با فواید و مضرات انواع نوشیدنی‌ها آشنا شوید/ مصرف کم آب چه بر سر بدن می‌آورد؟
نشان تجارت - دکتر شهاب اولیایی با تاکید بر اهمیت موضوع نوشیدنی‌ها گفت: نوشیدنی‌هایی که در طول شبانه‌روز مصرف می‌کنیم به عنوان ورودی‌های به بدن ما، می‌توانند مفید یا مضر برای بدن باشند. من نوشیدنی‌ها را به سه دسته نوشیدنی‌های مفید، خنثی و مضر تقسیم می‌کنم.
نوشیدنی‌های مفید نوشیدنی‌هایی هستند که با فراهم کردن مواد مغذی نیاز‌های تغذیه‌ای بدن را رفع کند، حال ما را بهتر کند، به ما انرژی تزریق کند و ضرری هم نداشته باشد.
از جمله نوشیدنی‌های مفید که می‌توان نام برد، آب، خانواده لبنیات مانند شیر و فرآورده‌های حاصل از شیر مثل دوغ یا در واقع هر چیزی است که بر پایه شیر تهیه شده باشد، آبمیوه طبیعی و دمنوش‌های گیاهی که این‌ها از جمله موارد مفیدی هستند که می‌توانیم به عنوان مایعات مفید از آن‌ها یاد کنیم.
سردرد و کمردرد به دلیل عدم نوشیدن کافی آب
این رژیم‌شناس و مشاور تغذیه درباره خصوصیت آب و اهمیت مصرف آن گفت: حدود ۶۰ درصد وزن بدن‌مان از آب تشکیل شده است، بسیاری از فعالیت‌های طبیعی و عملکرد بدن به آب وابسته است، در تنظیم سوخت و ساز بدن کارکرد دارد، در سلامتی پوست موثر است. خیلی از درد‌ها در بدن می‌تواند ناشی از کم‌آبی باشد، مثل برخی از سردرد‌های با علت ناشناخته، یا خیلی از کمردردها. با توجه به اینکه دیسک‌های موجود در قسمت کمر پر از مایعات است و مانند یک فنر عمل می‌کند اگر به اندازه کافی به آن‌ها آب‌رسانی نشود، دچار خشکی می‌شوند و می‌توانند مشکل‌ساز باشند.
این دکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی تاکید کرد: مصرف کافی آب در بحث آرتروز یا درد‌های مفاصل موثر است. چون می‌دانیم که مایعات بین مفصلی مانند یک روغن عمل می‌کند و باید به مقدار کافی وجود داشته باشد. آب در نرم‌کردن مفاصل بین استخوان‌ها نقش دارد و کمبود آن می‌تواند سایش بین سطح غضروف‌ها را کاهش دهد و موجب درد و ورم مفاصل شود.
اولیایی اضافه کرد: مصرف کافی آب می‌تواند باعث افزایش سطح ایمنی بدن شود، باعث افزایش تمرکز شود، چون سموم بدن را می‌تواند دفع کند. همچنین می‌تواند سطح اکسیژن‌رسانی خون به عضلات را بالا ببرد و از گرفتگی آن‌ها جلوگیری کند. آب در تنظیم دمای بدن هم می‌تواند نقش داشته باشد. این‌ها کارکرد‌ها و اهمیت مصرف آب در بدن است و هر چیزی که به عنوان نوشیدنی بتواند آب بدن را فراهم کند می‌تواند به این وظایف مذکور کمک کند.
نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه جایگزین آب نیست
وی خاطرنشان کرد: البته برخی از انواع نوشیدنی‌ها گرچه در ظاهر شاید آب باشند، اما کارکرد‌های آب را ممکن است نداشته باشند. حتی می‌توانند باعث دفع آب از بدن شوند مثل چای یا نوشدینی‌های حاوی کافئین، چون قهوه و نسکافه که به علت وجود تنین یا کافئین موجود در چای و قهوه و نسکافه به عنوان مدر عمل می‌کنند و آب بدن را هم دفع می‌کنند. در حالی که برخی فکر می‌کنند آب مصرف می‌کنند و حتی این‌ها را جایگزین مصرف آب می‌کنند که این اشتباه است.
این دکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی در ادامه گفت:، اما شربت‌های گیاهی، عرقیات سنتی، مثل شربت آبلیمو، شربت خاکشیر، شربت نعنا و ... آبِ میوه‌جات طبیعی، آب سبزیجات طبیعی، این‌ها از مواردی هستند که می‌توانند جایگزین آب هم بشوند. ضمن اینکه می‌توانند خیلی از مواد مغذی را برای بدن تامین کنند.
وی با اشاره به دیگر نوشیدنی‌ها مفید گفت: از دیگر نوشیدنی‌های مفید می‌توانیم از شیر نام ببریم یا خانواده شیر مانند دوغ یا هر نوشیدنی که با پایه شیر تهیه می‌شود. این‌ها می‌توانند چربی، پروتئین، مواد معدنی، ویتامین و آنزیم‌های مختلف را برای بدن تامین و خیلی از نیاز‌های بدن را رفع کنند.
