مطالباتی از جنس دانشگاه؛ فناوران از رئیس جمهور جدید چه می‌خواهند؟
نشان تجارت - همزمان با شهادت رئیس جمهوری اسلامی ایران و همراهان وی در حادثه سقوط بالگرد و براساس قانون اساسی و تأیید مقام معظم رهبری، معاون اول رئیس جمهور به‌صورت موقت اداره امور کشور را برعهده گرفت و مقرر شد در یک بازه زمانی ۵۰ روزه زمینه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مهیا شود.
براین اساس، با تأیید شورای نگهبان موعد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۸ تیر ۱۴۰۳ بود که برگزار شد و از بین سعید جلیلی، مسعود پزشکیان، محمدباقر قالیباف و حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی در نهایت پزشکیان با ۱۰ میلیون و ۴۱۵ هزار و ۱۹۱ رأی و جلیلی با ۹ میلیون و ۴۷۳ هزار و ۲۹۳ رأی راهی مرحله دوم شدند تا تکلیف رئیس دولت چهاردهم در تاریخ ۱۵ تیر و در دور دوم تعیین شود.
منتخب نهایی انتخابات ریاست جمهوری در حوزه علم و فناوری کشور رسالت سنگینی برعهده دارد و فعالان علمی و فناوری هم مطالبات به‌حقی از رئیس جمهور در دولت چهاردهم دارند که باید برآورده و باعث پیشرفت و رشد علمی کشور شود.
اعضای هیئت علمی، محققان و استادان دانشگاه‌ها پرسشِ «مطالبات فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور از رئیس جمهور جدید چیست؟» را با آنان در میان گذاشته و هرکدام از این پژوهشگران و دانشگاهیان مطالبات خود را که به نظر برای پیشرفت علمی و فناوری کشور مهم است را مطرح کرده‌اند و انتظار دارند رئیس جمهور آینده به این مطالبات حیاتی و مهم جامه عمل بپوشاند.
ضرورت برنامه‌ریزی برای تجمیع و هدفمندسازی پژوهش‌ها
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت درباره اینکه مطالبات فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور از رئیس جمهور جدید چیست؟ اظهار می‌کند: «حمایت بیشتر از محققان کشور به‌ویژه در شرایط کنونی که افزایش بی‌رویه نرخ ارز باعث رشد چشمگیر هزینه‌های تحقیقاتی پروژه‌های مختلف شده که تقبل این هزینه‌ها از توان محققان خارج بوده و نیازمند برخورداری از حمایت‌های دولتی و سازمانی ویژه است.»
شهاب شریعتی می‌افزاید: «ضرورت برنامه‌ریزی برای تجمیع و هدفمندسازی پژوهش‌ها در راستای رفع چالش‌ها و ابرچالش‌های موجود ملی و منطقه‌ای، ایجاد ضوابط و قوانین انگیزشی/تشویقی برای محققان کشور در راستای انجام پژوهش‌های کاربردی و اثرگذار بر جامعه، رفع دغدغه‌های معیشتی محققان و فعالان عرصه علم و فناوری با برنامه‌ریزی مناسب و توجه ویژه به قشر جوان و تحصیل‌کرده و رفع دغدغه‌های اشتغال آنان ازجمله مطالبات فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور از رئیس‌جمهور جدید است.»
وی ادامه می‌دهد: «جلوگیری از تبعیض و نابرابری در تخصیص امکانات و ظرفیت‌های علمی-تحقیقاتی، افزایش سرعت در روند توسعه کسب‌وکار‌های دانش‌بنیان و رفع چالش‌های موجود و دغدغه‌های پیش روی فعالان کسب‌وکار‌های دانش‌محور، ایجاد ساختاری منسجم برای شبکه‌سازی فعالان حوزه علم و فناوری کشور به صورت موضوع محور به نحوی که اکثر محققان و فعالان حوزه‌های تخصصی مرتبط در کشور در آن شبکه باهم در ارتباط بوده که این موضوع منجر به هم‌افزایی برای رفع مشکلات و چالش‌های پیش‌رو خواهد شد.»
لزوم پشتیبانی از دانش‌بنیان‌ها و نخبگان علمی کشور
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود نیز در پاسخ به سؤال خبرنگار ما که مطالبات فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور ار رئیس جمهور جدید چیست؟ تبیین می‌کند: «رئیس جمهور آینده وظیفه خطیری برعهده دارد؛ چراکه باید ادامه‌دهنده راه عزیزی باشد که به‌خصوص به افزایش سرانه تولید علمی کشور نگاه ویژه‌ای داشت، شهید آیت‌الله رئیسی در این زمینه دائماً بر توسعه علمی ایران اسلامی تأکید داشت و انتظار می‌رود این سازمان‌یافتگی همچنان از رئیس جمهور آینده نیز ولو پرشور‌تر و قوی‌تر ادامه داشته باشد.»
