چرا بودجه ۱۴۰۰ برای اقتصاد ایران بسیار مهم است؟/ هیچ برنامه‌ای برای افزایش درآمد سرانه نداریم

پیمان مولوی، کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص در گفتگو با اقتصاد۲۴ با بیان اینکه لایحه بودجه در اقتصاد هیچ گاه عملیاتی نبوده است، اظهار می‌کند: بودجه اقتصاد سنتی با انحرافات بسیار زیاد همراه بوده که به جز سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۳ که کمی انضباط مالی بیشتری داشته همواره از بی نظمی رنج برده است. نتیجه این نوع بودجه ریزی را در رشد اقتصادی و شرایط زندگی مردم می‌توان دید.

این کارشناس اقتصادی می‌گوید: اما در خصوص بودجه ۱۴۰۰ دو نکته اساسی وجود دارد؛ نخست آنکه بین دولت و مجلس در نوع نگاه تفاوت رویکرد وجود دارد که این تفاوت شدید می‌تواند تبدیل به پاشنه آشیل بودجه سال آینده شود.

وی می‌افزاید: نکته دوم مربوط به انتخابات سال ۱۴۰۰ است. بودجه سال آینده به دلایل سیاسی برای نتیجه مهم است. در واقع همواره در سال‌های قبل از انتخابات بودجه به گونه‌ای تدوین می‌شده است که در نتیجه انتخابات اثرگذار باشد این قاعده البته در سال ۸۳ برای بودجه سال ۸۴ متفاوت بود.

مولوی در ادامه این گفتگو تاکید می‌کند: اما آنچه که در این بین از اهمیت بالایی برخوردار است قرار گرفتن اقتصاد در سال پایانی قرن و ورود به دهه جدید است. سوال این است که نه برای یک سال که برای یک دهه آینده اقتصاد ایران چه اقداماتی قرار است انجام شود.

این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: زمانی که دهه، سال ۱۳۹۰ را شروع شد، برنامه‌ای بود تحت عنوان افق سال ۱۴۰۴ که قرار بود در بین کشور‌های منطقه حرف اول را در اقتصاد بزنیم. به فاصله ۴ سال مانده به آن چشم انداز اقتصاد امارات متحده عربی از لحاظ تولید ناخالص داخلی از ما جلوتر است و امسال ایران را رد خواهد کرد.

مولوی دهه گذشته را دهه سوخته اقتصاد ایران می‌داند و می‌گوید: اقتصاد ایران در یک دهه گذشته تقریبا رشد اقتصادی نداشته و میانگین آن صفر بوده است در حالی که هیچ برنامه‌ای برای دهه آینده وجود ندارد.

وی می‌افزاید: نکته‌ای که در حال حاضر اهمیت پیدا می‌کند ریل گذاری برای دهه آینده اقتصاد ایران است. متاسفانه هنوز اقتصاد اولویت کشور قرار نگرفته است و اقتصادی که بخواهد برای یک دهه آینده برنامه داشته باشد باید اقتصاد اولویت آن باشد.

مولوی ادامه می‌دهد: میزان رفاهی که باید ایجاد شود بهتر است در اولویت قرار گیرد. به یاد نداریم که هیچ مسئولی عدد درستی از درآمد سرانه مردم ایران ارائه کرده باشد و یا رئیس جمهوری بگوید تلاش می‌کنیم درآمد سرانه را از این عدد به عدد بالاتر خواهیم رساند.

وی می‌افزاید: درآمد سرانه اقتصاد ایران در سال‌های ۷۶ تا ۸۴ که اقتصاد ایران رو به جلو در حرکت بود بیشتر شد. همچنین در دو سال دولت آقای احمدی نژاد به دلیل بالا رفتن قیمت نفت درآمد زیاد نفتی این عدد بالا رفت، اما هیچ برنامه‌ای برای بالا رفتن این درآمد سرانه وجود ندارد.

مولوی با تاکید بر اینکه هیچ برنامه‌ای برای دهه آینده وجود ندارد، اظهار می‌کند: ما در شرایطی در اقتصاد جهان قرار داریم که اگر نتوانیم تکلیف خود را مشخص کنیم با مگاپارادیم‌ها و با تغییرات شگرفی که در اقتصاد جهان ایجاد می‌شود دیگر نمی‌توانیم فاصله مان را با دو یا سه رقیب منطقه‌ای پر کنیم.

