شیوه فعلی بازارگردانی در بورس کارآمد نیست/مشکلات ورود نقدشوندگی به بازار سرمایه چیست؟
نشان تجارت - همزمان با ریزش بازار در روز‌های گرم تابستان ۱۳۹۹ ناشران بورسی و فرابورسی ملزم به معرفی بازارگردان فعال و مؤثر شدند به همین دلیل بسیاری از سهامداران به اشتباه هدف بازارگردانی را حمایت از بازار تصور کردند درصورتی که هدف از بازارگردانی افزایش نقدشوندگی از طریق سفارش‌گذاری همزمان در دامنه نوسان مشخص است، تعبیری که باعث شد بازارگردان نتواند وظیفه اصلی خود را به درستی انجام دهد.
همان زمان که این تعبیر اشتباه اجباری شد اکثر کارشناسان و فعالان بازار سرمایه با آن مخالف کردند ضمن آنکه سوءبرداشت‌هایی نیز اتفاق افتاد مانند اینکه عده‌ای عقیده داشتند از قیمت سهم حمایت می‌کند درصورتی که بازارگردان چنین وظیفه‌ای ندارد حتی گاهی اوقات آن را متهم می‌کردند که چرا در صف خرید، می‌خرد و در فروش، می‌فروشد یعنی بازارگردان را بابت انجام کاری که وظیفه‌اش بود بازخواست می‌کردند.
کارشناسان معتقدند روش فعلی بازارگردانی کارا نیست و نمی‌تواند باعث عمق بخشی به بازار شود. براساس اعتقاد صاحب‌نظران زمانی بازارگردانی می‌تواند فعالیتی سودآور و در راستای منافع بازار سهام باشد که امکان استقراض سهام وجود داشته باشد.
علیرضا توکلی کاشی، معاون توسعه کانون نهاد‌های سرمایه‌گذاری ایران درمورد ارزیابی خود از شیوه فعلی بازارگردانی در بازار سرمایه ایران گفت: در حال حاضر کار بازارگردان در بازارسرمایه به هر چیز شبیه است به جز بازارگردانی، چون بازارگردان کسی است که باید با ارسال سفارش‌های متعدد خرید و فروش کاری کند بازار از نقدشوندگی کافی برخوردار شود، نه متعهد به خرید یک طرفه است و نه فروش یک طرفه بلکه باید همزمان خرید و فروش را با فاصله قیمت کوچک که به دامنه مظنه معروف و عددی بین ۱ تا ۳ درصد است، انجام دهد.
وی افزود: طبیعتا برای اینکه بازارگردان این کار را انجام دهد باید خیال آن راحت باشد که درصورت افزایش حجم عرضه یا تقاضا و یا نوساناتی که در بازار به خاطر عوامل بیرونی اثرگذار اتفاق می‌افتد، می‌تواند آزادانه و به سرعت قیمت خود را تعدیل کند.
توکلی کاشی تصریح کرد: درشرایطی که دامنه نوسان برای بازارگردان به عدد مشخصی محدود و عملا در صف‌های خرید و فروش گرفتار است نمی‌تواند وظیفه خود را انجام دهد بنابراین باید این اجازه را داشته باشد که دامنه نوسان مورد نظر خود را اعلام کند یا اینکه مانند برخی کشور‌های دنیا دامنه نوسان باز و یا ترکیبی از دامنه نوسان پویا و ایستا باشد که با ترکیب آن‌ها بتواند در صورت لزوم با برگزاری چند حراج میان بازاری و رعایت قوانین بورس قیمت را به تعادلی برساند.
معاون توسعه کانون نهاد‌های سرمایه‌گذاری ایران ادامه داد: در دنیا مسئولیت ایجاد نقدشوندگی در اوراق بهادار با راه‌اندازی بازار ثانویه در بورس‌ها انجام می‌شود، معمولا بورس‌ها برای افزایش بیشتر نقدشوندگی مناقصه برگزار و برای بازارگردانی نماد‌های مختلف از بازارگردان‌ها دعوت می‌کنند همچنین باتوجه به نوع اوراق ممکن است پاداشی هم برای آن‌ها در نظر بگیرند در حقیقت کارمزدی که بورس‌ها از محل معاملات دریافت می‌کنند برای ایجاد نقدشوندگی است.
او گفت: اگر اوراق بهاداری از نقدشوندگی کافی برخوردار نباشد بورس باید با انعقاد قرارداد با شرکت‌های تأمین سرمایه و بازارگردان‌ها نقدشوندگی کافی را برای سهام پذیرش کرده فراهم کند.
به گفته توکلی کاشی تأمین منابع مالی بازارگردان به عهده خودش است و نباید کسی منابع مالی و اوراق بهادار را در اختیار آن قرار دهد همچنین درخواست از ناشر یا هیأت مدیره شرکت برای تأمین منابع مالی کاری اشتباه است حتی تأمین اوراق بهادار توسط سهامدار عمده هم غلط است، چون سهامدارعمده در نوسان قیمت ذی‌نفع است و چه بسا تمایل داشته باشد قیمت را به سطح خاصی برساند که شاید با تأمین منابع بازارگردان را مجبور به این کار کند، درمجموع اصولا بازارگردان مستقل از ناشر و سهادار عمده از طریق انعقاد قرارداد با بورس کار نقدشوندگی را انجام می‌دهد.
