فلرهایی که می‌سوزند و می‌سوزانند/ هدررفت ثروت ملی و افزایش بیماری

نشان تجارت - محمد غلامحسینی: عسلویه قطب اقتصادی، انرژی و صنعتی گاز کشور است؛ جایی که دمای هوا در برخی از روز‌های تابستان در آن به ۶۵ درجه سانتی‌گراد و درجه رطوبت به ۹۵ درصد می‌رسد و شاید سخت‌ترین محیط کاری در کشور است.

باوجود همه افتخاراتی که شهرستان عسلویه برای ایران و ایرانی به ارمغان می‌آورد، مشعل‌هایی رو به آسمان عسلویه قد برافراشته و شب‌های این شهرستان را مانند روز روشن می‌کند که باعث آلودگی شدید محیط‌زیست در منطقه شده است.

به گفته برخی کارشناسان و سازمان‌ها، آلودگی هوای عسلویه ۱۰۰ برابر تهران است، تولید مواد و پسماند‌های شیمیایی و هدایت این مواد آلوده‌کننده به سمت مشعل‌ها خطر ابتلای به بیماری‌های تنفسی را افزایش داده است.

چند سالی می‌شود که طرح جامع توسعه پایدار پارس جنوبی با هدف بازیافت و مصرف آلاینده‌های پارس جنوبی نقل محافل نفتی‌ها است. این طرح قرار بود در منطقه پارس جنوبی به‌عنوان منطقه نمونه اجرا و نتایج این تجربه برای استفاده در دیگر مناطق عملیاتی صنعت نفت آماده شود.

اولین اقدام این طرح نیز خاموشی فلر پالایشگاه اول مجتمع گازی پارس جنوبی بود که به گفته رئیس وقت سازمان محیط‌زیست این مشعل سرخ به مشعل سبز تبدیل شد، اما دیدیم که فقط مکان آن فلر عوض‌شده و به‌جای اینکه در پالایشگاه بسوزد آن را به کوه‌های اطراف انتقال دادند.

نیما دشتی از فعالان محیط زیستی استان بوشهر در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: سوختن فلر‌های پالایشگاه‌های عسلویه باعث پراکندگی میزان بسیار زیادی از ذرات معلق در هوای منطقه و به خطر افتادن سلامتی حدود ۱۰۰ هزار نفر از بومیان و شاغلان در این منطقه شده است.

وی تصریح کرد: مسئولان چندین سال است که وعده می‌دهند که به‌زودی برای این مشعل‌ها فیلتر قرار می‌دهند، اما مشخص نیست که این زمان کی فرامی‌رسد.

دشتی بیان کرد: معصومه ابتکار چهار سال قبل به‌عنوان رئیس وقت سازمان محیط‌زیست عنوان کرد که بر اساس برنامه ارائه‌شده تا سال ۹۸ همه فلر‌ها در پارس جنوبی جمع‌آوری می‌شود و از بازیافت آن سالانه تا ۱۹ هزار واحد مسکونی می‌تواند گازرسانی شود، اما چیزی که ما تا نگارش این مطلب شاهد آن هستیم فلر‌های بی‌رحمی است که سیاهی را از شب‌های عسلویه ربوده‌اند.

فعال اجتماعی و رسانه استان بوشهر بیان کرد: نکته تأسف‌بار اینجاست که برخی کارشناسان و سازمان‌ها در ارزیابی‌های خود، آلودگی هوای عسلویه را با توجه به شرایط خاص آن، ۱۰۰ برابر تهران اعلام کرده‌اند.

دشتی افزود: آلودگی هوای شهرستان عسلویه به معضل عظیمی برای مردم تبدیل‌شده و آن‌ها را تا مرز بیماری‌های کشنده هم پیش می‌برد که از زمان ایجاد پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌های نفت این منطقه گریبان گیر آن‌ها شده است.

وی اظهار داشت: اعتراضات گاه و بی گاه حامیان محیط‌زیست و حتی برخی از نمایندگان مجلس هم نتوانسته گره از کار آسمان آلوده شهرستان عسلویه باز کند.

نگران سلامت فرزندان خود هستیم

یاسین از کارگران بومی پارس جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: من ۴۲ سال دارم و از کارگران بومی پارس جنوبی هستم.

