نشان تجارت - صنایع دستی در ایران از دیرباز بخش مهمی از فرهنگ و اقتصاد مردمی بوده است. این هنر-صنعت نه تنها به حفظ هویت فرهنگی کمک میکند بلکه به عنوان یک منبع درآمد و اشتغالزایی برای هزاران نفر در سراسر کشور عمل میکند. دولت و بانکها برای حمایت از فعالان این حوزه، وامهایی ویژه در نظر گرفتهاند تا هنرمندان و صنعتگران بتوانند کسبوکار خود را توسعه دهند، ابزار و مواد اولیه خریداری کنند و یا در زمینه بازاریابی و صادرات محصولاتشان موفقتر عمل کنند. اما پرسش اصلی این است که وام صنایع دستی چگونه دریافت میشود و چه شرایط و مدارکی لازم دارد؟
وام صنایع دستی در ایران توسط چندین بانک و موسسه مالی ارائه میشود. بانکهایی مانند بانک توسعه تعاون، بانک سپه، بانک ملی، بانک ملت، بانک صادرات، بانک مسکن، بانک کشاورزی و بانک سینا در این زمینه فعال هستند. این بانکها بر اساس سیاستهای حمایتی دولت و در همکاری با سازمان میراث فرهنگی و کمیته امداد، تسهیلاتی را به صنعتگران ارائه میدهند. وامها معمولاً برای اهدافی نظیر راهاندازی کسبوکارهای خانگی، توسعه کارگاههای کوچک، آموزش مهارتهای جدید، خرید مواد اولیه و حتی بازاریابی داخلی و خارجی پرداخت میشوند.
بخشی از وامهای صنایع دستی به عنوان وام مشاغل خانگی تعریف شدهاند. این تسهیلات برای کسانی در نظر گرفته میشود که در خانه به تولید صنایع دستی مانند فرش دستباف، پوشاک سنتی، زیورآلات دستساز، مصنوعات چوبی یا حتی صابونهای ارگانیک میپردازند. هدف از این نوع وام، کمک به زنان خانهدار و جوانانی است که با سرمایه اندک میخواهند کار خود را در خانه آغاز کنند. این تسهیلات به آنها اجازه میدهد مواد اولیه تهیه کرده، ابزارهای مورد نیاز را خریداری کنند و حتی بخشی از منابع مالی را صرف تبلیغات و بازاریابی محصولات خود کنند.
یکی دیگر از تسهیلات مهم در این حوزه، وام صنایع دستی میراث فرهنگی است. این وامها با هدف حمایت از هنرهای سنتی و اصیل ایرانی طراحی شدهاند. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در همکاری با بانکهای عامل، این وامها را به هنرمندانی میدهد که قصد دارند کارگاههای خود را گسترش دهند، کیفیت محصولاتشان را بالا ببرند یا در نمایشگاهها و رویدادهای داخلی و خارجی حضور پیدا کنند. همچنین این نوع وام برای حمایت از آموزشهای تخصصی، ایجاد نوآوری در محصولات سنتی و توسعه بازارهای صادراتی صنایع دستی نیز کاربرد دارد.
وامهای صنایع دستی تنها به کسانی تعلق میگیرد که واقعاً در این حوزه فعالیت دارند. این افراد میتوانند هنرمندان مستقل باشند، یا صاحبان کارگاههای کوچک و بزرگ. تولیدکنندگان محصولات محلی، صنعتگران سنتی، و حتی موسسات فرهنگی و هنری فعال در حوزه صنایع دستی امکان استفاده از این وامها را دارند. هدف اصلی این تسهیلات، کمک به گسترش کسبوکار، افزایش سطح مهارتهای فنی و هنری و ایجاد فرصتهای شغلی جدید است.
میزان وام صنایع دستی در سال ۱۴۰۴ بسته به سیاستهای بانکهای عامل و شرایط متقاضی متفاوت است. مبلغ ثابتی برای آن اعلام نشده، اما معمولاً این وامها با نرخ بهره ۴ درصدی ارائه میشوند. بازپرداخت وام نیز بهصورت اقساط بلندمدت طراحی شده است و معمولاً شامل یک دوره تنفس قبل از شروع اقساط میشود. بهعنوان نمونه، در بانک ملی مبلغ قسط ماهانه برای یک وام خوداشتغالی صنایع دستی حدود یک میلیون و ۱۴۰ هزار تومان اعلام شده است.
برای دریافت این وامها شرایط خاصی وجود دارد. متقاضی نباید کارمند دولت یا دریافتکننده حقوق دولتی باشد. داشتن مهارت کافی در حوزه صنایع دستی و ارائه مدارک معتبر از مراکز آموزشی رسمی شرط دیگری است. حداقل سن برای دریافت این وام ۱۸ سال تعیین شده و افراد متقاضی نباید سابقه بدهی بانکی یا چک برگشتی داشته باشند. این شرایط با هدف اطمینان از توانایی متقاضی برای فعالیت و بازپرداخت وام وضع شدهاند.
متقاضیان باید مدارکی همچون کارت ملی، شناسنامه، کارت پایان خدمت یا معافیت نظام وظیفه، عکس ۳×۴ جدید، گواهینامه مهارت مرتبط با رشته صنایع دستی و فرمهای تکمیلشده بانکی را ارائه دهند. کارشناسان بانک پس از بررسی مدارک و ارزیابی توانایی متقاضی در اجرای طرح، مبلغ وام را به حساب فرد واریز میکنند.
ثبتنام وام صنایع دستی در سال ۱۴۰۴ بهصورت الکترونیکی انجام میشود. هنرمندان میتوانند از طریق پرتال سازمان میراث فرهنگی به نشانی eservices.mcth.ir اقدام به ثبت درخواست کنند. همچنین سامانه جامع تسهیلات اشتغال کشور به نشانی tek.mcls.gov.ir نیز امکان ثبت درخواست و پیگیری آن را فراهم کرده است. پس از ثبتنام، مدارک متقاضی بررسی میشود و در صورت تأیید، هنرمند برای دریافت وام به بانک عامل معرفی خواهد شد.