دلیل نارضایتی کارگران بازنشسته از متناسب‌سازی مستمری‌ها چیست؟/ تاخیر در صدور احکام جدید شبهه‌ناک است

 
همانند حکایت معروف مولانا، تاثیر این اقدام دولت شبیه تاثیر معکوس شربت سرکه انگبین بر عوارض التهاب صفراست؛ قرار بود با اختصاص اعتباری ۳۲ هزار میلیارد تومانی به برنامه متناسب سازی مستمری‌های کارگران بازنشسته، رضایت نسبی این بخش از جامعه تا حدودی تامین شود، اما برعکس تصور اولیه تا به اینجا نحوه عملیاتی شدن این پروژه نتیجه‌ای معکوس داشته و بیشتر باعث شده است تا نارضایتی مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی از وضع موجود دوچندان شود.

به صورت مشخص آن گروه از بازنشستگان پیش از موعدی که مشمول قانون مشاغل سخت و زیان آورند این روز‌ها به شدت از وضعیت به وجود آمده شاکی و عصبانی هستند؛ دلیل اصلی این وضعیت چیزی نیست مگر نادیده گرفته شدن سوابق سخت و زیان آور آن‌ها در محاسبه مزایای متناسب سازی؛ به بیان ساده‌تر از جمعیت ۳.۵ میلیون نفری مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر به کمک قانون مشاغل سخت و زیان آور پیش از موعد بازنشسته شده اند.
 
برابر قانون داشتن هر سال سابقه بیمه پردازی در مشاغل سخت و زیان آور معادل یک سال و نیم کار کردن در مشاغل عادی ارزش دارد و برای همین است که سازمان تامین اجتماعی برای این گروه از کارگران به شرط داشتن ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب معتبر حکم بازنشستگی صادر می‌کند؛ البته صدور نهایی حکم بازنشستگی این گروه از بیمه شدگان منوط به پرداخت هزینه‌های اضافی است که طبق مقررات در سال‌های گذشته از ۴ تا ۸ درصد مجموع حق بیمه‌های پرداخت شده متغییر بوده است.
 
حالا اتفاقی که با اجرای برنامه متناسب سازی باعث دلخوری همراه با عصبانیت این گروه از مستمری‌بگیران شده این است که سازمان تامین اجتماعی در محاسبه مزایای همسان سازی تنها به سابقه بیمه ثبت شده اکتفا کرده است؛ به بیان ساده‌تر اگر سازمان تامین اجتماعی با قبول ۲۰ سال سابقه سخت و زیان آور یک کارگر برای او حکم بازنشستگی و پرداخت ۳۰ روز مستمری را صادر کرده است حالا در محاسبه مزایای متناسب سازی تنها ۲۰ سال سابقه بیمه پردازی او را لحاظ کرده و از پرداخت این مزایا بابت ۱۰ سال دیگری که هزینه‌های آن قبلا تحت عنوان ۴ تا ۸ درصد حق بیمه اضافی دریافت شده، خودداری کرده است.
 
واضح است برای بازنشستگان سخت و زیان آوری که امسال به رغم مواجهه شدن با جهش‌های پیاپی قیمت‌ها، تاخیری ۵ ماهه را در افزایش مستمری‌های خود تجربه کردند این اتفاق تا چه اندازه ناگوار و تحل نشدنی است.
 
طبق ادعای دولت، متناسب سازی مستمری کارگران بازنشسته اتفاق مهمی بود که بالاخره بعد از یک وقفه ۸ ساله از مرداد ماه امسال آغاز شد؛ اما اجرای شبهه‌ناک آن با چنان واکنش تند و تیزی از سوی معترضان مواجه شد که به فاصله کوتاهی صحبت از بازبینی این مسئله به میان آمد.

علیرضا حیدری، نائب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری و از فعالان صنفی مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی در این می‌گوید: از ابتدا قرار بود که برنامه متناسب سازی با در نظر گرفتن سابقه پرداخت حق بیمه و میزان مبالغ حق بیمه ها انجام شود؛ برای همین از نظر قانونی حق با مستمری بگیران معترض است؛ به استناد رای دیوان عدالت اداری سال‌های باقیمانده از سابقه خدمتی مشمولان این قانون جزء سنوات استحقاقی محسوب می‌شود و این یعنی سازمان تامین اجتماعی باید هزینه اضافی را که در زمان صدور احکام بازنشستگی از آن‌ها گرفته است جزء سابقه بیمه پردازی آن‌ها لحاظ کند؛ مگر نه اینکه به استناد همین هزینه هاست که دارندگان ۲۰ و ۲۵ سال سابقه سختی کار تایید شده به ترتیب ۳۰ و ۳۵ روز مستمری ماهانه می‌گیرند؛ بنابراین باید در محاسبه مزایای متناسب سازی نیز این مسئله نیز لحاظ شود.
 
همچنین اکبر عیوضی، عضو هیات مدیره کانون بازنشستگان تامین اجتماعی استان تهران نیز در خصوص وضعیت پیش آمده می‌گوید: مطابق توافقی که نمایندگان کانون عالی کارگران بازنشسته و سایر تشکل‌های صنفی کارگران بازنشسته با مدیران سازمان تامین اجتماعی بر سر متناسب سازی انجام داده بودند قرار بود سوابق بیمه پردازی مشمولان سخت و زیان آور نیز به صورت تمام و کمال در نظر گرفته شود، اما در عمل تنها بخشی از سابقه آن‌ها لحاظ شد و همین سبب ساز اعتراضات روز‌های اخیر بوده است.
 
