تعیین خط قرمز برای فروش نفت
نشان تجارت - لیلا مرگن در شرق نوشت: رقمی که کمی بیشتر از 300 هزار بشکه در روز فروش فعلی است اما با ارقام قبل از خروج آمریکا از برجام هم فاصله‌ای جدی دارد. چه شد که ایران دیگر نمی‌تواند نفت بفروشد. ایرانی که تجربه هشت سال جنگ را داشته، آیا در دهه 60 هم نمی‌توانست نفت بفروشد؟ آن‌طور که محمد غرضی، وزیر نفت دولت جنگ می‌گوید در آن روزها میزان فروش نفت درست به اندازه امروز بوده است، منتها دولت حتی دست از چانه‌زنی برای کاهش سهمیه فروش نفت رقبای اقتصادی مثل عربستان هم بر‌نمی‌داشته است. غرضی رمز موفقیت آن روزها را اعتماد امام، دولت و مجلس به خود معرفی می‌کند و می‌گوید که این روزها برای وزارت نفت خط می‌کشند که به چه کسی نفت بفروشد و به چه کسی نفت نفروشد! به گفته وزیر نفت دوران جنگ، در دهه 60 و 70 که کشور 15 تا 20 میلیارد دلار درآمد داشت، به‌خوبی اداره می‌شد اما حالا با 100 میلیارد دلار دچار مشکل است. او حمله راهزن‌ها به محموله‌های نفتی را هم نمک زندگی معرفی می‌کند.
در‌حال‌حاضر میزان فروش نفت کشور به 300 هزار بشکه در روز رسیده است. در زمان جنگ آیا این میزان محدودیت برای صدور نفت وجود داشت؟ در زمان جنگ چگونه و چه مقدار نفت می‌فروختیم؟
آن مقطع اوپک 60 میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کرد. مرحوم حاج احمد آقای خمینی به من گفت که به وزارت نفت می‌روید؟ من هم گفتم بله. گفتند که کسی نفت نمی‌خرد. پاسخ دادم که اوپک 60 میلیون بشکه در روز تولید دارد، دست من باید شکسته باشد که دو میلیون بشکه نفت نتوانم بفروشم. به وزارت نفت رفتم. آن روزها از فروش 60 میلیون بشکه در روز، 24 میلیون در اختیار اوپک بود. سهم ایران هم خیلی کم بود. چیزی حدود 300 هزار بشکه در روز بود.
توان تولید در آن مقطع چقدر بود؟
فروش ما در آن مقطع 300 هزار بشکه در روز بود ولی ظرفیت تولید ما بیش از چهار میلیون بشکه در روز بود. آن روزها، عربستان 10.5 میلیون بشکه نفت در روز می‌فروخت و ما 300 هزار بشکه می‌فروختیم. ما جلسه گذاشتیم و محکم ایستادیم تا میزان فروش عربستان 5.5 میلیون بشکه در روز شد و سهمیه ایران به 2.4 میلیون بشکه در روز افزایش یافت. در آن چهارسالی که من وزیر بودم، به‌راحتی از مشکلات عبور کردیم؛ با اینکه اذیت می‌شدیم، چاه‌های نفت بمباران می‌شد.،خارک را می‌زدند، لوله‌ها و مراکز برق را می‌زدند. همه این مشکلات بود، ولی یک روز هم صادرات نفت در این چهارسالی که بنده آنجا بودم، متوقف نشد.
در مقطعی که شما وزیر بودید، ما نفت در برابر غذا داشتیم؟
نه، ما پول نفت را می‌گرفتیم و غذا را هم تأمین می‌کردیم. کشور با قدرت و توان خیلی بالایی در زمان جنگ اداره شد. خیلی خوب اداره شد. قیمت‌ها در حداقل بود. مردم راضی بودند. فقط به دشمن خارجی نگاه می‌کردند. در میادین جنگ، پیروزی‌های مفصل به دست آوردیم. ما دهه 60 و دهه 70 خیلی خوب با قیمت‌های پایین کشور را اداره کردیم. با اینکه سالانه 15 تا 20 میلیارد دلار بیشتر درآمد نداشتیم، کشور اداره شد. اکنون سالی 100 میلیارد دلار درآمد داریم.
با وجودی که میادین توسعه پیدا کرده و توان تولید افزایش یافته است، چرا دولت نمی‌تواند نفت بفروشد؟
به نظر من انحصار فروش یا اتفاقاتی که افتاده، این شرایط را ایجاد کرده است. من خیلی مطلع نیستم. الان وضع بازار نفت خیلی خوب است. 110 میلیون بشکه در روز فروش می‌رود. شاید محدودیت‌هایی از ناحیه عرضه نفت رخ داده باشد. خود وزارت نفت کارش را خیلی خوب می‌داند. شاید از آنها توقعاتی دارند که نمی‌توانند انجام دهند. به نظرم این مسئله رخ داده است.