وی می‌افزاید: اگر برای اقتصادمان از همین الان برنامه داشته باشیم و همه چیز درست باشد ۶ سال زمان نیاز داریم تا با ۸ درصد رشد اقتصادی به قله سال ۱۳۹۱ برسیم. گفتنی است در این حین امارات و ترکیه و عربستان هم رو به جلو حرکت می‌کنند.

مولوی تصریح می‌کند: اما نکته ناراحت کننده این است که برای رشد ۸ درصدی ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری احتیاج داریم؛ یعنی ما در کشاکش یک تصمیم قرار گرفتیم که آیا می‌خواهیم اقتصاد اولویت باشد یا خیر؟

این کارشناس اقتصادی یادآور می‌شود: برنامه و بودجه به هیچ وجه چنین چیزی را نشان نمی‌دهد و با برنامه و بودجه نویسی در جهان امروز فاصله بسیاری دارد.

وی خاطرنشان می‌کند: مشکل این است که چون اقتصاد ایران دولتی است بودجه‌ای که می‌خواهد برای شرکت‌های دولتی بریزد آنقدر بزرگ است که کل اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کشور‌های دیگر اقتصادشان دولتی نیست و بخش خصوصی حاکم است و اقتصاد بر اساس رقابت‌های جهانی شکل می‌گیرد.

مولوی می‌گوید: ما در مقطع انتخاب برای اقتصاد قرار داریم. آغاز دهه جدید همان نقطه‌ای است که باید برای آن تصمیم بگیریم؛ در حالی که رویکرد‌ها در سطح کلان تغییری نکرده است و در یک دور باطل قرار گرفته ایم. در برخی موارد درآمد‌های نفتی بیشتر می‌شود و شرایط به طور موقت بهتر شده و گوشتی زیر پوست اقتصاد ایران می‌آید و بعد از مدتی دوباره فاز‌های ریسکی خارجی آغاز می‌شود لذا من فکر نمی‌کنم از این ورطه خارج شویم مگر اینکه واقعیت امر برسیم به نقطه‌ای که اقتصاد اولویت باشد و در این شرایط چیزی از زبان دولتی‌ها نخواهید شنید.

این کارشناس اقتصادی یادآور می‌شود: ما باید تلاش کنیم درآمد سرانه ایران در انتهای دهه جدید در سال ۱۴۱۰ به ۱۰ هزار دلار برسد، در صورتی که احتمالاً ترکیه در آن زمان به عدد ۱۸ هزار دلار و عربستان سعودی به بالای ۳۰ هزار دلار رسیده باشد.

همچنین سعید مسگری در گفتگو با اقتصاد۲۴ با بیان اینکه بودجه ۱۴۰۰ به دلایل و عوامل مختلفی بودجه مهمی است، اظهار می‌کند: کسری بودجه شدیدی که در ایران شکل گرفته در اوج خودش حتی برخی برآورد‌ها نشان از ۵۰ درصد کسری بودجه دارد و این کسری بودجه در سال بعد هم کمتر یا بیشتر ادامه خواهد داشت.

وی می‌افزاید: همچنین شیوع کرونا که درآمد‌های دولت را محدودتر و هزینه‌ها را نیز بیشتر کرده است. همچنین رشد اقتصادی منفی شرایط اقتصادی را حاد کرده و تورم بالا که همواره در اقتصاد وجود داشته و دارد.

مسگری تاکید می‌کند: در سال آخر دولت و سال اول مجلس تلاش برای عملی کردن وعده‌ها وجود دارد. تلاش دولت برای اینکه کار‌های بهتری از خود به جای بگذارد و مجلس برای اینکه وعده‌های خود را اثبات کند. همه این‌ها دست به دست هم می‌دهند تا بودجه ۱۴۰۰ بودجه مهمی باشد.
اقتصاد به نقطه عطف تاریخی رسیده است

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران در دهه ۹۰ به یک نقطه عطف تاریخی رسیده است، می‌گوید: روند‌هایی که طی نیم قرن اخیر طی کردیم باعث شده که اکنون با انباشت چالش‌های اقتصادی در حوزه‌های مختلف مواجه باشیم. عملکرد ناموفق و ضعیف دو دولت اخیر منظورم دولت نهم و دهم و یازدهم و دوازدهم است، اشتباهات و تکرار اشتباهاتی از عوامل موثر در وضعیت اقتصادی است. همچنین عامل سوم شدت گرفتن بی سابقه تحریم‌هایی که هیچ وقت این گونه وجود نداشتند باعث شدند که اقتصاد ایران به یک نقطه عطف تاریخی برسد.