اینکه چطور در فرآیند مقررات نویسی برای متناسب سازی مستمری کارگران بازنشسته، بخشی از سوابق بیمه‌ای یک جمعیت حدودا ۳۰۰ هزار نفری به نگاه نادیده گرفته شده است، مطلبی است که نه علیرضا حیدری و نه اکبر عیوضی نتوانسته‌اند پاسخی برای آن ارائه کنند؛ از قرار معلوم کسی غیر از کارشناسان سازمان تامین اجتماعی نمی‌داند که چرا و چگونه چنین اتفاقی رخ داده است؛ در این میان، اما دانستن این نکته خالی از فایده نیست که سازمان تامین اجتماعی درباره سایر بازنشستگان پیش از موعد پراخت مزایای همسان سازی را به صورت کامل رعایت کرده است؛ این مطلبی است که علیرضا حیدری و هم اکبر عیوضی آن را تایید کرده اند: بازنشستگان پیش موعد قانون نوسازی و بازسازی صنایع که بعد از ۲۵ سال بیمه پردازی با پرداخت حق بیمه سال‌های باقیمانده به صورت پیش از موعد بازنشسته شده اند تمام و کمال از مزایای متناسب سازی برخوردار شده اند؛ همین رویه دوگانه توجیهی ندارد و برای همین سازمان تامین اجتماعی وعده داده است تا دستور العمل خود را طوری بازنگری کند که مشمولان مشاغل سخت و زیان آور هم بتوانند از این مزایا به صورت کامل برخوردار شوند.
 
سوای سیاست دوگانه‌ای که ظاهرا سازمان تامین اجتماعی از روی اشتباه درباره اجرای متناسب سازی مستمری‌های کارگران بازنشسته در پیش گرفت و حالا وعده بازنگری آن را داده است، این روز‌ها با به اجرا درآمدن برنامه متناسب سازی مستمری‌ها اتفاق تعجب آور دیگری نیز در حال رخ دادن است که کمتر راجع به آن صحبت می‌شود؛ این اتفاق تعجب آور ثانویه چیزی نیست الا مسکوت ماندن صدور احکام مستمری‌های جدید بازنشستگی.
 
مطابق قانون هر سال با به روز شدن ارزش ریالی مستمری‌ها باید حکم جدید برای هر مستمری بگیر سازمان تامین اجتماعی صادر شود؛ مثلا برای سال ۹۹ جدا از همه افزایش‌های ریالی که دلیل وجودی آن‌ها در فیش‌های حقوقی مستمری بگیران ثبت شده است باید از نو احکام بازنشستگی جدیدی نیز صادر شود؛ اما اتفاقی که تا به اینجا افتاده این است که به رغم مشهود بودن افزایش مستمری‌ها در فیش‌های ماهانه هنوز احکام جدیدی برای سال ۹۹ صادر نشده است.
 
اهمیت این موضوع آنجاست که مادامی که در حکم جدید بازنشستگی اشاره‌ای به افزایش مزایا نشده باشد سازمان تامین اجتماعی هیچ الزامی در پرداخت مستمر آن ندارد و هر آن می‌تواند از ادامه پرداخت‌ها جلوگیری کند.
 
این مطلبی است که هم اکبر عیوضی عضو هیات مدیره کانون بازنشستگان تامین اجتماعی شهرستان تهران و هم علیرضا حیدری، نائب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری آن را به صورت تلویحی تایید کرده و به اقتصاد ۲۴ می‌گویند: طبق توافقی که میان نمایندگان تشکل‌های صنفی کارگران بازنشسته و سازمان تامین اجتماعی برسر متناسب سازی انجام شده است، مزایای متناسب سازی از این پس مبنایی برای افزایش مستمری در سال‌های بعدی خواهند بود؛ برای همین این پرداخت این مزایا قرار نیست پس از خاتمه سال ۹۹ متوقف شود بلکه برعکس باید مبنایی برای محاسبه مستمری‌های سال ۱۴۰۰ نیز باشد، اما تا به این لحظه سازمان تامین اجتماعی تنها به پرداخت مزایای تحت عنوان متناسب سازی اکتفا کرده و هنوز احکام جدیدی را برای بازنشستگان صادر نکرده است؛ هرچند با توجه بازبینی‌های احتمالی این اقدام توجیه پذیر است، اما در دراز مدت این شائبه به وجود خواهد آمد که با پایان سال جاری و تغییر دولت شاید پروژه متناسب سازی نیز متوقف شود. البته در فاصله سال‌های ۸۸ تا ۹۲ که پروژه همسان سازی مستمری‌های در سازمان تامین اجتماعی عملیاتی شد به مستمری بازنشستگان مشمول مبلغ ثابتی تحت عنوان مزایای همسان سازی اضافه شد که پرداخت آن تا امروز هم ادامه دارد؛ البته این مزایا تنها به بیمه شدگانی تعلق گرفته است که در این برهه زمانی بازنشسته شده اند و از بعد این تاریخ دیگر به هیچ بازنشسته‌ای چنین مزایای پرداخت نشده است.