چه توقعاتی از وزارت نفت دارند. بیشتر توضیح می‌دهید؟
ممکن است انحصار فروش به یک عده‌ای مطرح باشد. ممکن است از این مسائل باشد.
مگر نفت خام دست بخش خصوصی است؟ چه کسی به دولت فشار می‌آورد که نفت را به جاهای خاص بفروشد؟
تصفیه نفت در داخل کشور تحت فشار نیست. ولی در صادرات ممکن است که خریداران محدود باشند. هیچ‌وقت نفت روی زمین نمی‌ماند. باید دست وزارت نفت را آزاد بگذارید تا بتواند مشتریان خودش را راضی کند. در زمان ما نظام، حضرت امام، دولت و مجلس این اعتماد را به ما داشتند. کسی بنده را محدود نمی‌کرد بلکه راه را هم باز می‌کردند. روزی یک‌و‌نیم میلیون بشکه نفت فروختن کار سختی نیست. باید به متخصصین و وزارت نفت کمک کنیم نه اینکه برای آنها خط بکشیم و تعیین تکلیف کنیم.
درباره این خط‌کشیدن توضیح می‌دهید؟ یعنی به وزارت نفت می‌گویند به چه کسی باید نفت بفروشد؟
مثلا به وزارت نفت بگوییم که به این نفت بفروش و به این نفروش.
برای ما که تحت تحریم‌های آمریکا هستیم، این رویه درستی است؟
من که مطلع نیستم. ولی من کارشناسان کشور را خیلی خوب می‌شناسم. حداقل 60 سال است که من کارشناسم. خیلی توفیق داشتم که نفتی‌ها، مخابراتی، برقی‌ها، کارشناسان وزارت کشور و صنایع را بشناسم. آنها توانمند هستند. فقط ممکن است که خدای نکرده رانت‌خواری یا کسی یا چیزی آنها را تحت‌فشار قرار دهد یا گرفتار کند.
دولت در بودجه امسال هم عددی که برای صادرات نفت در نظر گرفته، حدود 480 هزار بشکه است. به نظر می‌رسد تمرکز دولت روی فروش اوراق مشارکت است. کارشناسان معتقدند اوراق مشارکت را مردم عادی نمی‌توانند بخرند و این اوراق توسط نهادهای خاص خریداری خواهد شد. این مسئله مشکلی برای کشور ایجاد نخواهد کرد؟
فروش نفت خام دچار مشکلات تحریمی است ولی صادرات غیر‌نفتی شامل پتروشیمی، آهن و مس خرج دولت را در‌می‌آورد؛ یعنی اینکه بین 40 تا 50 میلیارد دلار درآمد برای دولت ایجاد می‌کند و خرج کشور بیش از این نیست. حالا دولت برای اینکه گرفتاری قانونی نداشته باشد، آمده است و اوراق مشارکت را مطرح کرده که یک مسیری است. امیدواریم به اینکه اوراق مشارکت را با گرفتاری بفروشند، مبتلا نشوند. ان‌شاء‌الله بتوانند خودشان هزینه‌های خودشان را در بیاورند. کشور ثروتمند است.
ما در فلزات و محصولات پتروشیمی هم تحریم شدیم، در نتیجه فکر می‌کنم ناچار به فروش اوراق مشارکت باشیم. آیا مشکلی در این رابطه ایجاد نخواهد شد؟
در مورد پتروشیمی و فراورده‌های نفتی زور آمریکایی‌ها به این کارهای جزئی نمی‌رسد. این بخش در اختیار متخصصین، کارشناسان و وزارت نفت است. آنها راه‌ها را بلدند. آمریکایی‌ها اگر زورشان می‌رسید که پتروشیمی و فلزات و ... را تحریم کنند؛ این کار را کرده بودند. آنها زورشان نرسید.
محموله‌های ما مورد راهزنی دریایی قرار می‌گیرند. مثل داستان بنزینی که به ونزوئلا فرستادیم. آیا با این شرایط قادر به صادرات هستیم؟
اینها که نمک زندگی است. بالاخره ما با آمریکایی‌ها درگیر هستیم. یک روزی آنها یک آسیبی می‌رسانند ما هم بلدیم که چگونه عمل کنیم. الان سی‌ان‌ان و بی‌بی‌سی را می‌بینم، هر دو سه کلمه‌ای که بحث راجع به ترامپ بایدن و... می‌شود، اسم ایران می‌آید. ما موقعیتمان تثبیت‌شده‌تر از این است که دو کشتی را منحرف کنند و ما آسیب ببینیم. ملت نگران این‌جور چیزها نیست.
فکر می‌کنید جریان دزدهای دریایی برای ما مشکلی ایجاد نمی‌کند؟
اگر آنها مشکل درست کنند ما که خیلی راحت‌تر می‌توانیم مشکل درست کنیم.
