امپراطوری بیمه ایران رو به پایان است؟/ سهم تنها بیمه دولتی کشور از بازار مدام آب می‌رود

در تمامی داده‌های اطلاعات رسمی که طی سال‌های اخیر در ارتباط با وضعیت صنعت بیمه کشور در قالب سالنامه این صنعت منتشر شده است، شرکت بیمه ایران همواره با اختلاف معناداری در صدر عرضه کنندگان محصولات بیمه‌ای حضور داشته است؛ اما به رغم حضور پررنگی که بیمه ایران در بازار عرضه و تقاضا دارد دانستن اینکه سهم تنها شرکت دولتی از بازار فرش بیمه‌های بازرگانی در حال آب رفتن است کار سختی نیست؛ هرکس که ذره‌ای ریاضی بلد باشد از کنار هم قرار دادن داده‌های رسمی خواهد فهمید که صف مشتریان بیمه ایران به طرز محسوسی سال به سال کوچک و کوچک‌تر می‌شود.

این در حالی است که طبق قانون برنامه ششم توسعه می‌بایست در فاصله سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ سهم سرانه خدمات بیمه‌های بازرگانی در کشور تا ۷ درصد افزایش یابد.

به گواه همین داده‌های رسمی صنعت بیمه در سال ۹۲ شرکت بیمه ایران سهمی ۴۳.۵ درصدی از مجموع حق بیمه‌های تولیدی کشور را در اختیار خود داشت که این سهم در پایان سال ۹۸ به ۳۷.۳۸ رسیده است. مطابق همین آمار و اطلاعات شرکت‌های خصوصی فعال در بازار بیمه کشور در مقام رقبای شرکت بیمه ایران عملکرد چندان قوی نداشتند که بتوانند به مرور بر وسعت سهم خود از بازار به طرز درخوری بیفزایند، به طوری که در تمامی این سال‌ها بیشترین میزان ثبت شده برای فعالترین شرکت بیمه خصوصی هرگز از ۱۰ درصد فراتر نرفته است.

بر همین اساس شاید بتوان گفت که حکایت شرکت بیمه ایران شبیه داستان امپراطوری است که هرچند زمانی بر سرزمینی پهناور حکمرانی می‌کرد، اما حالا به رغم داشتن بارقه‌ای از جلال و جبروت گذشته روز به روز از عظمت سرزمینی آن کاسته می‌شود، اما به احتمال قوی تنها بخش ناچیزی از سرزمین‌های جدا زمینه قلمرو حاکمان همجوار می‌شود.

حمیدرضا حاجی اشرفی، تحلیل گر بیمه‌های بازرگانی درباره وضعیت به وجود آمده برای تنها شرکت بیمه دولتی کشور می‌گوید: ریزش مشتریان بیمه ایران در بازار بیمه قابل کتمان نیست؛ البته این اتفاق را نباید به معنی وضعیت بهتر سایر شرکت‌های بیمه تعبیر کرد؛ واقعیت این است که این شرکت بازمانده از نسل بیمه‌های بازرگانی دولتی هنوز به صورت مشهودی دست بالا را در تامین نیاز‌های بیمه‌ای کشور دارد.

وی در ارزیابی علت ریزش مشتریان بیمه ایران می‌گوید: خرید بیمه‌های بازرگانی در ایران امروز کالایی لوکس محسوب می‌شود؛ سوای الزامی بودن برخی بیمه‌های بازرگانی مثل بیمه شخص ثالث حالا چند سالی است که طیف زیادی از اشخاص حقیقی و حقوقی قادر به پرداخت هزینه‌های مربوط به صدور بیمه نامه‌های بازرگانی غیر ضروری نیستند. ارائه خدمات بیمه‌ای در حوزه‌هایی مثل اندخته پس انداز، عمر و زندگی، بدنه خودرو، حوادث، آتش سوزی و سرقت به صورت محسوسی کاهش یافته است و آن‌هایی هم که ناگزیر به پرداخت چنین هزینه‌هایی هستند از پیشنهادات ارزان‌تر و مناسب‌تر شرکت‌های خصوصی استقبال بیشتری می‌کنند.

