تمایل دختران برای مهاجرت از ایران
نشان تجارت - علی پژهان با بیان اینکه پس از انقلاب میزان باروری از ۷.۷ فرزند برای هر زن در سال ۱۳۴۵، به شش فرزند برای هر زن کاهش یافت، اظهار کرد: متأسفانه این عدد در سال ۱۴۰۰ به ۱.۶ فرزند کاهش پیدا کرد و این روند کاهشی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. ایران ازنظر مهاجرت دانشجویی نیز ایران رتبه اول را در جهان را دارد و از لحاظ توده‌ای رتبه چهار مهاجرت را در جهان به خود اختصاص داده است.
وی به الگوی متداول دو فرزند آوری در ایران متداول اشاره کرد و گفت: این الگو به‌طور کامل محقق نمی‌شود و خانواده‌ها امروز به یک فرزند و گاهی نداشتن فرزند اکتفا می‌کند، چراکه امنیت اقتصادی_اجتماعی شکل نگرفته و مردم میزان باروری خود را کاهش داده‌اند.
وی با اشاره به سه مؤلفه تعیین‌کننده جمعیت، یعنی باروری، مرگ‌ومیر و مهاجرت، گفت: در مؤلفه باروری بزرگنمایی می‌شود، درحالی‌که به مؤلفه مهاجرت کمتر پرداخته می‌شود، بنابراین لازم است به جوانان امید و انگیزه ماندن در کشور را داد، چراکه آن‌ها سرمایه‌های ما و در حال خروج از کشور هستند. باروری، مرگ‌ومیر و مهاجرت سه مؤلفه تعیین کننده جمعیت است، درحالی که در مؤلفه باروری بزرگنمایی و به مؤلفه مهاجرت کمتر پرداخته می‌شود.
این استاد دانشگاه به این موضوع که مهاجرت در ایران زنانه یا خاکستری شده، پرداخت و توضیح داد: در سال‌های اخیر زنان و دختران مجرد بیشتر به سمت کشورهای اروپایی یا آسیایی حرکت می‌کنند. اکنون ۵ میلیون ایرانی خارج از کشور داریم؛ همچنین ایران از نظر مهاجرت دانشجویی رتبه اول در جهان را دارد و از لحاظ توده‌ای رتبه چهار مهاجرت را در جهان به خود اختصاص داده که این کانال‌های مهاجرتی بیشتر شامل کانادا، آمریکا، استرالیا و آلمان است.
وی با اشاره به اینکه متأسفانه سیاست‌های جمعیتی در ایران هدفمند دنبال نشده و حتی در آینده نیز هدفمند دنبال نخواهد شد، افزود: سیاست‌های جمعیتی شامل مجموعه اقداماتی است که دولت‌ها در جهت کیفی کردن جمعیت خود انجام می‌دهند. متأسفانه ما نتوانستیم در رفع موانع ازدواج، تسهیلات بیمه، توانمندسازی جمعیت در سنین کار، تکریم سالمندان، باز توزیع فضای جغرافیایی جمعیت یا حتی تشویق ایرانیان خارج از کشور برای سرمایه‌گذاری مداخله کنیم. سیاست‌های جمعیتی به‌طور مستمر شکل نگرفت، به‌طوری‌که دربند‌های ۱ تا ۷ برنامه توسعه صحبت از جمعیت شده، اما نقش جمعیت کم‌رنگ یا بی‌اهمیت بوده است.
پژهان به لزوم ظرفیت جمعیتی اشاره کرد که باید در جمعیت‌شناسی لحاظ شود و توضیح داد: ظرفیت جمعیتی یک جامعه را با استفاده از منابع آن می‌توان ارزیابی کرد. با توجه به پنج مؤلفه ظرفیت جمعیتی شکل می‌گیرد، میزان زمین‌های حاصل خیز، میزان بارندگی، میزان معادن و ذخایر زیرزمینی، میزان توسعه صنعتی و تکنولوژی آن. بر این اساس لازم است بدانیم ظرفیت استانی و منطقه‌ای چقدر است تا بتوان میزان جمعیت مورد نیاز آن را تخمین بزنیم. درواقع بحث تراکم جمعیتی است که در هر کیلومترمربع چند نفر باید زیست کنند.
این استاد دانشگاه با تأکید بر غلبه جنبه فرهنگی عدم تمایل به فرزند آوری تا جنبه اقتصادی، افزود: در حال حاضر زنان ما هزینه‌های زیادی بر زیبایی خود صرف می‌کنند که اگر آن‌ها را جمع کنیم حتی بیشتر از هزینه‌های فرزند آوری می‌شود.
پژهان با اشاره به اینکه خیلی از مسائل در کشور ما تحت تأثیر سیاست‌هاست، یادآور شد: مردم ما زیر بار طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده نمی‌روند، چراکه بیشتر خانواده‌ها مخالف این هستند که دولت به خصوصی‌ترین مسائل زندگی‌شان ورود کند و بگوید فرزندی بیاورید یا خیر، ضمن اینکه با توجه به بدعهدی‌های دولت، مردم کمی نسبت به این وعده‌ها دل‌چرکین هستند.
این استاد دانشگاه در خاتمه با اشاره به روی کار آمدن دولت جدید، اظهار کرد: از رئیس جمهور انتظار داریم تا برای زنان خانه‌دار شغلی فراهم کند تا از نظر اقتصادی توانایی فرزند آوری را داشته باشند. همچنین لازم است در جامعه برابری جنسیتی وجود داشته باشد که به مردان ما یاد بدهد وقتی یک فرزند متولد شد، وظایف و مسئولیت‌های تربیت فرزند را با همسرشان نصف کنند، در کنار همسران خود باشند، مرخصی بگیرند، در کار‌های منزل به او کمک کنند. این موارد نیاز به یک برنامه مدون و بلندمدت برای فرهنگ‌سازی و آگاهی بخشی به جامعه دارد.