وی تصریح کرد: با توجه به آلودگی هوای عسلویه نگران سلامت دو فرزند ۵ و ۷ ساله خود هستم، امیدوارم مسئولین به جای حرف، فکری به حال این آلودگی ناشی از سوختن فلر‌ها کنند.
رئیس دبیرخانه پایش آلودگی‌های زیست‌محیطی صنایع نفت، گاز و انرژی و اثرات آن بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: امروزه پالایشگاه‌ها میلیون‌ها تن آلاینده در هوا منتشر می‌کنند که خطری جدی برای سلامت انسان و محیط‌زیست به شمار می‌آید و کیفیت زندگی افراد مجاور جوامع صنعتی را با آسیب‌های جدی روبرو می‌کنند، ازجمله این آلاینده‌ها می‌توان به ترکیبات آلی فرار، SO ۲، NOx، ذرات معلق، CO، H ۲ S و HAPs اشاره کرد. این آلاینده‌ها تأثیرات سو مختلفی بر بخش‌های گوناگون اکوسیستم، محیط‌زیست و انسان دارند.

دکتر شکراله فرخی افزود: بررسی نتایج تحقیقات پیشین، نشان داد که این آلودگی‌های شیمیایی در افزایش احتمال ابتلاء به آسم و آلرژی، سردرد‌های میگرنی، کاهش ضریب هوشی کودکان، سقط‌جنین مادران باردار، بیماری‌های قلب و عروق، ابتلاء به بیماری‌های پوستی، برونشیت مزمن و سرطان، مشکل غلظت خون، افزایش افسردگی، بی‌حالی، خشم و عصبانیت و ظهور نشانگان بیماری اوتیسم در کودکان مؤثر است.

وی تصریح کرد: گسترش صنایع نفت، گاز و نیروگاهی و ارتباط بسیار نزدیک با زندگی اجتماعی و زیست‌محیطی ساکنین اطراف به‌طور واضح دارای اثرات و عوارض شدیدی بر مردم خواهد بود.

برسی عوارض مختلف ناشی از گسترش صنایع نفت

فرخی ادامه داد: عوارض مختلف ناشی از گسترش صنایع نفت، گاز و نیروگاهی به‌خصوص آلودگی هوای منطقه عسلویه که با شرایط ویژه جغرافیایی منطقه هم تشدید می‌شود، باید به‌صورت جدی موردبررسی قرار گیرد.

وی گفت: به‌طورکلی آلودگی زیست‌محیطی به‌خصوص آلودگی هوا یک معضل جهانی است، عوامل آلوده‌کننده تمام افراد جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد که بیشترین گروه‌های در معرض خطر کودکان و افراد مسن هستند.

فرخی بیان کرد: بر اساس ماده ۳۲ قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، استاندارد‌های ملی پیوست سلامت برای بررسی طرح‌های بزرگ توسعه‌ای با پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تأیید معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری در تاریخ ۳ شهریورماه ۱۳۹۲ ابلاغ شد.
وی افزود: با توجه به آلوده‌کننده‌های صنایع گاز و پتروشیمی در منطقه عسلویه، برای بررسی تأثیر صنایع بر سلامت و کنترل آلایندگی‌ها به‌ویژه در حوزه صنعت نفت و گاز، دبیرخانه پایش آلودگی‌های زیست‌محیطی صنایع نفت، گاز و انرژی و اثرات آن بر سلامت در این استان راه‌اندازی شده است.

فرخی اظهار داشت: جهان امروز با پیشرفت‌های بسیاری درزمینهٔ نفت، گاز و دیگر دستاورد‌های صنعتی مواجه است و با توجه به جایگاهی که صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و نیروگاهی در جهان امروز پیداکرده است، نباید از صدمات آن به انسان و محیط‌زیست غافل بود و باید به دنبال راه‌حل‌هایی برای کاهش این آسیب‌ها باشیم.

فرخی افزود: بر اساس مطالعات صورت گرفته بیماری آسم، آلرژی بینی، سینوزیت و اگزما در کودکان سنین مدرسه در منطقه عسلویه نسبت به شهر بوشهر و خیلی از شهر‌های کشور شیوع بالاتری دارد، البته ذکر این نکته ضروری است که جامعه هدف در حد ۲ الی ۳ هزار نفر بوده و برای نتیجه‌گیری دقیق‌تر باید جامعه هدف را کل منطقه در نظر گرفت.

در مقابل صنایع نیستم

فرخی بابیان اینکه ما در مقابل صنایع نیستیم بلکه می‌خواهیم یار و یاور همدیگر باشیم تصریح کرد: حوزه گاز و نفت منطقه حوزه ارزشمندی برای کشور است و ما به دنبال این نبوده و نیستم که بگوییم فعالیت‌ها باید تعطیل شود بلکه باید فعالیت‌ها استاندارد شود.

