نشان تجارت - هدی کاشانیان: روز معلم یکی از جشن‌های مهم در تقویم آموزشی بسیاری از کشورها است که به تقدیر و قدردانی از نقش معلمان در جامعه می‌پردازد. این روز برای تقدیر از زحمات، تلاش‌ها و تاثیرات مثبت معلمان در زندگی دانش‌آموزان و جوامع برگزار می‌شود. در بسیاری از کشورها، این روز به عنوان فرصتی برای توجه به معلمان، تقدیر از زحمات آن‌ها، تقدیم هدایای نمادین یا سخنرانی‌ها در مدارس و مراکز آموزشی برگزار می‌شود. این روز سترگ می‌تواند فرصتی برای ارتقای ارتباطات بین معلمان و دانش‌آموزان و همچنین بین معلمان و اولیاء دانش آموزان باشد.
روز جهانی معلم
روز جهانی معلم یک رویداد سالانه است که در ۵ اکتبر، برگزار می‌شود. این روز توسط یونسکو نامگذاری شده است. نامگذاری روز جهانی معلم به دلایل متعددی صورت گرفته است، اما یکی از اصلی‌ترین دلایل آن، تاکید بر اهمیت نقش معلمان در جامعه و تقدیر از زحمات و تلاش‌های آن‌ها است. معلمان نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی به آینده جوامع و افراد دارند. آن‌ها به‌عنوان راهنمایان و راهبران در راه تحصیل و رشد فردی دانش‌آموزان عمل می‌کنند و به‌عنوان مثال‌های زنده از ارزش‌ها و اخلاقیات به آن‌ها خدمت می‌کنند. بنابراین، برگزاری روز جهانی معلم به‌عنوان یک فرصت برای تقدیر و قدردانی از زحمات معلمان و همچنین تاکید بر اهمیت شغل آموزش و پرورش به شکل جهانی انتخاب شده است. این روز فرصتی برای جامعه جهانی به منظور ارزشیابی نقش معلمان و ارتقاء شرایط حرفه‌ای و اجتماعی آن‌ها است.
روز معلم در ایران قبل از انقلاب ۱۳۵۷
«یک معلم در تظاهرات دیروز کشته شد». این تیتر ۱۲ اردیبهشت روزنامه اطلاعات در سال ۱۳۴۰ بود. معلمان سراسر کشور برای دستیابی به حقوق از دست رفته خود اعتصاب کردند. رهبری این حرکت اعتراض‌آمیز را شادروان محمد درخشش یکی از معلمان وقت به عهده داشت. آن‌ها می‌خواستند وارد محوطه وزارت فرهنگ شوند، اما ماموران امنیتی مانع ورودشان شدند. پس از آن معترضین راهی میدان بهارستان شدند و مقابل ساختمان مجلس تحصن کردند. در این بین نیرو‌های پلیس با استفاده از ماشین آبپاش سعی در متفرق کردن جمعیت داشتند، اما معلمان از جای خود تکان نخوردند و به تحصن را ادامه دادند. گفته‌ها حاکی از آن است که ردیف اول تحصن‌کنندگان که معلمان زن بودند، بیشتر در معرض آسیب و خیس شدن بودند تا اینکه دکتر ابوالحسن خانعلی، دبیر فلسفه و عربی ۲۹ ساله دبیرستان جامی به کمک تعدادی از دانش آموزان روی ماشین آبپاش رفتند و جهت شلنگ آبپاش را تغییر دادند. پلیس این بار برای متفرق کردن تحصن‌کنندگان شروع به شلیک هوایی کرد، اما معلمان همچنان تکان نخوردند. در این جریان، سرهنگ ناصر شهرستانی، رییس کلانتری دو شروع به شلیک گلوله مستقیم به سمت معترضین کرد. سه نفر در اثر تیراندازی ماموران، حمله با سرنیزه مجروح شدند و یکی از گلوله‌های سرهنگ شهرستانی به پیشانی دکتر خانعلی نشست که وی در بیمارستان درگذشت. پیکر بی‌جان دکتر خانعلی از بیمارستان بازرگان به مسجد اسکندری منتقل شد و صد معلم دور پیکر او را گرفتند تا به دست حکومت نیفتد و در روز ۱۳ اردیبهشت بزرگ‌ترین تشییع جنازه کشور صورت گرفت که نه‌تنها معلمان، بلکه تمام اقشار مردم در این مراسم شرکت کردند. بعد از این اتفاق ۱۲ اردیبهشت به نام روز معلم نامگذاری شد.
قطعنامه مهرگان
ماجرا از این قرار بود که «باشگاه مهرگان» یا همان مجمع صنفی معلمان در ۱۸ بهمن ۱۳۳۹ طی قطعنامه‌ای درخواست افزایش حقوق معلمان را مطرح کرد. ریاست این باشگاه با فردی به نام محمد درخشش بود.
متن قطعنامه مهرگان
«معلمین می‌گویند حقوق یک دبیر لیسانسه کمتر از حقوق یک مستخدم جزء در سازمان برنامه یا شرکت ملی نفت است و ما خودمان مکرر نوشتیم که حقوق یک معلم کمتر از حقوق یک راننده دولتی و به مراتب کمتر از یک راننده تاکسی است. یک لیسانسه در وزارت فرهنگ ماهی ۴۰۰ تومان می‌گیرد، ولی لیسانسه دیگر با همان تحصیلات و پایه معلومات در یک سازمان دولتی دیگر ۲۵۰۰ تومان دریافت می‌کند».
به دنبال این قطعنامه، معلمان زیادی حمایت خود را از آن اعلام کردند.
دولت وقت در آن زمان به نخست‌وزیری جعفر شریف امامی تازه تشکیل شده بود. جهانشاه صالح، وزیر فرهنگ وقت، لایحه «اشل حقوقی جدید فرهنگیان» را به مجلس برده بود، اما این لایجه مورد موافقت معلمان نبود. پس بنا به درخواست باشگاه مهرگان، معلمان از روز ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۰ دست به اعتصاب زدند و مدارس را تعطیل کردند و برای اعتراض مقابل مجلس در میدان بهارستان تجمع کردند.
روز معلم پس از انقلاب ۱۳۵۷
انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ به پیروزی رسید، اما منافقین که چشم دیدن موفقیت‌های انقلاب را نداشتند شروع به ترور افراد باارزش انقلاب کردند، در این میان استاد شهید مرتضی مطهری یکی از آن چهره‌های برجسته بود. پس دست به کار شدند و درست در ۱۲ اردیبهشت سال ۱۳۵۸ یعنی ۱۸ سال پس از ماجرای تحصن معلیمن مقابل مجلس و کشته شدن معلم جوان دکتر خانعلی، این بار استاد مرتضی مطهری که امام خمینی (ره) به دانش و لیاقت او می‌بالیدند را به شهادت رساندند و ۱۲ اردیبهشت به یاد استاد شهید دوباره روز معلم خوانده شد.
