نشان تجارت - کافی است یک بار بخواهید ارز بخرید تا با انواع سامانه و مدل‌های مختلف دلار و ارز که در جدول خرید و فروش خودنمایی می‌کند، مواجه شوید. از انواع ارز دلار نیمایی تا ارز سنا و دلار بازار متشکل ارزی و ... جزو گزینه‌هایی هستند که پیش روی خریدار ارز وجود دارد، بدون اینکه بسیاری از شهروندان اساسا اطلاع داشته باشند که امکان خرید تعداد زیادی از این ارز‌ها برای آنان ممکن نیست چرا که بنا به تفکیک تولیدکننده بودن خریدار تا بازرگان بودنش و یا شهروندی که به دنبال سهمیه سالانه خود است این سامانه‌ها به تفکیک دسته بندی شده اند.
در واقع هر یک از این ارز‌ها برای منظور خاصی تخصیص داده شده‌اند و به افراد خاصی تعلق می‌گیرند؛ بنابراین آشنایی مختصر با اینکه چه دلاری برای کدام گروه مناسب‌تر است، برای شهروندان لازم است.
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، در بیشتر کشور‌های جهان برای نرخ ارز‌های موجود به طور معمول یک رقم وجود دارد و مبادلات بر اساس آن انجام می‌شود و همین رقم نیز مبنی بر قیمت اصلی بازار است این یعنی اینکه با سنجش عرضه و تقاضای موجود برای یک ارز، قیمت تعیین شده و همه برای دریافت آن باید معادل قیمت بازار را بپردازند.
در همین حال باید توجه کرد که در برخی دیگر از کشور‌ها نظام نرخ ارز نیز ثابت است و این یعنی قیمت ارز معتبری مانند دلار با قیمت ثابتی از پول ملی تعیین می‌شود و در این کشور‌ها نرخ ارز رسمی برای مبادله یک عدد است و نرخ ارز مبادله در بازار آزاد، یک نرخ دیگر.
ایران را می‌توان یکی از کشور‌ها با این شرایط دانست که علاوه بر ارز رسمی و ارز بازار آزاد، انواع سامانه‌ها و ارز‌های دیگر نیز در لیست وجود دارد که دو تا از معروفترین این ارز‌ها را باید ارز سنا و ارز نیمایی دانست که درباره ارز نیمایی پیش از این توضیح داده بودیم.
سامانه سنا چیست؟
اما ارز سنا را نیز باید از پرکاربردترین اصطلاحات درباره انواع ارز‌ها دانست که در واقع مخفف عبارت «سامانه نظارت ارزی» است.
باید توجه داشت که ارز سنا (سامانه نظارت بر ارز) با هدف گردآوری سیستماتیک داده‌های معاملاتی بازار ارز و نقل و انتقالات ارزی در سطح صرافی‌های سراسر کشور توسط بانک مرکزی طراحی و راه اندازی شده و کلیه صرافی‌های دارای مجوز از بانک مرکزی، اطلاعات معاملاتی خود اعم از فروش و خرید را در این سامانه به ثبت می‌رسانند که از میانگین این معاملات و نرخ‌های ثبت شده، رقم میانگینی محاسبه و اعلام می‌شود که به آن نرخ سنا می‌گویند.
بنابر این وقتی از نرخ ارز در سامانه سنا صحبت می‌شود میانگین نرخ خرید فروش ارز وارد شده در این سامانه از طرف صرافان است. این سامانه در واقع سایتی است که هدفش اعلام میانگین قیمت دلار معامله شده در صرافی‌ها است و از سوی بانک مرکزی راه‌اندازی شده است. معمولا قیمت اعلام شده در این سامانه تا حدودی پایین‌تر از قیمتی است که دلار در بازار آزاد مبادله می‌شود، بنابراین اینطور می‌توان گفت که سنا نرخ ارز دولتی محسوب می‌شود و همین نیز تفاوت نرخ ارز سنا و نیما به شمار می‌رود.
باید توجه داشت که صرافی‌ها برای ثبت قیمت‌های واقعی در سامانه سنا ملاحظاتی دارند. ضمن اینکه در مجموع متمرکز کردن نرخ در یک بازار غیرمتمرکز اقدام دشواری است.
