بانک‌ها در تنگنای نقدینگی/ تزریق پول بانک مرکزی در بازار باز به کمترین رقم طی ۷ ماه اخیر رسید
نشان تجارت - بانک مرکزی به‌تازگی با انتشار گزارش جدید عملیات اجرایی سیاست پولی، عملکرد شبکه بانکی در بازار باز و بازار بین بانکی طی هفت روز منتهی به ۲۴ شهریورماه ۱۴۰۴ را مورد بررسی قرار داد.
با استناد به داده‌های این گزارش، رقم سفارش‌های ارسالی بانک‌ها در بازار باز که در هفته گذشته افت کرده بود، در بازار باز روز ۲۴ شهریور بار دیگر صعودی شد؛ با وجود این، بانک مرکزی نه تنها تزریق پول خود در بازار باز را همسو با تشدید نیاز بانک‌ها به نقدینگی افزایش نداد، بلکه کمترین رقم قبول سفارشات در هفت ماه اخیر را رقم زد.
بازار باز چیست؟
بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی برای جبران کسری منابع خود در کوتاه‌مدت، می‌توانند از ابزار‌های متفاوتی استفاده کنند که یکی از آنها انجام عملیات توافق بازخرید یا ریپو در بازار باز است.
آنها با ثبت سفارش در بازار باز، در قالب عملیات ریپو از بانک مرکزی استقراض می‌کنند. در این عملیات، بانک‌ها با فروش اوراق در اختیار خود به بانک مرکزی، وجوه نقد مورد نیاز را دریافت و در سررسیدی که از قبل تعیین می‌شود، اوراق فروخته‌شده را با نرخ سود مشخصی از بانک مرکزی بازخرید می‌کنند و بدهی خود را به این بانک می‌پردازند. نرخ انجام این معامله و مدت زمان سررسید آن نیز به ترتیب نرخ توافق بازخرید و مدت توافق بازخرید نامیده می‌شوند.
در بیست و دومین حراج بازار باز سال ۱۴۰۴ چه گذشت؟
در روز ۲۴ شهریورماه ۱۴۰۴، بیست و دومین حراج بازار باز سال جاری با مشارکت ۲۲ بانک و موسسه اعتباری غیربانکی برگزار شد. مدت توافق بازخرید در این حراج هفت روزه باقی ماند و حداقل نرخ توافق بازخرید نیز برابر با ۲۳ درصد بود.
میزان ریپو‌های ثبت شده توسط بانک‌ها، پس از اینکه در نهم شهریورماه به سقف تاریخی خود در ۴۵۸ هزار میلیارد تومان رسید، در بازار باز هفدهم شهریور کاهشی شد و در سطح ۴۳۰ هزار میلیارد تومانی قرار گرفت. در حراج این هفته بازار باز، اما بانک‌ها بار دیگر میزان سفارش‌های ارسالی خود در بازار باز را افزایش دادند تا این رقم به ۴۳۴ هزار میلیارد تومان برسد.
کاهش ۵ هزار میلیارد تومانی تزریق پول بانک مرکزی در بازار باز
با وجود صعود دوباره رقم سفارش‌های بانک‌ها در بازار باز، بانک مرکزی خلاف این روند عمل کرد و میزان تزریق پول خود را در مقایسه با حراج قبلی بازار باز، پنج هزار میلیارد تومان کاهش داد. به این ترتیب، در بازار باز این هفته ۲۴۵ هزار میلیارد تومان یعنی معادل ۵۶.۴۵ درصد از سفارش‌های ریپو پذیرفته شد.
این در حالی است که بانک‌ها در این هفته بیش از ۲۵۱ هزار میلیارد تومان از بدهی خود به بانک مرکزی در بازار باز را تسویه کردند تا خالص عملکرد بانک مرکزی در بازار باز این هفته، معادل منفی ۶ هزار میلیارد تومان باشد.
اعتبارگیری قاعده‌مند بانک‌ها ۲ برابر شد
بانک مرکزی در بخش دیگری از گزارش عملیات اجرایی سیاست پولی، وضعیت اعتبارگیری قاعده‌مند بانک‌ها در بازار بین بانکی را تشریح می‌کند.
استقراض از بازار بین بانکی یا شبانه، یکی دیگر از روش‌های تامین مالی کوتاه‌مدت بانک‌هاست که طی آن، بانک‌ها برای تسویه حساب‌های خود در پایان روز از یکدیگر استقراض می‌کنند. با وجود این، بانک مرکزی نیز در شرایطی به منظور اعمال سیاست‌های خود و تامین نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها در این بازار مداخله کرده و بخشی از نیاز بانک‌ها را از طریق اعتباردهی قاعده‌مند به آنها با نرخ سقف دالان نرخ سود یعنی ۲۴ درصد، تامین می‌کند.
طبق گزارش بانک مرکزی، در هفت روز منتهی هفت روز منتهی به ۲۴ شهریورماه ۱۴۰۴ بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی مجموعا ۷۶.۳ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی اعتبار گرفتند. رقمی که بیش از دو برابر استقراض بانک‌ها در هفته گذشته بود و به وضوح نشان می‌دهد که بانک‌ها برای گذر تنگنای نقدینگی، ناچار به تامین بخشی از نیاز خود به وجوه نقد از طریق بازار شبانه بوده‌اند.