به طور مثال در شیر کلسیم، پتاسیم، منیزیوم، فسفر، سدیم و کمی آهن می‌تواند وجود داشته باشد. ویتامین C، ویتامین A، ویتامین D، و B۶ و B۱۲ و B۱ و B۲ این‌ها از جمله مواردی هستند که در شیر وجود دارند و به عنوان یکی از نوشیدنی‌های بسیار مفید مطرح هستند.
اولیایی بیان کرد: از دیگر نوشیدنی‌های مفید می‌توانیم به آبمیوه‌های طبیعی اشاره کنیم. آبمیوه‌های طبیعی در واقع حاوی ویتامین‌ها، آب، الکترولیت‌ها و مواد معدنی هستند. در میوه‌های مختلف ویتامین‌ها و مواد معدنی متفاوت وجود دارد و می‌تواند بسیار مفید هم واقع شود.
اما نباید آبمیوه بطور همیشگی جایگزین مصرف میوه باشد؛ چون میوه کامل‌تر از آبمیوه بوده و حاوی فیبر است و حتی می‌تواند مواد معدنی و ویتامینی بیشتر هم داشته باشد. فیبر هم برای سلامتی دستگاه گوارش بسیار ضروری است و ما باید روزنامه حداقل ۲۵ گرم فیبر را از طریق مصرف میوه و سبزی و غلات پرفیبر برای بدن تامین کنیم.
در مصرف نوشیدنی‌های خنثی افراط نکنید
این رژیم‌شناس و مشاور تغذیه با بیان اینکه دسته دوم، نوشیدنی‌هایی هستند که من از آن‌ها تحت عنوان نوشیدنی‌های خنثی نام می‌برم، گفت: این نوشیدنی‌ها هم می‌توانند مفید واقع شوند و هم اگر افراط در مصرف آن‌ها وجود داشته باشد ممکن است مضر هم باشند.
به طور مثال مصرف چای یا مصرف هر نوشیدنی که حاوی کافئین باشد مانند قهوه و نسکافه اگر در مصرفشان زیاده‌روی صورت بگیرد این کافئین زیاد می‌تواند باعث تحریک سیستم عصبی، بی‌خوابی، بی‌قراری و مشکلات دفع آب از بدن شود. ولی اگر در حد و اندازه خود و در حد تعادل مصرف شود می‌تواند مفید واقع شود، حال را بهتر کند و انرژی‌بخش باشد و به عنوان یک نوشیدنی مطلوب محسوب شود.
وی یادآور شد: مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌تواند باعث ایجاد وابستگی یا اعتیاد شود که از آن نظر به کبد و کلیه هم آسیب خواهد رساند. به بیان دیگر اگر پای افراط در میان باشد این نوشیدنی‌ها جزو نوشیدنی‌های مضر به حساب خواهند آمد. مثلا اگر ما به طور افراطی چای بنوشیم و اگر چای را بعد از مصرف غذا بنوشیم خصوصا افرادی که استعداد کمبود آهن را دارند به کم‌خونی ناشی از فقر آهن دچار خواهند شد.
اولیایی اظهار داشت: دلستر یا ماءالشعیر هم جزو نوشیدنی‌های خنثی هستند، اما اگر در اندازه خود مصرف شوند می‌توانند ویتامین‌های گروه B را به بدن برساند. اما اگر حاوی قند یا طعم‌دهنده‌های شیمیایی یا گازدار باشند و به‌طور مداوم مصرف شوند می‌توانند مضر باشند.
نوشیدنی‌های مضر را بشناسید
این متخصص تغذیه و رژیم درمیان در ادامه به گروه نوشیدنی‌های مضر اشاره کرد و گفت: در این دسته می‌توانیم از نوشیدنی‌های الکلی، نوشابه‌های انرژی‌زا، نوشابه‌های گازدار معمولی نام ببریم که در واقع این‌ها نه تنها مواد مغذی را برای بدن تامین نمی‌کنند بلکه می‌توانند به بدن آسیب هم برسانند.
به طور مثال مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل در هر میزانی می‌تواند کبد را دچار مشکل کند و آسیب‌های کبدی به دنبال داشته باشد. بسیاری از افرادی که مصرف الکل را به طور متناوب دارند با تخریب بسیاری از ویتامین‌ها از جمله ویتامین‌های گروه B و یا ویتامین c مواجه شده و دچار سوءتغذیه می‌شوند.
به گفته این متخصص تغذیه، مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا به خاطر مقادیر بالای کافئین در آن‌ها می‌تواند ایجاد اعتیاد کرده و به کلیه و کبد آسیب برساند.
