احتمال مذاکره تهران با ترامپ؛ خیلی دور، خیلی نزدیک
نشان تجارت - جهانگیر مصلی: نشریه فارن پالیسی اخیراً گزارشی تحت عنوان «ترامپ به تهران می‌رود» منتشر کرده و در آن به تغییر روش ترامپ در دوره ریاست جمهوری‌اش منتشر کرد و نوشت: «دوره دوم ریاست‌جمهوری «ترامپ» فرصتی منحصر‌به‌فرد برای بازتعریف روابط ایالات متحده و ایران فراهم می‌کند. با حذف چهره‌های جنگ‌طلب همچون «جان بولتون» و «مایک پمپئو» از دولت، «ترامپ» تیمی از وفاداران را گردآوری کرده که با دیدگاه او هماهنگ هستند. این تغییر نه تنها موانع اصلی دیپلماسی را از میان برمی‌دارد، بلکه مسیری تازه برای رویکردی بازنگری‌شده به تهران ایجاد می‌کند که اولویت آن بر توافق‌های عملی است، نه ایدئولوژی‌گرایی سخت‌گیرانه.»
این نشریه در ادامه گزارش خودش نوشت: «در داخل کشور نیز، ایران به شدت نیازمند رفع تحریم‌ها و مدرن‌سازی است. اقتصاد ایران، پس از سال‌ها فشار اقتصادی شدید، دچار بحران جدی شده و ارزش پول ملی به‌طور چشمگیری در برابر دلار کاهش یافته است. علاوه بر این، زیرساخت‌های کشور، به‌ویژه در بخش انرژی، به سرمایه‌گذاری فوری نیاز دارند. دولتمردان ایران به‌خوبی از این وضعیت آگاه هستند. در واقع، رئیس‌جمهور فعلی، «مسعود پزشکیان»، با وعده مذاکرات برای رفع تحریم‌ها به قدرت رسید. اگرچه ایران توانست دوره اول فشار‌های «ترامپ» را تحمل کند، اما چهار سال دیگر از کمپین فشار حداکثری، همراه با تنش‌های منطقه‌ای، برای ایران غیرقابل‌تحمل خواهد بود. بنابراین، ایران احتمالاً برای توافق آماده است. شواهد نشان می‌دهد که مقامات ایرانی از همین حالا ارتباطاتی را با دولت جدید «ترامپ» آغاز کرده‌اند. از جمله این اقدامات، دیدار با «ایلان ماسک» است که روابط نزدیکی با رئیس‌جمهور منتخب دارد.»
فارن پالیسی ادامه داد: «هرچند تنش‌زدایی کامل میان واشنگتن و تهران بعید به نظر می‌رسد، اما توافق‌های هدفمندی که بر منافع مشترک تمرکز دارند، می‌توانند نتایج قابل‌توجهی به همراه داشته باشند.»
همه این درحالی است که رسانه‌های عراقی مدعی هستند که نخست وزیرشان پیام مهمی را از طرف ترامپ به مقامات تهران تحویل داده است، همچنین سخنان اخیر رهبر انقلاب درباره آمریکا از این حکایت می‌کند که سکوت کنونی حاکم بر روابط دو کشور موقتی است و این سکوت زیاد ماندگار نخواهد بود.
امیرعلی ابوالفتح، کارشناس سیاست خارجی درباره آینده روابط ایران و آمریکا بعد از آغاز ریاست جمهوری ترامپ گفت: برخلاف تبلیغات رسانه‌های خارجی، هیچ منعی در ایران برای مذاکره با آمریکا وجود ندارد. در ۴۵ سال گذشته یعنی ماجرای تسخیر سفارت آمریکا تا به امروز همواره مذاکره بین دو کشور در جریان بوده است. سفارت سوئیس در ایران به عنوان حافظ منافع آمریکا، مسئول انتقال پیام‌های شفاهی و مکتوب بین تهران و واشنگتن است.
وی افزود: کسانی که از مذاکره با آمریکا صحبت می‌کنند، واقعا منظور آنها مشخص نیست؛ اگر منظور از مذاکره، رسیدن به توافقی برای حل اختلافات فی مابین است؟ باید بگویند برویم با آمریکا توافق کنیم. البته حصول توافق مشکل است، چون زمینه توافق فراهم نیست.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: ۸ سال پیش وقتی او رئیس جمهور منتخب شد، هر جایی به سخنرانی می‌رفت از بد بودن برجام حرف می‌زد و معتقد بود ایران سر آمریکا کلاه گذاشته است. از این رو دائم برای ایران خط و نشان می‌کشید. اما ترامپ چند هفته‌ای است که اصلا موضعی درباره ایران نگرفته است، از این رو امکان دارد زمینه برای توافق بین ایران و آمریکا فراهم شود.
