تحریم کالا‌های ترکیه، برگ برنده ایران در افزایش تجارت با ارمنستان / نقش منطقه آزاد ارس در توسعه روابط اقتصادی تهران - ایروان
نشان تجارت - اخیراً وزارت امور خارجه ارمنستان اعلام کرده است، به دلیل تحریم‌های ترکیه قصد دارد کالا‌های ایرانی را جایگزین ۲۲۵۰ قلم کالای وارداتی خود از کشور ترکیه کند و از آنجا که مرز زمینی ایران در نوردوز منطقه آزاد ارس تنها مرز زمینی با این کشور است می‌تواند به عنوان دروازه ورود به بازار اوراسیا مورد توجه مسئولان، سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی قرار بگیرد.
از این رو تسهیل امور تجارت با ارمنستان توسط سازمان منطقه آزاد ارس در دستور کار قرار گرفته و اخیراً در جلسه میز کشور ارمنستان با دستور کار بررسی راهکار‌های افزایش تبادلات تجاری با حضور سفیر ایران در ارمنستان، نمایندگان سازمان منطقه آزاد ارس، مدیر کل دفتر اروپا و آمریکا سازمان توسعه تجارت ایران و سایر ارگان‌ها و وزارتخانه‌ها در تهران به آن پرداخته شده است.
تمهیدات منطقه آزاد ارس برای تجارت با ارمنستان
قرار است هیاتی بلندپایه متشکل از بخش دولتی و خصوصی به ریاست وزیر اقتصاد ارمنستان جهت پیشبرد اهداف تجاری و اقتصادی در اوایل بهمن به تهران سفر کند. به گفته مجتبی موسویان، معاون توسعه بازار‌های صادراتی سازمان توسعه تجارت ایران، مذاکره درخصوص توسعه بیشتر کالا‌ها در تفاهم‌نامه اقتصادی اوراسیا، تفاهم‌های بانکی و ترانزیتی، ارتباط منطقه آزاد ارس و هماهنگی برای برگزاری نمایشگاه اختصاصی ایران در ایروان از اهداف سفر است.
موسویان افزود: همچنین یکی دیگر از برنامه‌های هیات تجاری مذکور بازدید از چند مرکز تولیدی و صنعتی و بررسی تولید مشترک و صادرات تولیدات به سایر کشور‌ها است.
این موقعیت جدید که در پی تحریم کالا‌های کشور ترکیه از سوی ارمنستان پیش آمده می‌تواند بستر مناسبی در حوزه تجارت و تولید برای کالا‌های ایرانی فراهم کند. در واقع ارمنستان امیدوار است که از این طریق بتواند کمبود‌های اقتصادی که وجود آمده است را به علت تیره و تار شدن روابط با کشورهای ترکیه و آذربایجان جبران کند. از اینرو توسعه روابط ایران و تهران می‌تواند به لحاظ سیاسی نیز برای ارمنستان راهگشا باشد. از آنجا که ترکیه نیز با راه‌اندازی «راه ابریشم آهنی» به عنوان کشوری در نقطه اتصال به اروپا سعی می‌کند، سهم بیشتری از تجارت منطقه را بگیرد، برای ایران موقعیت به وجود آمده در تجارت با ارمنستان اهمیت زیادی پیدا می‌کند و ایران باید خود را در سطح تامین نیاز‌های وارداتی ارمنستان تنظیم و زیرساخت‌های آن را تامین کند.
امکانات و امتیازات ویژه‌ای که مناطق آزاد برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان فراهم می‌کنند، می‌تواند بهترین شاهراه برای توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور باشد؛ بنابراین منطقه آزاد ارس این روز‌ها درصدد تسهیلگری و ارتقای ظرفیت است.
محسن نریمان، مدیرعامل منطقه آزاد ارس درباره فرصت ایجاد شده در تجارت با ارمنستان گفته بود: ما به علت وضعیت خاص پیش آمده تماس‌های ممتدی با سفیران کشور در آذربایجان و ارمنستان برای برقراری مناسبات اقتصادی و دیپلماتیک داشتیم. ایران یک مرز بلامناقشه با این کشور‌ها داشته و تمام پارامتر‌های موجود اقتصادی و ظرفیت‌های مناطق آزاد و مرز نوردوز بستر‌های برقراری روابط تجاری، سیاسی و فرهنگی ایران با کشور ارمنستان را فراهم می‌کند. از گذشته نیز منطقه آزاد ارس ارتباط مناسبی با کشورهای اوراسیا داشته و با مصوبه مجلس و اقبال ارمنستان این مسیر تسهیل شده است.
مزیت‌های توسعه تجارت ایران با ارمنستان
براساس آمار‌های سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۱۸ مهم‌ترین شرکای تجاری ارمنستان در بحث واردات، به ترتیب شامل کشورهای روسیه (۲۵.۹۷ درصد)، چین (۱۳.۶۳ درصد)، ایران (۵.۵۵ درصد)، آلمان (۴.۹۹ درصد)، آمریکا (۳.۶۲ درصد) و برخی کشورهای دیگر بوده است. ایران اگر بتواند با فرصت پیش آمده صادرات خود به ارمنستان را افزایش دهد، موقعیت اقتصادی خود را در منطقه نیز بهبود بخشیده است. این در حالی است که در ۸ ماه نخست سال ۹۹ صادرات ایران به ارمنستان حدود ۲۷ درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش یافته بود.
در واقع طبق آمار گمرک در هشت ماهه سال ۹۹ حدود ۲۳۳ میلیون دلار صادرات و حدود ۱۱ میلیون دلار واردات از ارمنستان داشتیم؛ بنابراین شاید بتوان در ماه‌های باقی مانده از سال ۹۹ و در سال ۱۴۰۰ کسری پیش آمده را جبران کرد. بهر حال نباید فراموش کرد که ۳۵ کیلومتر مرز مشترک ایران با ارمنستان موقعیت ممتازی برای صادرات را فراهم می‌کند. ارمنستان از جهت اینکه اکثر شرکای تجاری اش عضو سازمان تجارت جهانی بوده، از تعرفه‌های پایین‌تری برخوردار است و همچنین کشور ارمنستان در تجارت با ایالات متحده، کانادا، اتحادیه اروپا و ژاپن از مزیت سیستم معافیت از حقوق گمرکی برخوردار است.