همچنین باید توجه کرد که به فروش رساندن ارز در سایت سنا تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی صورت می‌پذیرد و سامانه سنا نیز درگاهی است که صرافی‌ها باید معاملات روزانه ارزی خود را در آن ثبت کنند. صرافان موظفند کلیه معاملات ارزی خود را در سنا یا سامانه نظارت ارزی به ثبت برسانند و در صورت تخلف یا امتناع از ثبت معاملات، بانک مرکزی با آن‌ها برخورد می‌کند و از مزایای سیستم سنا می‌توان به خرید و فروش آنلاین ارز، حسابداری، خزانه، دسترسی آنلاین به حساب‌های بانکی و امکان دریافت قیمت نهایی قطعات مختلف این نرم افزار اشاره کرد.
صرافی با فعال‌سازی تمامی قسمت‌های سامانه نظارت ارز، علاوه بر اخذ قیمت نهایی و تعیین سود و زیان تراکنش خود، می‌تواند به بانکی که در آن حساب دارد متصل شود و اقدام به برداشت و واریز نیز کند.
همچنین باید توجه داشت که تمامی صرافان ثبت شده در کشور باید در ساعت‌های تعیین شده‌ای قیمت خرید و فروش ارزی خود را تایید کرده و به صورت اینترنتی در سایت سنا ثبت کنند. سایت نظارت ارز کشور با شمارش دقیق متوسط وزنی قیمت فروش و خرید ارز، همه ارز‌های مورد خرید و فروش را ارزیابی و در سایت نشان می‌دهند. از مزیت‌های تشکیل سایت سنا در کشور این است که می‌توان تغییرات ارزی کشور را که در مدت یک ماه صورت پذیرفته است، دید.
عملکرد سامانه سنا چگونه است؟
نرخ ارز سنا به طور معمول از طریق سایت www.sanarate.ir قابل مشاهده است و با ورود به این سایت با سه کادر روبرو خواهید شد. کادر اول شامل نرخ لحظه‌ای سنا برای یورو و دلار است. در کادر دوم قیمت ارز‌های مختلف دیگر درج می‌شود. دامنه این ارز‌ها بسیار گسترده است و شامل ارز چین، هند، ترکیه، روسیه و … می‌شود. در کادر بعدی می‌توانید نرخ حواله‌های ارزی را مشاهده کنید.
در ضمن باید توجه کرد که دلار سنا میانگین قیمت خرید و فروش صرافی‌ها است. بنابراین، نرخ دلار سنا به فروش صرافی‌ها ربط دارد و از آنجا بین مشتریان توزیع می‌شود. در سال‌های گذشته متقاضیان می‌توانستند پس از ثبت نام در سامانه و ارائه کد ملی خود، تا سقف ۲۲۰۰ دلار به عنوان سهمیه ارزی سالانه دریافت کنند.
مساله قابل توجه این بود که البته متقاضی فقط در یک معامله باید مقدار ارز مورد نیازشان را دریافت می‌کردند. مثلا اگر در یک نوبت سهمیه خود را مقدار کمتری از ۲۰۰ دلار خریداری می‌کردند، دیگر اجازه نداشتند از ۲۰۰۰ دلار دیگر استفاده کنند. اکثر این افراد متقاضی ارز مسافرتی بودند.
اما حالا با تشکیل بازار ارز متشکل و بعد از آن نیز خرید ارز توافقی که با تایید بانک مرکزی هر شخص می‌تواند تا ۵۰۰ یورو یا معادل آن ارز دیگر را از صرافی به طور مستقیم خریداری کند دیگر مساله خرید از سامانه ارزی سنا کارکرد خود را از دست داده است.
تفاوت سامانه نیما با سنا
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، از سوی دیگر برای درک تفاوت بین دلار نیمایی و ارز سامانه سنا، باید توجه کرد که حواله دلار نیمایی به صورت معمول برای مبادلات خارج از کشور و در حوزه‌های صادرات و واردات صادر می‌شود و سامانه نیما نیز ویژه بازرگانان و تولیدکنندگان است، در حالی که سامانه سنا و ارز سنایی برای مصارف داخلی و ردیابی بازار ارز و وضعیت صرافی هاست که به وجود آمده است. همچنین نرخ ارز سنا بازگو کننده میانگین قیمتی است که صرافی‌های مختلف دلار را خرید و فروش می‌کنند. این در حالی است که نرخ ارز نیمایی بیشتر مناسب سیاست‌گذاران بازار ارز است.
هم چنین باید توجه کرد که نرخ ارز سنا با نرخ بازار آزاد یا نرخ نیما برای دلار تفاوت دارد. این نظام ارزی به دلایل مختلفی شکل گرفته است اما به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی می‌تواند مشکلاتی را در اقتصاد به همراه داشته باشد.