وی ادامه داد: از جمله نوشدینی‌های مضر دیگر می‌توانیم به شربت‌ها یا آبمیوه‌های صنعتی اشاره کنیم که فقط حاوی رنگ هستند و انسانس، قند و شکر که هم چاق‌کننده هستند و هم به خاطر وجود رنگ‌ها و اسانس‌ها در آن‌ها، می‌توانند سرطان‌زا هم باشند. یا نوشابه‌های گازدار که تک تک مواد تشکیل‌دهنده آن از جمله قند، رنگ، طعم‌دهنده‌ها، آب گازدار و موارد دیگر آن می‌تواند برای بدن مضر باشند و سبب ایجاد بیماری شوند.
مراقب مصرف خودسرانه برخی دمنوش‌های دارویی باشید
اولیایی درخصوص دمنوش‌ها هم گفت: دمنوش‌ها را می‌توانیم جزو نوشیدنی‌های مفید تلقی کنیم به شرط اینکه در جای خود و در مقادیر مناسب مصرف شود. چون خیلی از دمنوش‌ها خاصیت دارویی دارند و مصرف خودسرانه آن‌ها می‌تواند باعث آسیب به بدن خصوصا کبد و کلیه شود؛ بنابراین اگر در جای خود و در مقدار مناسب مصرف شود می‌تواند مفید باشد، ولی در موارد مصرف نابه‌جا و خودسرانه و افراطی می‌تواند مضر تلقی شود.
وی این را هم گفت که برخی از نوشیدنی‌هایی که از ترکیب شیر و میوه‌های دیگر مثل موز، نارگیل و ... درست می‌شوند، جزو نوشیدنی‌های مفید هستند، مشکلی ندارند، ولی چون سنگین هستند و بعضا دیر هضم ممکن است برای برخی، ممکن است به سیستم گوارش‌شان فشار بیاورد.
این متخصص تغذیه در این باره افزود:، اما ترکیب شیرکاکائو یا شیرقهوه به خاطر وجود اگزالات در قهوه می‌تواند دسترسی به کلسیم شیر را کاهش دهد؛ بنابراین ما توصیه نمی‌کنیم مصرف شیرکاکائو یا شیرقهوه جایگزین مصرف شیر شود، اما می‌توان «گاها» از مصرف شیرکاکائو یا شیرقهوه یا شیرنسکافه استفاده کرد و لذت برد.
اولیایی خاطرنشان کرد: شکلات داغ، هات‌چاکلت، کاپوچینو این‌ها هم جزو نوشیدنی‌های خنثی هستند. اگر در مقادیر مناسب مصرف شوند می‌توانند مفید باشند و حال روحی را بهتر کرده و انرژی‌بخش باشند، ولی اگر در مصرف آن‌ها افراط شود به خاطر کافئین زیاد یا قند زیادی که دارند می‌توانند تحریک‌کننده و چاق‌کننده و مضر باشند. اگر این‌ها جایگزین نوشیدنی‌های مفید شوند آن‌وقت است که می‌توان آن‌ها را جزو نوشیدنی‌های مضر هم تلقی کرد؛ بنابراین بستگی به نحوه مصرف آن‌ها دارد.
چای سبز را به اندازه مصرف کنید
وی به مصرف چای‌شیرین هم اشاره کرد و گفت: چای شیرین هم شامل همان وضعیت چای است که آب بدن را دفع می‌کند، مضر است، ولی اگر در مقادیر متعادل مصرف شود مشکل‌ساز نیست.
اما شیرین‌کننده کنار چای مثل قند، شکر یا هر نوع شیرین‌کننده که قند ساده به بدن برساند، می‌تواند باعث پوسیدگی دندان‌ها، چاقی و بروز عوارض چاقی مانند دیابت، کبد چرب یا موارد این‌چنینی شود؛ بنابراین مقدار مصرف چای‌شیرین بسیار مهم است و اگر در مقادیر مناسب باشد جزو نوشیدنی‌های خنثی تلقی می‌شود و اگر افراط شود، مضر خواهد بود.
این دکتر متخصص تغذیه و رژیم درمانی در پایان تاکید کرد: چای سبز هم می‌تواند جزو نوشیدنی‌های مفید باشد، این چای مثل دمنوش‌ها محسوب می‌شود و باید در مقادیر مناسب مصرف شود. حاوی آنتی‌اکسیدان‌هاست، ضد پیری و ضد سرطان است و می‌تواند برای سلامتی مفید باشد، ولی اگر در مصرف چای سبز افراط شود می‌تواند باعث افت فشار خون شده و مشکلاتی ایجاد کند.
به‌طور کلی همانطور که در مصرف غذا‌ها باید دقت کنیم در مصرف نوشیدنی‌ها نیز باید ملاحظات لازم صورت پذیرد تا مصرف نوشیدنی‌ها هم به سلامتی کمک کند و هم باعث بهترشدن حال ما شود و در عین حال مضر نباشد.
