آیا قفل بازار بورس باز می‌شود؟
نشان تجارت - بعد از حمله اســرائیل به ایــران، معاملات بازار سهام بلافاصله به حالت تعطیل درآمد؛ این در حالی است که سرمایه مردم در ابزار‌های مختلف معاملاتی همچون سهام، صندوق‌های سهامی و صندوق‌های درآمد ثابت قفل شده است. کارشناسان با تاکید بر فاکتور نقدشوندگی این ابزار‌ها می‌گویند «معاملات حداقل صندوق‌های درآمد ثابت» باید از سر گرفته شود.
بر اساس اعلام شورای عالی بورس نیز مقرر شده تا از روز شنبه ۳۱ خردادماه، معاملات اوراق بهادار دولتی و واحد‌های سرمایه‌گذاری انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت اعم از صدور و ابطالی و قابل معامله (ETF) نیز از ساعت ۹ تا ۱۱ صبح انجام شود.
شعله‌ورشــدن درگیری‌ها میان ایران و رژیم صهیونیستی معادلات همه بازار‌ها را بر هم زده و بورس تهران تعطیل شده است. اکنون پرسش کلیدی که مطرح می‌شود این است که معاملات بازار سرمایه چه زمانی از سر گرفته خواهد شد؟ بعد از تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران، بازار‌های دارایی و مالی در سراسر کشور متاثر از این موضوع تحت الشعاع قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در کشور در اثر این رویداد بلاتکلیف مانده، فعالیت بازار‌های مالی است.
با توجه به تاثیر منفی اخبار مرتبط با حملات جنگی بر بورس اوراق بهادار تهران، معاملات بازار سهام از روز یکشنبه به حالت تعطیل درآمده است. از سویی در خصوص اتفاقات آینده و دامنه و گستردگی زمانی جنگ چشم‌انداز معینی را نمی‌توان ترسیم کرد. به این ترتیب مشخص نیست که این تعطیلی‌ها تا چه زمانی ادامه دار خواهد بود. در تازه‌ترین اظهارنظر‌ها در خصوص این موضوع سخنگوی دولت اعلام کرده است که تا اطلاع ثانوی و رسیدن به وضعیت ثبات و به جهت حفظ سرمایه‌های مردم، بورس و بازار‌های مالی تعطیل خواهند بود؛ اما بانک‌ها و موسسات مالی در حال فعالیت هستند. با این تفاسیر و در چنین شرایطی که مردم برای گذران زندگی و دیگر مخارج روزمره به نقدینگی احتیاج دارند؛ سرمایه مردم در ابزار‌های مختلف معاملاتی همچون سهام، حق تقدم، صندوق‌های سهامی و همچنین صندوق‌های درآمد ثابت و طلا قفل شده است.
طبیعتا ادامه دار بودن این ماجرا لطمه جبران ناپذیری به جریان اعتماد عمومی این ابزار‌های معاملاتی و فاکتور نقدشوندگی بازار وارد خواهد کرد. در چنین شرایطی، هم باید برای معاملات سهام و هم صندوق‌های درآمد ثابت، تمهیدات ویژه‌ای اندیشیده شود تا افرادی که برای اهداف یادشده، نیاز به پول دارند؛ به این مهم دست یابند. مهم‌ترین موضوع در این میان، لزوم توجه به از سرگیری معاملات صندوق‌های درآمد ثابت است که از ابزار‌های بدون ریسک بازار تلقی می‌شوند. این صندوق‌ها، درصد قابل توجهی از سرمایه افراد را در دل خود جای داده‌اند و باید هر چه زودتر اقدامات مقتضی در خصوص شروع معاملات این صندوق‌ها اجرایی شود.
