اما طی روز‌های گذشته مصاحبه‌ای از طهماسب مظاهری رئیس کل
بانک مرکزی در دولت محمود احمدی نژاد منتشر شد که گفته بود احمدی نژاد از
او خواسته بود تا کار‌هایی خلاف مصالح ملی انجام دهد. رئیس وقت بانک مرکزی
گفته بود محمود احمدی نژاد از او خواسته بود تا غیرقانونی پول چاپ کند و به
برخی افراد، ارز دولتی بدهد.
او ادامه داده بود: من هم ترجیح دادم اگر بودن من در این اتاق زیبا و قشنگ و جذاب یعنی اتاق رییس بانک مرکزی لازمه اش این باشد که این کار‌های خلاف را بکنم، آنجا نباشم.
این مصاحبه البته نشان می‌دهد که بانک مرکزی همواره تحت تاثیر دولت نتوانسته به وظایف ذاتی خود عمل کند. آلبرت بغوزیان استاد دانشگاه البته در واکنش به این مصاحبه گفت: معلوم نیست در حال حاضر هم بانک مرکزی تحت تاثیر دولت قرار دارد یا نه، اما به هر حال اگر چنین باشد باید همان زمان این مسئله مطرح می‌شد.
کارشناسان معتقدند استقلال بانک مرکزی به این معناست که بانک مرکزی باید بتواند سیاست‌های پولی و اعتباری را فارغ از هرگونه فشار سیاسی و بر اساس اهداف و مصالح اقتصادی تنظیم و اجرا کند و البته باید نسبت به نتایج این سیاست‌ها پاسخگو باشد، یا به عبارتی ساده همان‌طور که مجله اکونومیست می‌نویسد: «تنها بانک مرکزی خوب، بانک مرکزی است که بتواند به سیاستمداران نه بگوید.»
دولت‌های گذشته همواره برای نیاز‌های خود از بانک مرکزی که متولی سیاست‌گذاری پولی و قیمت‌گذاری ارز در اقتصاد ایران است استقراض می‌کردند و همچنین با ثابت نگه‌داشتن نرخ ارز برای کنترل قیمت‌ها در نهایت منجر به شوک به اقتصاد می‌شدند.
حالا، اما به نظر می‌رسد نتایج این عدم استقلال منجر به انباشت مشکلات از دهه‌های گذشته تاکنون شده است.
استقلال بانک مرکزی در کشور تحریف شده است
آلبرت بغوزیان استاد دانشگاه و اقتصاددان در ادامه گفتگو می‌گوید: نخست باید واژه استقلال را به درستی تعریف کنیم. این
مفهوم در ایران تحریف شده است. استقلال به معنای این است که بانک مرکزی
نباید تحت تاثیر دولت باشد، اما این مسئله دلیل نمی‌شود که این دو نهاد با
هم هماهنگ نباشند.
وی می‌افزاید: بانک مرکزی مسئولیت مسائل پولی و ارزی را
دارد و دولت مسئولیت مالی را برعهده دارد. هر تصمیمی که قرار است گرفته شود
باید عواقب آن با همفکری یکدیگر سنجیده شود. ممکن است دولت برای تزریق به
تولید یا پیمانکاران نیاز به پول داشته باشد که بانک مرکزی با رعایت جوانب
با دولت همکاری می‌کند. حال اگر دولت از بانک مرکزی برای تولید، پول بگیرد،
اما کسری بودجه را جبران کند و بانک مرکزی از آن بی اطلاع باشد، توانایی و
استقلال بانک مرکزی زیر سوال می‌رود.
بغوزیان یادآور می‌شود: بهترین شرایط این است که هر کدام در تعامل با یکدیگر بتوانند با یک استراتژی مشخص به یکدیگر کمک کنند. در واقع دولت باید بتواند برای هر درخواست از بانک مرکزی توجیه مناسب داشته باشد.