رئیس دبیرخانه پایش آلودگی‌های زیست‌محیطی صنایع نفت، گاز و انرژی و اثرات آن بر سلامت ادامه داد: حوزه سلامت و صنایع به عنوان دو دست هستند که باید در کنار هم دیگر قرار گیرند تا به مردم منطقه کمک کنند.

وی گفت: اگر صنعت شرایطی را فراهم کند تا ما بتوانیم بررسی‌ها را انجام دهیم ما می‌توانیم ابزار کنترلی ارزشمندی برای همدیگر باشم یعنی ما نتایج حوزه سلامت را به صنعت می‌دهیم و این کار به حوزه اقتصادی کشور کمک شایانی خواهد کرد.

فرخی با اشاره به اینکه حوزه سلامت به عنوان یار و یاور صنایع و نه به عنوان رقیب آن‌ها است، گفت: صنعت می‌تواند با کاهش آلاینده‌ای خود و استاندار سازی قسمتی از هزینه‌های خود را کاهش دهد. امروزه در حوزه سلامت بیشترین هزینه در بخش تشخیص و درمان داریم.

وی تصریح کرد: حوزه سلامت به‌هیچ‌عنوان دوست ندارد در مقابل صنعت باشد و یا اینکه مسائل روحی روانی و هیاهویی در مردم ایجاد کند بلکه به دنبال بررسی واقعیت‌ها و ایجاد بستری برای سلامت مردم است، مردم بدانند که دانشگاه علوم پزشکی هیچ‌وقت از آنان غافل نیست و دغدغه اصلی دانشگاه حفظ سلامت مردم تحت هر شرایطی است.

راهکار‌های رفع آلودگی ناشی از سوزاندن فلر‌ها در عسلویه

کارشناس حوزه انرژی و فعال محیط‌زیست در استان بوشهر نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: برای رفع آلودگی ناشی از سوزاندن فلر‌ها در عسلویه یکی از راه‌حل‌ها این است که گاز‌های فاز‌های ۶ و ۷ و ۸ را که به عنوان گاز خام برای تزریق به چاه‌های آغاجاری و برای بالا بردن فشار چاه‌های نفت به آنجا ارسال و تزریق می‌شود را نگه‌داری و ارزش افزوده ایجاد کنند و به جای آن گاز‌های فلرینگ را ارسال کنند.

هادی بحرینی تصریح کرد: یک راه‌حل دیگر این است که همه این گاز‌ها را تجمیع کرده و پالایشگاهی احداث کنند و جداسازی انجام دهند و از گازش استفاده کنند.

بحرینی بابیان اینکه برخی از این گاز‌هایی که سوزانده می‌شود گاز‌های قابل‌استفاده و مفید است گفت: همیشه گاز‌هایی که در فلر‌ها سوزانده می‌شوند گاز‌های بدی نیستند و اغلب گاز‌های مفید و ثروت هستند که می‌سوزند.

این کارشناس حوزه انرژی اضافه کرد: راه‌حل دیگر برای رفع آلودگی فلر‌ها این است که می‌توانند نیروگاهی احداث کنند و از طریق آن برق تولید کنند.

فعال محیط‌زیست در استان بوشهر افزود: راهکار دیگر این است که در هر پتروشیمی این گاز‌ها جمع و فراهم آوری شود که هزینه زیادی را در بردارد که اگر گاز‌ها تجمیع شود راهکار بهتری است.

بحرینی با بیان اینکه باید یک تیم با تخصص‌های مختلف در کنار هم حضورداشته باشند که بتوانند پروپوزال خاص برای موضوع آلودگی فلر‌های عسلویه تهیه کنند خاطرنشان کرد: گاز‌های مفید و غیرمفید دارند باهم می‌سوزند و بیماری، بدبختی و آلودگی‌اش دامنگیر مردم، منطقه و محیط‌زیست است.
فرماندار عسلویه نیز کاهش آلودگی‌های ناشی از صنایع پارس جنوبی را یک ضرورت دانست و اظهار داشت: حذف آلایندگی از فلر‌ها و مشعل‌ها موجب کسب درآمد می‌شود.

عبدالنبی یوسفی با تأکید بر اینکه حذف آلایندگی از مشعل‌ها مطالبه جدی مردم عسلویه است افزود: ۴۳ درصد درآمد کشور از عسلویه است و همچنین ۷۵ درصد گاز خانگی و ۶۳ درصد گاز نیروگاه‌های برق کشور از شهرستان عسلویه تأمین می‌شود که امیدوارم تمام شرکت‌های مستقر در منطقه پروژه بازیابی گاز‌های مشعل را در دستور کار خود قرار دهند.

