شرط عجیب برای پذیرش دیوار در بورس
نشان تجارت - تا اینجای ماجرا را شنیده‌اید که صلاحیت بنیانگذار دیوار در شرکتی که خودش تاسیس کرده رد و به همین دلیل با پذیرش این شرکت در بورس مخالفت شده است. ظاهرا دیجی‌کالا هم پیش از پذیرش در بازار سرمایه با ایراد مشابهی درباره سهامداران خود روبه‌رو شده بود و تا زمانی که همراه اول سهام سرآوا را نخرید پست در‌های بورس مانده بود. حالا تاریخ برای دیوار تکرار شده، اما با یک تفاوت کلیدی: مدیران دیوار اعلام کرده‌اند که برای ورود به بورس، حاضر به تغییر ترکیب هیئت مدیره خود نیستند.
نقطه صفر داستان از اینجا شروع می‌شود: فرآیند پذیرش شرکت‌های هلدینگ هزاردستان با شرکت کافه بازار در سال ۱۳۹۹ آغاز شد که هر کدام به دلایلی عمدتا ناشی از تایید صلاحیت نشدن سهامداران هلدینگ، به سرانجام نرسید.
ماجرای شرکت دیوار به‌طور خاص از آذرماه سال گذشته با درخواست پذیرش در بازار بورس تهران کلید خورد. با اطلاع شرکت بورس جلسه هیات پذیرش دیوار قرار بود در بیست‌ودوم اسفندماه ۱۴۰۳ برگزار شود که یک شب قبل از برگزاری بدون دلیل خاصی لغو می‌شود. این‌طور که علی خرد، مدیر سرمایه‌گذاری هلدینگ هزاردستان، از آن شب روایت می‌کند بورس برای تشکیل این جلسه منتظر نامه تایید صلاحیت نهاد‌های امنیتی بوده است. نامه‌ای که دیوار تا خردادماه ۱۴۰۴ از ارسال آن باخبر نمی‌شود.
دیوار یازدهم خردادماه امسال نامه‌ای به بورس می‌فرستد و درخواست تشکیل جلسه مجدد می‌دهد. حراست بورس در جواب می‌گوید که هفتم خردادماه سازمان اطلاعات سپاه نامه تعیین صلاحیت آنها را به دست بورس رسانده و حامل خبر خوبی نبوده است.
در این نامه اعلام شده که حسام آرمندهی صلاحیت لازم را برای مدیریت شرکتی که خود بنیانگذاری کرده بود ندارد. به همین خاطر هم در این نامه قید می‌شود که پذیرش شرکت دیوار در بورس منوط به خارج شدن آرمندهی از ترکیب هیئت مدیره خواهد بود.
شرکت دیوار بعد از گرفتن این رای درخواست تجدید نظر می‌دهد و سازمان حراست کل کشور نتیجه این درخواست تجدید نظر را هیچ وقت اعلام نمی‌کند.
سازمان اطلاعات سپاه اعلام کرده حسام آرمندهی فاقد صلاحیت لازم و پذیرش دیوار در بورس مشروط به خروج او از هیئت مدیره است.
این‌طور می‌شود که بنیانگذار دیوار یک روز بعد از گرفتن این نامه، یعنی یکشنبه شب، پنجم مرداد ماه با انتشار پستی در ایکس، رسماً اعلام می‌کند که از ادامه تلاش‌ها برای عرضه سهام این شرکت در بورس دست بر می‌دارد. حسام آرمندی در پستی در صفحه شخصی‌اش تویئتی نوشت:
«به دلیل رد صلاحیت اینجانب از حضور در شرکت خودم، بدین وسیله به‌عنوان موسس، رئیس هیئت‌مدیره و سهامدار اصلی این مجموعه، مخالفت خود را برای حضور در بازار بورس تهران اعلام می‌دارم.»
حالا با انتشار این نامه، به نظر می‌رسد یکی از دلایل بسته ماندن مسیر ورود شرکت‌های فناورانه به بازار سرمایه مشخص شده است. دست‌کم، این نامه تا حدی روشن می‌کند که چرا فرآیند پذیرش این شرکت‌ها برای ماه‌ها در سکوت متوقف مانده است.