حسینعلی سمیعی توضیح می‌دهد: «خوشبختانه پشتوانه حمایتی علمی و پژوهشی کشور شخص رهبر معظم انقلاب اسلامی هستند و هر فردی به‌عنوان رئیس جمهور انتخاب شود باید روند علمی کشور را پیش ببرد و غفلت در این امر جایز نیست.»
وی تأکید می‌کند: «پشتیبانی از دانش‌بنیان‌ها، نخبگان علمی کشور، تولید و در کل حمایت همه‌جانبه از فناوری در کشور مطالبه همه دانشگاهیان است و معتقدم این مهم با کیفیت متعالی‌تر به وقوع می‌پیوندد.»
توجه دولت به نوآوری‌های فراگیر اجتماعی و نقش‌آفرینی بیشتر مردم
عضو هیئت‌علمی گروه مهندسی عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز هم با بیان اینکه با توجه به لزوم توجه دولت به توسعه و دستیابی به برنامه‌ها و اهداف توسعه علمی کشور باید به تحقیقات و پژوهش‌های کاربردی و مسئله‌محور در دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی دولتی و غیردولتی، بیشتر توجه و حمایت شود به آنا می‌گوید: «در راستای توسعه فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، اهدافی مانند سیاستگذاری، تنظیم‌کنندگی، تسهیل‌گری و ارائه خدمات به فعالان حوزه دانش و فناوری به منظور دستیابی عملی به چشم‌انداز توسعه علم و فناوری باید مورد توجه رئیس جمهور و دولت آینده قرار گیرد.»
محمدمهدی جباری ادامه می‌دهد: «لازم است با ادامه سیاست‌های اخیر معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، علاوه بر توسعه حمایت‌ها از شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق به نوآوری‌های فراگیر اجتماعی و نقش‌آفرینی بیشتر مردم در عرصه نوآوری از طریق تدوین و ابلاغ آیین‌نامه‌های حمایتی و تسهیل‌گری، توجه بیشتری شود.»
جهش فناوری با کنترل مهاجرت نخبگان
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه نیز در تشریح مطالبات فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور از رئیس جمهور جدید اینگونه توضیح می‌دهد: «رئیس‌جمهور جدید هر شخص از هر طیف سیاسی، یک مطلب را به‌عنوان موضوع مهم باید مدنظر داشته باشد و آن اینکه نگذارد بالاترین سرمایه انسانی کشور یعنی نخبگان از کشور خارج شوند؛ چراکه پدیده فرار نخبگان در حال تهی کردن سرمایه انسانی کشور از اندیشه‌های ارزشمندی است که می‌تواند مبنای اولیه پیشرفت، ارتقا و توسعه کشور باشد، کشوری که نتواند نخبگان خود را قدر بداند و حفظ کند و بر صدر نشاند شایسته هیچ توسعه‌ای نیست.»
شهرام فتاحی بیان می‌کند: «فراموش نکنیم در کشوری مانند آمریکا وقتی سه درصد درآمد تولید ناخالص ملی عظیم صرف علم و پژوهش و جذب سرمایه انسانی حتی دیگر کشورها می‌شود، شاهد همین تفاوت معنادار این کشور با سایر کشورها خواهیم بود. باید نخبگان را ببینیم، بشناسیم و بستر را برای آنان مهیا کنیم، امروز شرایط انسانی کشور به‌گونه‌ای است که می‌شود در بازه زمانی کوتاه کمتر از ۱۰سال جهش علمی فناوری فوق‌العاده که به توسعه کشور و تقلیل مشکلات حتی مهار تورم شد، منجر شود را شاهد بود؛ البته با نگاه جهادی و انسانی.»
به گفته وی باید از یکسری اعداد و ارقام گول زننده فرار کنیم، اگر یک هزار مقاله isi داریم کار علمی خوبی است؛ اما این ملاک پیشرفت نیست؛ بلکه باید بتوانیم تغییر داده و شغل ایجاد کنیم. به بهتر شدن زندگی دیگران کمک کنیم به عبارتی کار باید در حوزه عملیاتی نمود داشته باشد.
منزلت‌بخشی به عالمان، ارزش‌بخشی به علم و رفتار عالمانه
عضو هیئت علمی گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد درباره مطالبات فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور از رئیس جمهور جدید به آنا می‌گوید: «کسانی که در جست‌وجوی علم هستند به‌ویژه عالمان علوم انسانی و اجتماعی از بازار و کسب‌وکار و درآمد و در کل اقتصاد سهم چندانی ندارند.عالم فقط در مطالعه و تحقیق بوده؛ از اینرو باید حمایت‌های مالی از این عالمان در حدی که زندگی آبرومندانه‌ای را فراهم داشته باشند به عمل آید. منزلت‌بخشی به عالمان، ارزش‌بخشی به علم و رفتار عالمانه هم ازجمله انتظارات است.»