فرماندار عسلویه خاطرنشان کرد: قطعاً شرکت‌هایی که در این مسیر پیشگام هستند، نام آن‌ها همواره در ذهن مردم عسلویه خواهد ماند و از آن‌ها به نیکی یاد خواهد شد.

به گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان بوشهر، طرح جامع رفع آلودگی‌های محیط‌زیست پارس جنوبی (منطقه ویژه اقتصادی پارس) در هیئت دولت به تصویب رسیده است.

فرهاد قلی نژاد اعلام کرده است: پیرو تشکیل کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای شهر‌های جنوب استان بوشهر در سفر اسفند ۹۷ رئیس‌جمهوری به عسلویه پس از تدوین طرح جامع کاهش آلودگی‌های محیط‌زیست، این طرح برای اجرا به تصویب هیئت‌وزیران رسید.

وی اظهار داشت: طرح کاهش و رفع آلودگی هوا، آب و خاک و پسماند با تعیین مهلت اجرا و منابع اعتباری لازم تعیین و تصویب‌شده است.

وی بیان کرد: این طرح مهمترین سند و نقشه راه در کاهش و رفع آلاینده‌های محیط‌زیست در منطقه ویژه اقتصادی پارس و در حوزه شهرستان‌های جنوبی استان بوشهر به ویژه عسلویه و کنگان خواهد بود.

قلی نژاد با اشاره به اهمیت منطقه ویژه اقتصادی پارس برای کشور، تصویب این طرح را یک موفقیت برای رسیدگی و همکاری در مدیریت مسائل زیست‌محیطی منطقه عنوان کرد.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان بوشهر افزود: تعدادی از صنایع منطقه نیز به دلیل آلودگی‌های زیست‌محیطی با شکایت این سازمان به مراجع قضائی معرفی‌شده‌اند.

حرکت در مسیر توسعه باید مبتنی بر محیط‌زیست صورت پذیرد که این امر در سایه رعایت استاندارد‌ها و تعامل و همدلی مسئولان با مردم امکان‌پذیر خواهد بود.

توسعه اقتصادی پایدار نیز مرهون بهره‌برداری مناسب از امکانات آب، خاک، منابع طبیعی و ظرفیت‌های موجود نیروی انسانی و به عبارتی حفاظت از محیط‌زیست است.

امروز برای رسیدن به توسعه پایدار علاوه بر مسائل اقتصادی، شاخص‌های اجتماعی و زیست‌محیطی نیز دارای اهمیت بسیار هستند و درواقع توسعه‌ای پایدار است که هر سه این شاخص‌ها را در برگیرد.
استاندار بوشهر در مراسم افتتاح پروژه‌های دهه فجر در عسلویه از آغاز جمع‌آوری گاز‌های فلر‌ها و مشعل در منطقه پارس جنوبی خبر داد و بیان کرد: این مژده را بدهم که با کار‌ها و تصمیمات دولت، در آینده همه فلر‌ها در پارس جنوبی جمع‌آوری می‌شوند و این منطقه عاری از آلایندگی، به آسمان آبی خود برمی‌گردد.

عبدالکریم گراوند از آغاز عملیات جمع‌آوری فلر‌های پارس جنوبی در دهه فجر امسال خبر داد و بیان کرد: با تکمیل این پروژه یکی از مطالبات به حق مردم پیرامون منطقه پارس جنوبی محقق می‌شود چرا که محیط زیست سالم عاری از آلایندگی مطالبه جدی مردم است.

مسئولان پارس جنوبی پاسخگو نیستند

متأسفانه در خصوص آلودگی ناشی از مشعل‌های مستقر در عسلویه، مسئولین منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی علیرغم پیگیری خبرنگار مهر جوابگو نبوده‌اند.

به هر حال آنچه از حال و هوای عسلویه پیداست علیرغم وعده مسئولین، فکری به حال آلودگی ناشی از سوزاندن گاز فلر‌ها در عسلویه نشده است و در این بین بیماری، بیکاری و آلودگی دامنگیر مردم، منطقه و محیط‌زیست است.

از سوی دیگر بخشی از گاز‌هایی که مفید هستند سوزانده می‌شوندو درواقع سوزاندن ثروت ملی است که انتظار می‌رود مسئولین بیش از این به فکر مردم، محیط‌زیست و ثروت ملی باشند.