یعنی ما هم می‌توانیم این کارها را بکنیم؟
بله، ما در منطقه خلیج فارس اقتدار داریم. فقط همین اظهار‌نظرهای کشورهای خلیج فارس را در جریان شهید فخری‌زاده نگاه کنید که این کشورها چه عکس‌العمل‌هایی داشتند. مدام گفتند که شما خویشتن‌داری کنید. دانشمند مسلمان متعلق به همه جهان اسلام است. ما اقتدار سیاسی‌مان ذاتی است.
ما کشوری با قدمت دو‌هزار‌ساله هستیم. منطقی است که از روش‌های دیگران استفاده کنیم؟
شما می‌گویید که آنها راه‌بندان درست کردند. من هم گفتم ما هم بلدیم که چه کار کنیم.
کشورهای منطقه تلاش می‌کنند از طریق لوله، نفت خود را منتقل کنند و به‌زودی از اهمیت خلیج فارس کاسته خواهد شد.
من مقصودم خلیج فارس نیست. ما در اقیانوس‌ها و دریاها توانایی‌های فراوان داریم. منتها من معتقد به اینکه راهزن دریایی باشیم، نیستم. آنها اگر از این روش استفاده می‌کنند، مثل رفتارشان در حمله به عراق و افغانستان است. اینها با چه ابزاری آمدند و دست‌خالی برگشتند. ما قدرت منطقه‌ای را که می‌تواند تنه به قدرت جهانی بزند، داریم. میخواهم بگویم که این آسیب‌ها و اذیت‌ها نمک کار زندگی 200ساله اخیر ایران است. همیشه ما اقتدار داشتیم و دشمنان کشورمان ما را ترک کردند. روسیه ایران را ترک کرده است. متفقین ایران را ترک کردند. آمریکایی‌ها ایران را ترک کردند. انگلیس ایران را ترک کرد. این همه دستاورد که ما داشتیم، ادامه دارد و اقتدار سیاسی و سرزمینی ما بیش از آن است که بتوان با یک کار نظامی، کار سیاسی و کار اقتصادی به این اقتدار آسیب زد.
این اواخر عضو هیئت‌مدیره مشانیر بودید و جزء بنیان‌گذاران سپاه هم بوده‌اید. اینکه سپاه بزرگ‌ترین رقیب شرکت‌هایی مثل مشانیر و دیگر شرکت‌های تخصصی است، مشکل‌ساز بوده است؟
سپاه هرگز رقیب نبوده است. سپاه از همان اول یک توان بسیار پرقدرت تکنولوژیکی به دست آورد که همراه پیمانکاران و مشاورین و دیگران باشد. اینکه مشاهده می‌کنید امروز اقتدار تکنولوژیکی ایران به قدری هست که نیازی به خارج ندارد، ناشی از بخش‌های پرقدرت تکنولوژیک اعم از سپاه، ارتش و دستگاه‌های دولتی و وزارتخانه‌های مختلف است. ببینید ما بهترین گسترش شبکه مخابراتی در دنیا را داریم. در همه‌جا، پوشش شبکه در نقاطی است که سود می‌دهد، مثلا در آمریکا نقاط کورش خیلی زیاد است، زیرا آنجا فعالیت دست بخش خصوصی است و بخش خصوصی می‌گوید که برای 10 یا 100 تا موبایل، برایم صرف نمی‌کند که شبکه را توسعه دهم. ولی شبکه مخابراتی ایران کل کشور را پوشش می‌دهد. گاز در کل کشور وجود دارد. برق هم همین‌طور، در تمام نقاط کشور بانک داریم. در روستاهایی که 20 خانوار هست، یک دفتر مخابراتی، بانکی و... هست. الان در دفاتر مخابراتی همه خدمات داده می‌شود و برای آنها خدمات پرسرعت می‌خواهیم. وزیر محترم هم گفت ما هرجایی که چند تا خانواده باشد، تبعیض نمی‌گذاریم و پوشش مخابراتی می‌دهیم.
پس به حضور سپاه در فعالیت‌های اقتصادی اعتقاد دارید و معتقدید که سپاه هیچ‌وقت رقیب فعالیت‌های اقتصادی به حساب نمی‌آید؟
عرضم به حضورتان که سپاه آن‌طور که خودشان می‌گویند وقتی وارد می‌شوند که بخش خصوصی یا دولتی توان و امکان کار را نداشته باشند. خود سپاه این‌طوری می‌گوید و واقعا هم آنها چند سال پیش گفتند که در مناقصه‌های کمتر از یک‌میلیارد دلار شرکت نمی‌کنیم. در داخل کشور پروژه چند‌میلیارد‌دلاری وجود دارد که بخش خصوصی امکان اجرای آن را ندارد. این اختلافاتی که در رسانه‌ها می‌آید، ناشی از اطلاعات جزئی است که از این به آن منتقل می‌شود. ولی کل کشور دارای اقتدار بسیار عظیم تکنولوژی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. توان بسیار بزرگ ملی داریم. کسی نمی‌تواند به آن آسیب بزند.
منبع: اقتصاد آنلاین
