چشمانداز تازه در سیاست انرژی؛ آیا تشکیل سازمان بهینهسازی میتواند ناترازی را برطرف کند؟
نشان تجارت - سازمان بهینهسازی و مدیریت راهبردی انرژی با هدف هماهنگی فرابخشی مدیریت کلان و متمرکز در حوزه بهینهسازی انرژی تشکیل شده است. این سازمان دولتی در زمینه مدیریت منابع انرژی اییران و زیر نظر نهاد ریاست جمهوری فعالیت میکند و رئیس این سازمان معاون رئیس جمهوری تلقی میشود.
این سازمان با تجمیع و ادغام شرکت بهینهسازی مصرف سوخت، سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی برق(ساتبا) و ستاد مدیریت حملونقل و سوخت تشکیل شد.
ایده تاسیس این سازمان به طور مکرر از سوی مجلس دنبال شد و بالاخره پس از ماهها بررسی، بالاخره رئیس این سازمان در آبان ماه 1404 منصوب شد.
با این حال فارغ از حواشی ایجاد شده، مساله چرایی تشکیل این سازمان مطرح است. ناترازی انرژی گریبانگیر صنایع و مردم شده و مشکلات بزرگی ایجاد کرده است. با این حال، این پرسش مطرح میشود که آیا تشکیل سازمان بهینهسازی انرژی میتواند به بهینهسازی مصرف انرژی کمک کند؟ یا به بیان بهتر، آیا مشکل مدیریت مصرف با ایجاد سازمان جدید حل میشود؟
از سوی دیگر، مجلس طرح تشکیل وزارت انرژی با ادغام وزارتخانههای نفت و نیرو را دنبال میکند. تشکیل وزارت انرژی نیز با هدف مدیریت جامع انرژی و جلوگیری از موازیکاری دنبال میشود. با توجه به موارد بیان شده این پرسش مطرح میشود که چطور از یک سو مجلس برای جلوگیری از موازیکاری تلاش میکند و از سوی دیگر سازمانی فرابخشی تشکیل میشود که اختیارات وزارتخانههای نفت و نیرو را هم ممکن است زیر سوال ببرد؟
سازمان بهینهسازی و مدیریت راهبردی انرژی بر اساس برنامه هفتم توسعه و زیر نظر ریاستجمهوری ایجاد شده است
در همین زمینه فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون سرمایهگذاری و تامین مالی اتاق ایران، در گفتوگو با تجارتنیوز عنوان کرد: تشکیل سازمان بهینهسازی و مدیریت راهبردی انرژی که بر اساس برنامه هفتم توسعه و زیر نظر ریاستجمهوری ایجاد شده، میتواند گامی مثبت در جهت هماهنگی فرابخشی و مدیریت متمرکز مصرف انرژی باشد. اهداف این سازمان شامل ساماندهی بهینهسازی، رفع ناترازیها و کاهش هدررفت انرژی است که میتواند به کاهش یارانههای پنهان و مهار مصرف کمک کند.
به گفته او، کارشناسان بر این باورند که این سازمان میتواند ریلگذاری مناسبی برای اصلاح ناترازیها ایجاد کند و به اهداف حکمرانی انرژی، به ویژه با تمرکز بر مدیریت متمرکز و مردمیسازی بهینهسازی نزدیکتر سازد.
موفقیت سازمان بهینهسازی به همکاری بیننهادی، سرمایهگذاری و اجرای قوانین وابسته است، نه صرفا تشکیل یک نهاد جدید
وی ادامه داد: با این حال، ایجاد ساختار جدید شرط لازم است، اما کافی نیست. ممکن است بدون فرماندهی قوی، ادغام ظرفیتهای موجود و اجرای سیاستهای عملی، موثر واقع نشود. مشکل مصرف انرژی در ایران سابقهای طولانی دارد و نیاز به تغییرات ساختاری عمیقتری دارد. در نهایت، موفقیت این سازمان به همکاری بیننهادی، سرمایهگذاری و اجرای قوانین وابسته است، نه صرفا تشکیل یک نهاد جدید.
تجربیات ادغامهای پیشین موفق نبوده و ممکن است چالشهای مدیریتی ایجاد کند
او در مورد مساله ادغام و تشکیل سازمانهای متعدد در زمینه انرژی گفت: ایده تشکیل سازمان بهینهسازی از مجلس شورای اسلامی مطرح شده و بخشی از برنامه هفتم توسعه است. همچنین، طرح ادغام وزارتخانههای نفت و نیرو برای ایجاد وزارت انرژی و وزارت آب و محیط زیست در مجلس در دست بررسی است و دولت را موظف به اجرا تا پایان سال ۱۴۰۶ میکند. در این طرح، بخش برق وزارت نیرو با وزارت نفت ادغام میشود تا وزارت انرژی تشکیل شود و بخش آب با سازمان محیط زیست برای وزارت آب و محیط زیست ادغام میشوند.
وی افزود: برخی کارشناسان معتقدند این ادغام میتواند هزینههای موازیکاری را کاهش دهد، سیاستگذاری انرژی را متمرکز کند و ساختار دولت را کوچکتر سازد، به شرطی که با رویکرد علمی اجرا شود.
او خاطرنشان کرد: با این وجود، تجربیات ادغامهای پیشین موفق نبوده و ممکن است چالشهای مدیریتی ایجاد کند، مانند کاهش پاسخگویی یا غلبه بخش نفت بر برق.
تشکیل سازمان جدید میتواند با وظایف ذاتی وزارتخانههای نفت و نیرو تداخل ایجاد کند
وی درنهایت گفت: در خصوص موازیکاری، تشکیل سازمان جدید میتواند با وظایف ذاتی وزارتخانههای نفت و نیرو تداخل ایجاد کند. اگر ادغام به درستی اجرا نشود، ساختار حجیمتر شده و موازیکاری افزایش یابد. در نهایت، پیشرفت مساله نه صرف تغییر ساختار، بلکه به نحوه اجرا بستگی دارد.