حاجی اشرفی یادآور می‌شود: از طرف دیگر رکود اقتصادی چند سال گذشته و به ویژه جدی شدن زمزمه بازگشت تحریم‌های اقتصادی باعث شده تا در نتیجه به حداقل رسیدن مراودات اقتصادی بین المللی تقاضای صدور بیمه نامه‌های مرتبط به این حوزه نیز به طرز چشمگیری کاهش یابد؛ عامل مهم دیگری هم که می‌تواند در این میان سهم به سزایی داشته باشد جای پایی است که به واسطه فعالیت استارت‌آپ‌های فروش بیمه نامه‌های بازرگانی برای شرکت‌های خصوصی دائر شده است.

این مدرس صنعت بیمه در ادامه می‌افزاید: سوای همه این‌ها طی سال‌های گذشته اتفاق دیگری هم در بازار بیمه افتاده که مشخصا به شرکت بیمه ایران و مشتریانش مربوط می‌شود؛ این شرکت از سال‌های دور به صورت سنتی قرارداد‌هایی را با مشتریانی خاص داشت؛ اغلب این قرارداد‌ها زیان ده بودند و حالا با وخیم شدن وضعیت‌تر اقتصادی، مدیران بیمه ایران تصمیم به بازبینی این قرارداد‌ها گرفته و برخی را لغو کرده‌اند؛ برای همین مشتریان سابق یا در زمره مشتریان شرکت‌های بیمه خصوصی درآمده اند و یا اینکه دیگر خرید بیمه‌ای انجام نمی‌دهند. اما با همه این‌ها بیمه ایران، چون ماهیت دولتی دارد هنوز پای ثابت اغلب قراردا‌دهای بیمه‌ای برنامه‌های دولتی است، چه به صورت عرفی و چه به صورت قانونی، شرکت بیمه ایران در اقتصاد دولتی حضور پرنگی دارد و برای همین با همه ریزش‌های اتفاق افتاده این شرکت هنوز پیشتاز تامین خدمات بیمه‌ای کشور است.

حاجی اشرفی در دنباله صحبت‌های خود می‌گوید: اگر طی این سال‌ها کشور رشد اقتصادی مستمر و چشمگیری را پشت سر گذاشته و به تبع آن صنعت بیمه کشور در زمینه ارائه خدمات تحولی اساسی را پشت سر گذاشته بود و آینده روشنی پیش راه کشور و این صنعت بود آنگاه می‌شد از کوچک شدن سهم بیمه ایران در بازار بیمه نتیجه ضعیف شدن موقعیت این شرکت را گرفت، اما حالا که با وضعیتی برعکس روبرو هستیم این نتیجه گیری صحیح نیست؛ البته شرکت دولتی بیمه ایران در نزد افکار عمومی شان و وزنی در حد بانک ملی که دولتی است را دارد و در این اوضاع و احوال اگر شرکت‌های بیمه خصوصی در عمل به تعهدات خود دچار مشکل شوند خواه ناخواه بخشی از مشتریانشان جذب تنها بازمانده شرکت بیمه دولتی خواهند شد.

وی در ادامه صحبت‌های خود می‌گوید: شرکت بیمه ایران با همه دشواری‌های وضعیت موجود می‌توانست به دلیل وزن و اعتباری که دارد در این سال‌ها برای ورود به حوزه فعالیت‌های بیمه‌های خوداتکایی اقدام کند و در عمل حوزه‌های فعالیت کنونی خود را به شرکت‌های خصوصی و فعالیت‌های استارت آپی واگذار کند؛ اما در عمل رویه محافظه کاری باعث شد تا بیمه ایران در همان حوزه سنتی و قدیمی بماند و در نهایت با قرار گرفتن در صدر تامین کنندگان خدمات مرسوم بیمه‌ای فضا را برای رقابت شرکت‌های بخش خصوصی سخت‌تر و پیچیده‌تر کند؛ البته در این میان بخش خصوصی صنعت بیمه هم عملکرد مقبولی نداشت.

این مدرس صنعت بیمه در پایان وضعیت کونی را به طرز محسوسی نتیجه شرایط بسته فعالیت صنعت بیمه در ایران می‌داند و می‌گوید: در مورد فروش استارت‌آپی خدمات بیمه‌ای و صدور آنلاین بیمه نامه‌ها هم فضا محدود است و رقابت به شدت بالاست و هم اینکه ذائقه بیشتر مخاطبان درگیر شیوه‌های سنتی صدور بیمه نامه شده است، برای همین سهم این حوزه از فعالیت‌های مستقر در بازار بیمه هم نتوانسته تاثیر مطلوبی در ریزش اخیر مشتریان بیمه ایران داشته باشد.