مسگری خاطرنشان می‌کند: اگر چه عملکرد اقتصاد در گذشته هم چندان مناسب نبوده، ولی همان عملکرد‌ها را نیز شاهد نبودیم. رشد اقتصادی میانگینش ۳، ۴، ۵ درصد در بازار‌های مختلف بوده، ولی میانگین رشد اقتصادی در دهه ۹۰ به زیر ۱ درصد رسیده همچنین تورم افزایش پیدا کرده و به سمت بالا رفته است.

وی معتقد است: اگر اصلاحات ساختاری اقتصادی آغاز شود در این سال‌های آخری دهه ۹۰ می‌توانیم از این فرصت استفاده کرده و از این بن بست‌ها خارج شویم. ولی اگر به روند‌های قبلی ادامه دهیم حتی عملکرد‌های قبلی ما هم از دست خواهد رفت و اقتصاد ایران از این هم بدتر خواهد شد.

مسگری تصریح می‌کند: به بیان دیگر وارد دوره‌ای خواهیم شد که رشد اقتصادی پایین، پایین‌تر از قبل یعنی حدود ۰ تا ۱ درصد بماند، تورم ما به بالای ۲۰ درصد بیاید یا شاید دچار تورمی عمیق و طولانی شده و نرخ بیکاری و فقرمان گسترش پیدا کند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفتگو با اقتصاد۲۴ یادآور می‌شود: بنابراین بودجه ۱۴۰۰ در یک نقطه‌ای از تاریخ ایران بسته می‌شود که نقطه عطف اقتصاد ایران است. از طرف دیگر کسری بودجه به یک نقطه تاریخی رسیده و اگر برایش چاره اندیشی نشود و از منابع درستی استفاده نشود و ناخواسته با برخی سیاست‌های غلط تشدید و تعمیق بشود ممکن است به سمت تورم‌های بسیار بالا و حتی چه بسا ابر تورم هم حرکت کنیم.

وی می‌افزاید: بنابراین در این نقطه عطف باید با دقت بیشتری بودجه بسته شود و به کسری بودجه با نگاه صرفه جویی حداکثری و تامین منابع مناسب بسته شود تا از این نقطه به سلامت عبور و به سمت اصلاح ساختار حرکت کنیم.

مسگری تاکید می‌کند: موضوع پیرامون دو بحث شکل می‌گیرد؛ نخست کسری بودجه بود که باید به درستی درک شود و دیگر هم اصلاح ساختاری است که باید انجام شود. یکی از ابعاد این اصلاح، ساختار بودجه است و باید در دستور کار قرار بگیرد و به هیچ عنوان نباید از اصلاحات ساختاری بودجه غفلت شود.

این کارشناس اقتصادی می‌گوید: این اصلاح ساختاری حتما باید در بودجه ۱۴۰۰ آغاز شود. باید برنامه بودجه چند سال را اصلاح کرد تا به سمت اصلاح ساختاری در حوزه‌های دیگر هم حرکت کنیم و نقطه عطف اقتصاد را به نقطه درستی برسانیم.

مسگری خاطرنشان می‌کند: اگر در این نقطه‌ای که قرار داریم اصلاحات را شروع کنیم و هوشمندانه و آگاهانه تصمیم بگیریم می‌توانیم نه تنها میانگین‌های بلند مدت در یک دوره به دست بیاوریم بلکه به سمت رشد و توسعه حرکت کنیم.

وی تاکید می‌کند: اگر این کار‌ها را نکنیم به سمت بدتر شدن اقتصاد حرکت می‌کنیم؛ بنابراین در مسئله بودجه باید با توجه به اصلاحات ساختاری و نیز کسری بودجه با دقت بیشتری عمل کنیم.