادند و شیوع سوء استفاده از کودکان در محیط کار و عوامل مرتبط با آن را ارزیابی کردند.
بر اساس بررسی‌های این مطالعه، تعداد قابل توجهی از کودکان (۷۷.۶ درصد) حداقل یک نوع بدرفتاری را تجربه کردند و سوء استفاده عاطفی (حدود ۷۰ درصد) و بی‌توجهی (۵۲ درصد) شایع‌ترین نوع بدرفتاری بوده است. در این مطالعه عنوان شده است که آزار جسمی به میزان حدود ۶ درصد و آزار جنسی حدود ۳.۵ درصد شیوع داشته است.
همچنین یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که زندگی کردن کودکان به تنهایی و یا با یک والد مجرد، می‌تواند به عنوان عوامل خطر بدرفتاری با کودکان باشند. در حالی که کودکانی که در مشاغل خانگی کار می‌کردند، پسر‌ها و آن‌هایی که سن بیشتری داشتند، آزار‌های کم‌تری را در محل کار تجربه کرده بودند.
به گفته پژوهشگران این مطالعه، با توجه به شیوع بالای کودک آزاری در محیط‌های کاری، آموزش کارفرمایان در مورد رفتار‌های آزاردهنده، عواقب قانونی و حقوق کودکان برای بهبود درک آن‌ها از مسئولیت‌های خود و در نتیجه پیشگیری از بدرفتاری با کودکان ضروری است.
این محققان معتقدند که دولت باید راهبرد‌های پیشگیری از سوء استفاده در محل کار؛ مانند بازرسی‌های منظم را ایجاد و اجرا کند تا کارفرمایان را پاسخگو نگه دارد. همچنین لازم است سازمان‌های غیردولتی، داوطلبان و فعالان اجتماعی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با کودکان کار کار می‌کنند، از سوء استفاده‌های احتمالی تجربه‌شده در محیط‌های کاری و عوامل خطر آن آگاه باشند.
این امر به ارائه خدمات مؤثرتری برای پیشگیری، درمان و حمایت از کودکان کار کمک می‌کند. برای مثال، سازمان‌های غیردولتی که با این کودکان، کار می‌کنند با اولویت‌بندی خدمات خود، می‌توانند منابع بیشتری را برای توانمندسازی آموزشی کارگران دختر، کودکان کوچک‌تر، کودکانی که در مشاغل خارج از خانه کار می‌کنند و کسانی که به تنهایی یا با یک والدین زندگی می‌کنند، اختصاص دهند.
در انجام این تحقیق سعیده جلیلی مؤید، سید حسین محققی کمال، حمیرا سجادی، مروئه وامقی و غلامرضا قائدامینی هارونی؛ پژوهشگران دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، به همراه سارا مکی علمداری از دانشگاه A&M تگزاس غربی ایالات متحده آمریکا با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه شهریور ماه سال جاری، به صورت مقاله علمی با عنوان «کار کودکان در تهران، ایران: سوء استفاده‌های تجربه‌شده در محیط‌های کاری» در نشریه کودک‌آزاری و بی‌توجهی (Child Abuse & Neglect) منتشر شده است.