بسیاری از کارشناسان می‌گویند فاکتور نقدشوندگی بازار زیر سوال رفته و سرمایه‌گذاران نیاز به پول دارند؛ بنابراین باید معاملات صندوق‌های درآمد ثابت از سر گرفته شود؛ زیرا جزو ابزار‌های بدون ریسک بازار تلقی می‌شوند. علیرضا خان محمدی در همین رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: با توجه به شرایطی که کشور با آن مواجه شده برخی مباحث پیرامون تعطیلی بازار سرمایه و مدت زمان آن مطرح است؛ بورس باید تعطیل بماند یا خیر؟ چند روز؟ و حتی پس از بازگشایی چه رویکردی باید سازمان بورس، دولت و مردم اتخاذ کنند. اظهارات گوناگونی نیز در همین رابطه طرح شده و صحبت‌ها و تحلیل‌های بسیاری صورت گرفته، اما در ابتدا ببینیم که در تجربه‌های گذشته بازار سرمایه چگونه عمل کرده و تاثیر آن مثبت بوده یا خیر؟
او در ادامه افزود: در طول تاریخ، بازار سرمایه در کشور‌های مختلف در مواجهه با بحران‌های شدید، از جمله جنگ، حملات تروریستی، یا بحران‌های اقتصادی به منظور جلوگیری از سقوط‌های سنگین و رفتار‌های هیجانی تعطیل شده‌اند و دولت‌ها تصمیم به تعلیق موقت بورس گرفته‌اند. بررسی تجربیات بین‌المللی می‌تواند به تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازارن کمک کند که در شرایط اضطراری، تصمیماتی متناسب و اثربخش اتخاذ کنند. در این میان باید نمونه‌های تاریخی و تجربیات جهانی را مورد بررسی قرار دهیم.
یکی از نمونه‌های مشابه مربوط به وضعیت بورس آمریکا در جنگ جهانی اول (۱۹۱۴) است. در این بحران به وجود آمده در جهت جلوگیری از بحران در بازار و سرایت آن به بازار‌های دیگر بورس به مدت ۴ ماه تعطیل شد و پس از آن به صورت تدریجی که در ابتدا اوراق قرضه و بعد از آن معاملات بازار سهام از سرگرفته شد. تعطیلی چهار ماهه مورد انتقاد بسیاری از فعالان بود آن نتیجه آن ثبات تدریجی در بازار بود. در نمونه‌ای دیگر می‌توان به جنگ اوکراین و روسیه (۲۰۲۲) اشاره کرد.
در این مورد نیز ما شاهد تعطیلی ۵ هفته‌ای بودیم روشی که برای جلوگیری از بحران در کنار بحران جنگ اتخاذ شد بازگشایی محدود و آن هم فقط اوراق دولتی و معاملات خاص بود.
این کارشناس در پاسخ به اینکه آیا تعطیلی بورس در شرایط جنگی لازم است؟ توضیح داد: در پاسخ به این پرسش باید گفت که از ابزار مذکور می‌توان به عنوان سرعت‌گیر ریزش استفاده کرد. زیرا این تعطیلی می‌تواند موجب جلوگیری از تصمیمات هیجانی، خروج گسترده سرمایه، سقوط شدید قیمت‌ها و انتقال بحران به سایر بازار‌ها مثل ارز و طلا شود، اما باید بدانیم این موضوع به تنهایی نمی‌تواند موثر واقع شد و نیازمند اقداماتی است.
تعطیلی موقت بورس در شرایط بحرانی در بسیاری از کشور‌های توسعه یافته اقدامی متداول و عقلانی برای مدیریت شوک‌های اقتصادی و روانی است. مهم آن است که این تعطیلی کوتاه مدت، محدود، برنامه ریزی شده و شفاف باشد و سازوکار بازگشایی به صورت تدریجی، هدفمند و با ابزار‌های مکمل انجام شود از طرفی دسترسی مردم به نقدینگی حفظ شود بدون آنکه بازار‌های طلا و ارز آسیب ببینند در نهایت، بازار سرمایه ایران باید مانند سایر ارکان اقتصادی کشور، دارای سناریو‌های بحران و پیش‌بینی پذیری بالا باشد تا در شرایط سخت نیز بتواند نقش مولد خود را حفظ کند.