تحت فشار قرار گرفتن روسای بانک مرکزی در دنیا مرسوم نیست
بغوزیان با بیان اینکه اگر رئیس کل بانک مرکزی در هر دوره‌ای متحمل دستوراتی می‌شود که به صلاح اقتصاد نیست باید پست خود را کنار بگذارد، اظهار می‌کند: اینکه رئیس بانک مرکزی را مجبور می‌کردند و او بر سر مقام خود باقی مانده است عواقب اش همین است که امروز هم مشاهده می‌کنید.
وی می‌افزاید: در حال حاضر هم معلوم نیست که رئیس کل بانک مرکزی تحت اینگونه فشار‌ها نباشد. اما در هیچ جای دنیا نشنیدم که رئیس بانک مرکزی بگوید رئیس جمهوری من را مجبور به کاری کرده است، این یعنی عملاً به ماموریت خود پشت کرده است و وضعیت اقتصادی را وخیم کرده است.
این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: اگر حتی مصلحت نباشد باید به وقت آن این فشار‌ها مطرح شود. نه اینکه بعد از گذشت سال‌ها بگوید تصمیم‌هایی به اجبار گرفته شده است با اینکه می‌دانسته عواقب آن چیست.
وی تاکید می‌کند: اینکه بانک مرکزی و دولت در هماهنگی با هم تصمیمی را بگیرند نفی استقلال نیست. بلکه باید سیاست‌های پولی، مالی و ارزی مشخص و دارای برنامه باشد.
بانک مرکزی زیر نظر سران قوه اداره شود؟
بغوزیان با بیان اینکه پیشنهاد قرار گرفتن بانک مرکزی تحت نظر سران سه قوه مفید است، می‌افزاید: مردم به ثبات قیمت، افزایش درآمد و بالا رفتن اشتغال نیاز دارند. حالا اگر این خواسته‌ها از مجرای تعامل بانک مرکزی با سران سه قوه عبور کند، تصمیم درستی است.
وی می‌گوید: هرکدام از نهاد‌های اقتصادی و مسئولان آن مانند وزیر اقتصاد، رئیس کل بانک مرکزی، رئیس سازمان برنامه و بودجه و... اگر در تعامل و مشورت یکدیگر تصمیم گیری کنند برای کلیت اقتصاد مفید است. این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: اینکه مثلاً بانک مرکزی تصمیمی را مخفیانه بگیرد و یا وزیر اقتصاد عملی را بدون نظر رئیس کل بانک مرکزی انجام دهد منجر به لج بازی خواهد شد.
بغوزیان می‌افزاید: عدم هماهنگی‌ها متاسفانه گاهی در بین قوا و یا اعضای اقتصادی دولت پیش آمده است که حتی اگر به لحاظ قانونی حضور برخی در جلسات ضروری نباشد، اما نظر مشورتی می‌تواند به حل مسائل کمک کند.
وی برخی مشکلات اقتصادی را ناشی از عدم هماهنگی بین نهاد‌ها می‌داند و می‌گوید: ممکن است مشکلی جهانی باشد در آن صورت همه یک سو هستند، اما اگر شرایط داخلی مانند نرخ ارز یا تامین کسری بودجه پیش آید؛ در این صورت رئیس قوه مقننه باید بداند که کسری بودجه از کجا تامین شده است چرا که هر اقدام اشتباهی منجر به ضرر همه مردم خواهد شد.
بغوزیان می‌افزاید: در نهایت مجلس از وزیر اقتصاد بازخواست و سوال می‌کند پس چه بهتر که قبل از استیضاح و بازخواست روسای سه قوه و بانک مرکزی در مورد مسئله‌ای تصمیم گیری مشورتی داشته باشند؛ بنابراین پیشنهاد اینکه بانک مرکزی زیر نظر سران سه قوه عمل کند برای منافع ملی مفید است.
منبع: اقتصاد24