نادر پورارشد ادامه می‌دهد: «اینها نباید فقط در حد توجهات نمادین باقی بماند. فراهم ساختن زیرساخت‌های تحقیق و مدیریت به‌روز و خلاقانه نهاد‌های علمی در توجه به نیاز‌های علمی جامعه و توقعات معقول پژوهشگران و فعالان علمی و به‌کارگیری آنها در مصادر امور مرتبط نیز جلوه‌هایی از انتظارات از دولت جدید است.»
تسهیل در دسترسی به فناوری‌های پیشرفته
وفا نادرنیا عضو هیئت علمی گروه زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس نیز در این زمینه مطرح می‌کند: «مطالبات فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور شامل تأمین منابع کافی برای تحقیقات، تسهیل در دسترسی به فناوری‌های پیشرفته، تشویق به همکاری بین دانشگاه، صنعت و دولت و ارتقای سطح آموزش و پژوهش است.»
انتقاد از زمانبر بودن فرآیند ثبت پژوهش و اختراع
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسفراین با بیان اینکه فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور مطالبات متعددی از رئیس جمهور جدید دارند که می توان آنها را به سه دسته اصلی تقسیم کرد، توضیح می‌دهد: «نخستین آن افزایش حمایت‌های مالی و زیرساختی است؛ بسیاری از فعالان این حوزه بر ضرورت تأمین بودجه‌های کافی برای پروژه‌های تحقیقاتی و توسعه فناوری تأکید دارند. این حمایت‌ها شامل ایجاد صندوق‌های مالی مخصوص تحقیقات علمی، افزایش بودجه‌های پژوهشی دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی، و تسهیل دسترسی به تسهیلات بانکی برای استارت‌آپ‌های فناوری است.»
علی دعایی ادامه می‌دهد: «زمانبر بودن فرآیندها انتقاد جدی فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور است؛ چراکه بسیاری از پژوهشگران و فناوران از پیچیدگی و زمانبر بودن فرآیندهای اداری شکایت دارند و از رئیس جمهور جدید درخواست می‌کنیم مانع از پیچیدگی فرآیند ثبت پژوهش و اختراع شود.»
به گفته وی، تقویت ارتباط بین‌المللی سومین مطالبه از دولت آینده است، فعالان این حوزه بر اهمیت تقویت شبکه‌های علمی بین‌المللی و تسهیل بازگشت و همکاری نخبگان ایرانی مقیم خارج تأکید دارند و این امر می‌تواند به انتقال دانش و فناوری‌های جدید به داخل کشور کمک کند و موقعیت علمی ایران را در سطح جهانی ارتقا دهد.
لزوم تمرکز برنامه‌ریزی کارشناسی و منطبق با اولویت‌های کشور همراستا با فناوری‌های نوین
عضو هیئت علمی و دانشیار گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد نیز در پاسخ به این پرسش که مطالبات فعالان حوزه علم، پژوهش و فناوری کشور ار رئیس جمهور جدید چیست؟ به آنا می‌گوید: «تدوین سیاست‌ها و اولویت‌های پژوهش و فناوری کشور در کنار به‌روزرسانی آنها به صورت دوره‌ای و دسته‌بندی و انتخاب حوزه‌های اولویت‌دار متناسب با وضعیت و اهداف کشور نه تنها تأثیرات شگرفی بر ابعاد علمی، فرهنگی و اجتماعی خواهد گذاشت؛ بلکه بی شک یکی از محرک‌های اصلی رشد و توسعه اقتصادی کشور خواهد بود.»
بهاره بنی‌طالبی بیان می‌کند: «از اینرو همواره یکی از سنجه‌ها نشان دهنده توسعه یافتگی کشورها، بررسی وضعیت سرمایه گذاری آنها در حوزه‌های علم، فناوری و نوآوری است؛ بنابراین با تمرکز برنامه ریزی کارشناسی شده و منطبق با اولویت‌های کشور و همراستا با فناوری‌های نوین دنیا می‌توان افق روشن و امیدوارانه‌ای را برای فعالان عرصه علم، پژوهش و فناوری کشور به تصویر کشید.»
انسجام اهداف آموزش عالی در دانشگاه‌ها یکدست نیست
عضو هیئت‌علمی گروه ریاضی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌المللی انزلی نیز در این رابطه عنوان می‌کند: «دو قطب علمی مهم کشور شامل وزارت علوم و دانشگاه آزاد اسلامی بوده و درخواست بخش عمده‌ای از جامعه دانشگاهی تعدیل شرایط حاکم بر قشر علمی کشور است؛ به‌نحوی‌که دغدغه ذهنی‌شان صرفاً تولید علم و تربیت متخصصین صنعت و ادب و هنر و فناوری باشد.»
فرشته گلدوست اظهار می‌کند: «تمرکز بر این پیشنهاد که حوزه‌های علمی کشور در آموزش عالی تلفیق شده و به دو دسته عمده دولتی و غیردولتی تقسیم‌بندی شود با این احتساب می‌توان در تمامی زمینه‌ها عدالت علمی، ظرفیت‌بخشی مؤثر و معیشت درخور دانشگاهیان را مهیا کرد.»