وی افزود: وقتی هم از ترامپ درباره حمله پیش دستانه به تأسیسات هسته‌ای ایران سئوال شد، پاسخ داد «هیچ احمقی به این سئوال جواب نمی‌دهد»، حال آنکه اگر ترامپ ۸ سال پیش بود، احتمال داشت خیلی تند و صریح علیه ایران موضع بگیرد. امروز بیشتر ترامپ درباره موضوعاتی همچون گرینلند، تغییر نام خلیج مکزیک، کانادا و ... صحبت می‌کند. این نشان می‌دهد که ترامپ در ابتدای ریاست جمهوری خود دنبال آزمایش مسیر دیپلماسی با ایران است؛ البته همه روسای جمهور امریکا همین راه را رفتند.
ابوالفتح گفت: افتحار ترامپ این است که در دوره ریاست جمهوری‌اش جنگی اتفاق نیفتاد. درباره جنگ‌های خاورمیانه نیز اعتقاد دارد که با وجود هزینه ۷ تریلیون دلار دست آمریکا به جایی بند نشد. همچنین مخالف کمک به اوکراین برای جنگ با روسیه است. از مواضع ترامپ بر می‌آید که تمایلی به ادامه مواضع جنگ طلبانه نظامی دولت‌های قبلی آمریکا ندارد، اما جنگ را در چارچوب اقتصادی می‌بیند.
وی با بیان اینکه ترامپ دنبال جنگ تجاری است نه نظامی، افزود: او اول می‌خواهد جنگ تجاری راه بیندازد و اگر به نتیجه نرسید شاید بعد وارد جنگ نظامی شود. از این رو اعتقاد ندارم که اوضاع به مرحله‌ای رسیده که بگوییم جنگ اجتناب ناپذیر است. مذاکرات همین الان هم در حال انجام است امکان دارد زمینه برای رسیدن به تفاهم و بعد توافق فراهم شود.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی گفت: ترامپ هنوز در مقام رئیس جمهور منتخب است، اول باید به کاخ سفید برود و دولتش شکل بگیرد؛ بعد از یکی دو ماه اگر درباره ایران صحبت کرد می‌توان تحلیل داشت که نظر واقعی و رسمی اش چیست؟ معتقدم هر آنچه او در این چند روز و پیش از رفتن به واشنگتن بگوید یا نگوید، خیلی تعیین کننده نیست.
همچنین منصور حقیقت‌پور، فعال و تحلیلگر سیاسی هم درباره این موضوع به سایت نامه‌نیوز گفت: «امروز منافع و امنیت ملی اقتضا می‌کند که از آسیب‌ها و تهدید‌ها بکاهیم و در دنیا بر اساس عقلانیت رفتار کنیم. امروز همه باید درک کنند که دوره خیال‌پردازی در عرصه بین‌المللی تمام شده است و همه باید عقلانی بیندیشیم، رفتار کنیم و تصمیم بگیریم تا منافع ملی‌مان تأمین شود».
این فعال سیاسی همچنین بیان کرد: «اگر منافع ملی اقتضا کند با اروپا هم مذاکره می‌کنیم. قرار نیست در مذاکره با غربی‌ها کشورمان را بفروشیم. ما اهل حراج‌کردن کشورمان نیستیم که اگر بودیم در هشت سال دفاع مقدس این میزان شهید نمی‌دادیم. مردم ما یک بار در سایه جنگ از کشورشان دفاع کردند، یک بار در سایه مقاومت و حالا هم می‌خواهند در سایه عقلانیت از ایران دفاع شود».
حقیقت‌پور گفت: «تندرو‌ها فاقد بصیرت لازم‌اند و شناخت درستی نیست به مسائل ندارند. ما پیش از هم با غربی‌ها مذاکره کرده‌ایم مگر در آن مذاکرات کشور را به حراج گذاشتیم؟ تندرو‌ها بدانند آنهایی که می‌گویند برای منافع ملی باید مذاکره کنیم اتفاقا عاشق وطن خود هستند و منافع ملی را لحاظ می‌کنند. اگر به این آقایان باشد می‌خواهند جز با افغانستان و چند کشور دیگر با هیچ کشوری ارتباط نداشته باشیم. ما می‌توانیم با همه کشور‌های دنیا به جز رژیم اسرائیل ارتباط داشته باشیم و اگر منافع اقتضا کند در این جهت حرکت خواهیم کرد».
