سایه رقابت‌های ایران و عربستان بر معادلات منطقه؛ پیدا و پنهان رقابت تهران و ریاض در خاورمیانه
نشان تجارت - مدرن دیپلماسی با انتشار گزارشی مدعی شد، «رقابت ایران و عربستان سعودی، دو بازیگر کلیدی در غرب آسیا، به لحاظ ژئوپلیتیکی پیچیدگی‌هایی را ایجاد کرده که پس لرزه‌هایش فراتر از مرز‌ها به منطقه گسترده غرب آسیا سرایت می‌کند.» به ادعای مدرن دیپلماسی چشم‌انداز ناپایدار ژئوپلیتیکی غرب آسیا با مبارزه برای قدرت تغییر می‌کند.
رقایتی که معادلات خاورمیانه را پیچیده کرد
مدرن دیپلماسی در ادامه آورد، «یکی از ویرانگرترین فجایع انسانی در جنگ یمن روی داد. ۲۳۳ هزار نفر کشته شدند و ۱۳۱ هزار نفر دیگر به واسطه پیامد‌های غیرمستقیم جنگ، چون فقر و گرسنگی و عدم دسترسی به نیاز‌های اولیه جانشان را از دست دادند. ۴ میلیون آواره و ۸۰ درصد جمعیت از نیاز‌های اولیه انسانی محروم هستند. در چنین شرایطی، بی‌ثباتی پایدار در منطقه موجب شده تا بستر برای رشد و فعالیت گروه‌های تروریستی، چون داعش و القاعده هموار شود.»
به نوشته مدرن دیپلماسی، «این بی‌ثباتی به پیچیدگی‌های گسترده‌تر معماری امنیت منطقه‌ای می‌افزاید و توجه را از راه‌حل‌های مناقشه اسرائیل و فلسطین دور کرده و زمینه‌ساز تنش میان بازیگران منطقه‌ای می‌شود.» این نشریه در ادامه مدعی است، «بخشی از بازی ایران برای افزایش نفوذ خود در غرب آسیا، تعاملش با حوثی‌هاست.
در بازه‌ای از زمان ادعا می‌شد که ایران پول و سلاح در اختیار انصارالله قرار می‌دهد تا این گروه از آن برای هدف قرار دادن زیرساخت نفتی عربستان، چون آرامکو استفاده کنند. ادعایی که بار‌ها تهران رد کرد و تاکید داشته و دارد هرگونه حمایت از این گروه، حمایت مستشاری بوده و بس. با این همه در سال ۲۰۱۹ حوثی‌ها مسئولیت حمله پهپادی به تاسیسات نفتی آرامکو عربستان را بر عهده گرفتند، رخدادی که به طور موقت عرضه جهانی نفت را مختل کرد.»
به ادعای مدرن دیپلماسی، «ایران با حمایت از یمن، موقعیت استراتژیک خود را در مرز جنوبی عربستان سعودی و همچنین در امتداد تنگه باب المندب تقویت کرده، نقطه‌ای که بخش زیادی از نفت جهان از آن عبور می‌کند. ایران از موقعیت قدرتمند، می‌تواند خواسته‌های خود را نه به عربستان بلکه به بازار جهانی انرژی نیز دیکته کند. علاوه بر این، قابلیت‌های موشکی و پهپادی یمن برای اسرائیل به سان تهدیدی جدی است.
با توجه به قدرت فزاینده تجهیزات نظامی و پهپادی یمنی‌ها، موشک‌های این گروه به طور بالقوه می‌توانند سرزمین‌های اشغالی را هدف قرار داده و محیط امنیتی شکننده‌ای را برای این بازیگر ایجاد و شرایط دفاعی‌اش را برهم زنند. در همین راستا گروهی مدعی‌اند حمایت ایران به نوعی اهرم فشار تهران بر اسرائیل قلمداد می‌شود که می‌تواند بازی تهران و ریاض را هم پیچیده‌تر کند.»
وقتی اولویت‌های غرب آسیا تغییر می‌کند
به ادعای مدرن دیپلماسی، «تمایل عربستان سعودی برای محدود کردن نفوذ ایران در منطقه باعث شده که این کشور به طور قابل توجهی در یمن سرمایه گذاری نظامی کند. با تداوم جنگ در خاورمیانه میان اسرائیل و مقاومت، عربستان سعودی در تلاش برای ایجاد اتحاد‌های جدید جهت تقویت موقعیت منطقه‌ای خود است. از لحاظ تاریخی، عربستان سعودی یکی از حامیان قوی آرمان فلسطین بوده و برای سال‌ها از ابتکار صلح عربی حمایت می‌کرد، پیشنهادی که روابط عادی با جهان عرب در ازای کشور فلسطینی بر اساس مرز‌های ۱۹۶۷ را ناممکن می‌کرد. اما در چند سال اخیر، به نظر می‌رسد اولویت‌های ریاض در حال تغییر است.
توافق نامه ابراهیم که در سال ۲۰۲۰ توسط امارات، بحرین و اسرائیل امضا شد، هنجار پذیرفته شده برای عادی سازی بین اسرائیل و کشور‌های عربی است. عربستان سعودی روابط دیپلماتیک مستقیم با اسرائیل ندارد، اما به تدریج وارد صحنه همکاری آرام با تل آویو شده است.»
به ادعای مدرن دیپلماسی، روابط نوظهور عمدتاً به دلیل نگرانی‌های متقابل عربستان سعودی و اسرائیل در مورد قدرت منطقه‌ای ایران است، در همین راستا ریاض آرمان فلسطین را کم رنگ جلوه داده و همین مقوله پیامد‌های بسیار جدی در مناقشه اسرائیل و فلسطین دارد، زیرا کاهش نگرانی عربستان سعودی در مورد فلسطین، فشار بر اسرائیل را برای دادن امتیاز به صلح کاهش می‌دهد. ایران حامی آرمان فلسطین هست و در همین مسیر از گروه‌های مقاومت حمایت می‌کند. به ادعای ناظران تلاش‌های ایران در راستای نیل به هدف اصلی خود یعنی به چالش کشیدن امنیت اسرائیل است. ایران به عنوان حامی اصلی جریان مقاومت؛ مراد ائتلاف‌ها و گروه‌های مخالف آمریکا و اسرائیل امروز تهدیدی بالقوه برای تل‌آویو قلمداد می‌شود.
با این همه دولت‌های عربی، چون عربستان اولویت‌های خود را تغییر داده‌اند و همین گزاره موجب شده تا سایه جنگ بر منطقه سنگینی کند. به ادعای ناظران رقابت ایران و عربستان در یمن، تلاش‌های دیپلماتیک بین‌المللی برای حل مناقشه اسرائیل و فلسطین را پیچیده‌تر می‌کند. آنچه زمانی نقش آمریکا به عنوان میانجی اصلی بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها تعریف می‌شد، اکنون به شبکه‌ای از اتحاد‌ها تبدیل شده است. ایالات متحده متحد عربستان سعودی و اسرائیل بوده و هست. از این رو، در تلاش برای حمایت از ائتلاف به رهبری عربستان سعودی در یمن و در عین حال تلاش برای حفظ تعهد خود به امنیت اسرائیل مشارکت داشته است.
در این میان بزرگترین چالش پیش روی ایالات متحده، ایجاد توازن در روابط ایالات متحده با بازیگران کلیدی منطقه‌ای است. گزاره‌ای که به واسطه ماهیت گسسته غرب آسیا و در سایه رقابت‌های آشکار و پنهان درگیر پیچیدگی‌هایی شده است.