پذیرش دیوار در بورس منتفی می‌شود
علی خرد، مدیر سرمایه گذاری هزاردستان از ابتدا در روند اجرایی درخواست پذیرش کافه‌بازار، دیوار و هلدینگ هزاردستان به بورس بوده است. کافه‌بازار دیگر زیرمجموعه این هلدینگ نیست، اما به گفته او با این خبر از این پس هیچ کدام از شرکت‌های گروه هزاردستان برای پذیرش در بازار سرمایه اقدام نخواهند کرد. همچنین، با توجه به شرایط به‌وجودآمده به نظر می‌رسد پذیرش دیوار در بورس هم منتفی خواهد بود.
درخواست تشکیل پرونده دیوار توسط مشاور پذیرش این شرکت در تاریخ ۲۶ آذر ۱۴۰۳ ارسال شد. از آنجا که بر اساس دستورالعمل پذیرش شرکت‌های اقتصاد دیجیتال در بورس و فرابورس باید نتیجه استعلام نهاد‌های امنیتی تا دو ماه بعد مشخص شود و اگر این اتفاق نیافتند ادامه فرآیند پذیرش بلامانع است، تاریخ ۲۲ اسفند ماه بر همین اساس برای جلسه هیات پذیرش مشخص شده بود که با درخواست حراست سازمان این جلسه منتفی و به آینده نامعلومی موکول شد.
- علی خرد، مدیر سرمایه گذاری هزاردستان
این یعنی با گذشت بیشتر از دو ماه از درخواست دیوار برای پذیرش در بورس، مهلت قانونی برای ابلاغ نتیجه صلاحیت نهاد‌های امنیتی هم گذشته بوده است.
از سوی دیگر این‌طور که مدیر سرمایه‌گذاری هزاردستان می‌گوید «در دستورالعمل پذیرش شرکت‌های اقتصاد دیجیتال در بورس مصادیق احراز صلاحیت مشخص نشده‌اند.» به همین دلیل هم برای تیم دیوار و هزاردستان مشخص نیست دلیل رد صلاحیت حسام آرمندهی دقیقا چه بوده است.
ابتدا گفتند حضور سرآوا مانع است
اشکان آرمندهی، مدیرعامل پلتفرم دیوار هم امروز در واکنش به این موضوع پرده از ابعاد دیگری از این ماجرا برداشت و نوشت:
ابتدا گفتند حضور سرآوا مانع است. اما بعد از خروج سرآوا در آبان ۱۴۰۳، با پیگیری و تمایل سازمان بورس و انجام دوباره همه مراحل قانونی، جلسه پذیرش برای ۲۲ اسفند تنظیم شده بود که شب قبل از برگزاری، بدون هیچ توضیحی جلسه لغو شد.
- اشکان آرمندهی، مدیرعامل دیوار
شرکت سرآوا در تاریخ ۱۳ آبان ۱۴۰۳ با رأی اکثریت سهامداران خود از ترکیب سهامداری هلدینگ هزاردستان خارج شد.
تغییر سهامداری دیجی‌کالا هم اجباری بود؟
از چه زمانی راهروی ورود به بورس برای شرکت‌های فناورانه پر از چاه و چاله شد؟ روئین صمدزاده، مشاور مالی استارتاپ‌ها و مدیر سابق عرضه اولیه تپسی در بازار سرمایه، تاریخچه قدم‌های اول ورود به این مسیر را به یاد دارد. او به زومیت می‌گوید:
روال پذیرش شرکت‌ها در ایران نیز قبل از ورود تپسی به بورس تقریبا شفاف و مطابق با اصول و چهارچوب‌های مشخصی بود، منتهی در زمان پذیرش تپسی ضوابط و شرایط اختصاصی جدیدی مازاد بر ضوابط قبلی برای شرکت‌های حوزه اقتصاد دیجیتال ابلاغ شد.
