سیاست محوری فرزین، تخلیه گسترده ذخایر ارزی کشور بود/ همتی به دلیل پیشبینی و تلاش برای حل مشکلات ارزی از وزارت اقتصاد برکنار شد
نشان تجارت - پس از انتشار اخبار ضدونقیض متعدد پیرامون استعفا و برکناری محمدرضا فرزین، بالاخره امروز خروج او از بانک مرکزی تایید شد تا پرونده حضور حدود سه ساله او در ساختمان میرداماد بسته شود.
پس از آن، مهدی طباطبایی، معاون دفتر رئیسجمهور نیز اعلام کرد که با نظر و تصمیم رئیس جمهوری، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی خواهد شد. همتی از سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ و در زمان دولت دوازدهم، رئیس کل بانک مرکزی بود. همچنین از مردادماه تا اسفندماه ۱۴۰۳ به عنوان وزیر امور اقتصادی و دارایی فعالیت میکرد که البته با استیضاح نمایندگان مجلس، از این سمت کنار رفت.
حال سوال اینجاست که با تغییر رئیس کل بانک مرکزی، سیاستهای این نهاد چه تغییری میکند و پیام انتصاب همتی برای اقتصاد کشور چیست؟ علی سعدوندی، کارشناس اقتصادی به این سوالات پاسخ میدهد.
سیاست محوری فرزین، تخلیه گسترده ذخایر ارزی کشور بود
سعدوندی توضیح داد: «در کوتاهمدت نباید انتظار داشت که همتی بتواند تغییرات اساسی و فوری ایجاد کند؛ چراکه سیاست محوری فرزین، یعنی تخلیه گسترده ذخایر ارزی کشور، صرفا سیاست شخصی او نبود؛ بلکه سیاست کلی دولت، دلارزدایان و جناحهای مختلف سیاسی، اعم از اصلاحطلب و اصولگرا بود.»
او افزود: «در واقع، این سیاست یک رویکرد فردی یا محدود به یک تیم خاص نبود، بلکه سیاستی بود که با حضور نمایندگان همه جناحها و نهادها در بانک مرکزی دنبال شد. متاسفانه این سیاست، کاملا نادرست و مضر بود و نمیتوان سیاستی مخربتر از آن برای اقتصاد ایران متصور شد. زیرا با اعمال این سیاست در شرایط جنگ و تحریم، ذخایر ارزی کشور بهمدت دو سال تخلیه شد.»
همتی با هزینه کردن از اعتبار شخصی خود، تلاش کرد ذخایر ارزی کشور را افزایش دهد
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: «همتی در دورهای که پیشتر ریاست بانک مرکزی را بر عهده داشت، دقیقاً رویکردی معکوس را دنبال کرد. نمیتوان کل عملکرد و همه سیاستهای همتی در بانک مرکزی را تایید کرد اما باید اذعان کرد اقدامی که او در آن مقطع انجام داد، در مقایسه با بسیاری از رؤسای پیشین بانک مرکزی، اقدامی ارزشمند و در خدمت منافع کشور بود. او با هزینه کردن از اعتبار شخصی خود، تلاش کرد ذخایر ارزی کشور را افزایش دهد.»
همتی سعی کرد فاصله میان بازار آزاد و بازار رسمی ارز را کاهش دهد
سعدوندی تصریح کرد: «همتی سعی کرد فاصله میان بازار آزاد و بازار رسمی ارز را کاهش دهد. البته او نیز ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف نکرد که انتقادات جدی به آن وارد است.»
او ادامه داد: «همچنین یکی از اقدامات مهم آقای همتی در حوزه ارزی، راهاندازی بازار متشکل ارزی با مشارکت و حمایت صرافان بود. بهکارگیری ظرفیت صرافیها نشاندهنده نگاهی کلانتر و واقعبینانهتر به سازوکار بازار ارز است. این در حالی است که نخستین اقدام فرزین پس از انتصاب، انحلال کانون صرافان بود؛ اقدامی که در شرایط تحریم، بهمعنای تقابل با نهادی است که عملا در خط مقدم تامین نیازهای ارزی کشور و مقابله با محدودیتهای تحریمی قرار دارد.»
او همچنین تاکید کرد: «این تصمیمها، ساده و کمهزینه نبوده و قطعاً با حمایتهایی در سطوح دیگر اتخاذ شده است، اما به باور من، آثار و تبعات این سیاستها برای سالهای طولانی به اقتصاد کشور آسیب خواهد زد و دامنه عواقب آن بسیار گسترده است.»
همتی پیشبینی کرده بود که بازار ارز با بحران مواجه خواهد شد و تلاش داشت اقداماتی اصلاحی انجام دهد
سعدوندی در ادامه با ابراز امیدواری نسبت به تغییر رویکرد و سیاستهای بانک مرکزی با انتصاب همتی به عنوان رئیس کل این نهاد، تاکید کرد: «حتی درباره دوره حضور همتی در وزارت اقتصاد نیز نمیتوان همه اقدامات او را بدون اشکال دانست؛ اما واقعیت این است که او بهدلیل پیشبینی زودهنگام بروز مشکلات ارزی و تلاش برای مدیریت آن، از سمت خود کنار گذاشته شد؛ موضوعی که برای نظام تصمیمگیری اقتصادی کشور باعث شرمندگی است.»
او ادامه داد: «همتی پیشبینی کرده بود که بازار ارز با بحران مواجه خواهد شد و تلاش داشت پیش از وقوع کامل بحران، اقداماتی اصلاحی انجام دهد؛ با این حال، از مسئولیت کنار گذاشته شد.»
یکی از نگرانیهای جدی، تداوم سیاست «حراج هلندی» است
این کارشناس اقتصادی هشدار داد: «یکی از نگرانیهای جدی، تداوم برخی سیاستهای پرریسک مانند آنچه از آن با عنوان «حراج هلندی» یاد میشود، است؛ در این رویکرد، ابتدا اجازه داده میشود قیمت ارز افزایش یابد و سپس با تزریق منابع، تلاش میشود نرخها کاهش پیدا کند.»
سعدوندی در پایان خاطرنشان کرد: «این روش بسیار خطرناک است؛ چراکه افزایش قیمتها میتواند شتاب و چسبندگی ایجاد کند و در بسیاری از موارد، بازگرداندن بازار به نقطه قبل بهسادگی ممکن نیست. چنین سیاستهایی نوعی قمار با اقتصاد کشور محسوب میشود و لازم است با دقت و احتیاط بسیار بیشتری با آنها برخورد شود.»
