پیچیده شدن احیای برجام؛ انزجار تهران از ترامپ، بایدن را به دردسر انداخت؟
نشان تجارت برخی کارشناسان بر این باورند که گزارش اطلاعات آمریکا درباره تلاش های ایران برای مداخله در رقابت انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 بین جو بایدن و دونالد ترامپ منتشر شد، محاسبات رئیس جمهوری درباره توافق هسته ای را بیش از پیش پیچیده کرده است؛ البته برخی دیگر معتقدند این یافته های اطلاعاتی هیچ تاثیری بر تلاش های او برای ایجاد صلح بین دو کشور نخواهد داشت.
بر اساس یک گزارش محرمانه که روز سه شنبه منتشر شد، جامعه اطلاعاتی آمریکا تشخیص داد که روسیه و ایران هر دو برای دخالت در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر ایالات متحده تلاش کرده اند. در این ارزیابی هیچ نشانه ای دال بر تلاش کشورهای خارجی برای دستکاری آراء در رای گیری در ایالات متحده یافت نشده است. اما کارشناسان درباره اینکه آیا انتشار این گزارش تلاش های صلح بایدن را بیش از پیش پیچیده خواهد کرد یا تاثیری بر آن نخواهد گذاشت، اختلاف نظر دارند. اکثر آنها معتقدند که احتمالا انتشار این اطلاعات تاثیری در قصد او برای احیای توافق هسته ای نخواهد داشت. ترامپ در سال 2018 برجام را رها کرد؛ توافق که ایران براساس آن با محدود سازی برنامه هسته ای خود در ازای لغو تحریم ها موافقت کرده است.
مهرزاد بروجردی، مدیر دانشکده امور عمومی و بین الملل در موسسه پلی تکنیک ویرجینیا و دانشگاه ایالتی، به نیوزویک گفت: «این افشاگری لایه دیگری از پیچیدگی به تلاش های دولت بایدن برای دستیابی به توافق با ایران می افزاید. با این حال، من تردید دارم که او تلاش برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای را به دلیل این تلاش برای مداخله رها کند. با توجه به اینکه ایران در کمتر از سه ماه آینده انتخابات ریاست جمهوری در پیش دارد، بایدن خیلی زود می تواند به شیوه ای محتاطانه این اقدام آنها را تلافی کند.»
بر اساس گزارش اطلاعاتی منتشر شده، ایران یک فعالیت «نفوذی پنهانی چند جانبه» داشته که هدف از آن از بین بردن هر گونه چشم انداز ریاست جمهوری مجدد دونالد ترامپ بوده است. با این حال، ایران در این تلاش ها به طور مستقیم برای رقیب ترامپ تبلیغ نکرده و تنها درصدد تضعیف و از بین بردن اعتماد عمومی به روند انتخابات و نهادهای ایالات متحده و تفرقه افکنی و تشدید تنش در جامعه ایالات متحده بر آمده است.
از زمان خروج یک جانبه واشنگتن از توافق هسته ای در دولت سابق ترامپ، تهران سعی کرده دیگر کشورهای عضو برجام را برای کمک به جبران تحریم های تحمیلی و از بین بردن محدودیت ها تحت فشار بگذارد. دولت جدید بایدن وعده داده است در صورت بازگشت ایران به تعهدات هسته ای، به سرعت به عضویت مجدد در توافق در آید. اما در عمل، بازگشت ایالات متحده به توافق و بازگشت ایران به تعهداتش با توجه به شرایط سیاسی کنونی پیچیده و مشکل است.
دکتر پویا علی مقام، مورخ خاورمیانه مدرن در موسسه فناوری ماساچوست (ام.آی.تی) معتقد است که گزارش اطلاعاتی منتشر شده محاسبات بایدن را درباره روند کار تغییر نمی دهد: «این اتفاق عواقب قابل توجه و تاثیر عمده ای بر روند امور نخواهد داشت چرا که ایرانی ها در [دخالت در انتخابات] مهارت و تجربه بالایی ندارند. اگر هدف اصلی [دولت بایدن] کاهش تنش و یافتن مسیری برای حل اختلافات دو کشور باشد، باید هر دو طرف موضوعی را بیابند که روی آن توافق داشته باشند. دولت بایدن و دولت روحانی هر دو معتقدند که برجام یک اتفاق و توافق مهم بوده است. توافقی که کار می کرد و موثر بود و هر دو گفته اند که خواستار احیای آن هستند.»
ریچارد هانانیا، رئیس «مرکز مطالعات حزب گرایی و ایدئولوژی» و دستیار تحقیق در «اولویت های دفاعی» نیز می گوید گزارش اطلاعاتی تاثیری بر نیت بایدن در بازگشت به برجام نخواهد داشت: «من فکر نمی کنم واقعا کسی اینطور فکر کند که ایران عامل تعیین کننده در انتخابات آمریکا بوده است. شواهد زیادی دال بر اجرای نوعی عملیات پیچیده توسط ایران برای تغییر نتیجه انتخابات آمریکا وجود ندارد؛ هیچ شواهدی هم وجود ندارد که نشان دهد ایران در تحمیل خواسته خود به افکار عمومی آمریکا تبحر داشته؛ اگر اینچنین بود، در چند دهه گذشته آمریکا سیاست خارجی متفاوتی می داشت.»
منبع: دیپلماسی ایرانی