- روئین صمدزاده، مشاور مالی استارتاپ‌ها و مدیر سابق عرضه اولیه تپسی در بازار سرمایه
به گفته او، ویرایش اولیه این ضوابط بسیار مبهم بود که در ویرایش بعدی موارد مبهم ظاهرا برطرف شد. صمدزاده توضیح می‌دهد:
«یکی از مهمترین ابهامات در ماده یک، این شرایط اختصاصی بود که شرط پذیرش شرکت حوزه اقتصاد دیجیتال را وابسته به تایید کارگروه ساماندهی مراکز نوآوری و رویداد‌های کارآفرینی معاونت علمی می‌کرد که در ضوابط جدید ظاهرا حذف شده، اما با انتشار نامه دلیل برگزار نشدن جلسه پذیرش دیوار مشخص شد همچنان همان کارگروه و با همان رویکرد غیر کسب‌وکاری، بدون ضابطه و قانونی مشخص و تنها بر اساس سلیقه جلوی ورود بزرگان اقتصاد دیجیتال را می‌گیرد. در همین راستا به دلیل همین اعمال سلیقه شاهد تغییر سهامداری دیجی‌کالا بودیم که مانع اصلی پذیرش شرکت در بورس بود.»
به دلیل همین اعمال سلیقه شاهد تغییر سهامداری دیجی‌کالا بودیم که مانع اصلی پذیرش شرکت در بورس بود
این‌طور که او می‌گوید ظاهراً این کارگروه پیش‌تر نیز به دلیلی مشابه، با پذیرش سهامداران دیجی‌کالا در بورس مخالفت کرده بود. شرکت دیجی‌کالا در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۴۰۳، طی یک بیانیه رسمی اعلام کرد که شرکت «حرکت اول» (بازوی سرمایه‌گذاری جسورانه همراه اول) موفق به خرید ۴۰ درصد از سهام دیجی‌کالا شده است. به این ترتیب سرآوا پس از حدود ۱۲ سال از سهامداری دیجی‌کالا خارج شد.
این اعمال سلیقه غیرقانونیست
صمدزاده به زومیت می‌گوید: «مشکل دیوار با توجه به عدم انتشار مستندات قانونی و دلایل آن، به نظر سلیقه‌ای و فراقانونی است. همین برخورد سلیقه‌ای در مورد دیجی‌کالا هم وجود داشت. اگر غیر از این است به‌صورت شفاف با ذکر دلایل قانونی باید این موضوع اعلام می‌شد.»
با خبری شدن این موضوع تحلیل‌هایی مبنی بر این شکل گرفت که عامل اصلی چنین اتفاق‌هایی خلأ قانونی در خصوص ورود استارتاپ‌ها به بورس است. ماجرا از این قرار است که مقررات پذیرش در بورس و فرابورس عمدتاً برای شرکت‌های سنتی طراحی شده‌اند و برای استارتاپ‌ها یا شرکت‌های اقتصاد دیجیتال (که دارایی ملموس کم و مدل درآمدی متفاوت دارند) شفاف نیستند.
با این حال، این‌طور که مدیر سابق عرضه اولیه تپسی می‌گوید ضوابط اختصاصی برای پر کردن همین خلأ‌ها طراحی شده، اما مشکل مبهم بودن این شرایط است.
موارد مبهم باقی است. مواردی که نه به کسب‌وکار ارتباطی دارد و نه به مسائل قانونی بلکه بیشتر به کج‌سلیقگی افراد و فراقانونی عمل کردنشان مرتبط است. اگر سهامداری معیار مدنظر را مطابق با قانون ندارد باید شفاف اعلام شود، اما این معیار‌ها چیست؟ تا زمانی که در این خصوص شفافیت وجود نداشته باشد بازار شایعات هم داغ خواهد بود و بهتر است این موضوعات از سوی مسئولان روشن شود.
- روئین صمدزاده، مشاور مالی استارتاپ‌ها و مدیر سابق عرضه اولیه تپسی
معیار‌های پذیرش در بازار سرمایه در دنیا عمدتا حول چه مسائلی می‌چرخد؟ به گفته صمدزاده معیار‌ها و الزامات عمومی مثل رعایت استاندارد‌های حاکمیت شرکتی، گزارش‌دهی، استقلال هیئت مدیره و الزامات مالی، میران سهام شناور، سرمایه شرکت، سودآوری از جمله مواردی است.
البته او توضیح می‌دهد که در همه کشور‌ها صلاحیت مدیران و هیئت مدیره از نظر سوابق کیفری و یا ممنوعیت مالیاتی و مالی هم به‌صورت شفاف مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد. این فعال حوزه استارتاپی معتقد است این خلأ قانونی نه‌تنها مسیر تأمین مالی برای شرکت‌های دیجیتال را مسدود کرده، بلکه پیام نگران‌کننده‌ای به کل اکوسیستم نوآوری کشور می‌فرستد.
